Emânetin Hükmü

Emânetin Hükmü: Emâneti alan şahsın, onu koruması, emanet edilen malın, onun yanında bulunması ve sahibi isteyince, onu sahibine eda etmesidir. Şemnî'de de böyledir.

Emânet bırakılan mal, emaneti olan şahıs tarafından emanet bırakılmaz; ariyet verilmez; icara verilmez; rehin bırakılmaz. Eğer bu şahıs, saydığımız bu şeylerden birini yaparsa, kendisine emanet edilen şeyi tazmin eder.

Bir adamın evine, emri olmadan bir şey bırakılırsa, bu şahıs onu muhafaza etmiyebilir.

O şey zayi olsa, tazmin eylemez. Çünkü, onu korumayı kabul eylememiştir.

Şayet birinin yanına bir şey bırakılır ve bırakan şahıs, yüksek sesle: "Onu koru." der; o şahıs da korumaz ve o şey zayi olursa; —Kabul etmediği için— onu tazmin eylemez. Kerderî'nin Vecizî'nde de böyledir.

Bir meclis ehlinden, bir kişi kitabını veya eşyasını bırakarak oradan kalkarsa, geride kalanlar, kendisine emanet bırakılmış kimseler olurlar. Hatta o bırakılan şey zayi olsa onu tazmin ederler. Çünkü onların  tamamı   muhafızdır.   Bir  mecliste   oturan  şahıslardan  biri kalktıktan sonra, biri daha kalkarsa, tazminat, geride kalanlara aittir. Çünkü   geride   kalanlar   koruyucu   durumundadırlar.    Serahsî'nin Muhıytı'nde de böyledir.

Bir adamın yanında, bir elbise bulunduğunda, başka bir adam, ona: "O elbiseyi bana ver." der; o da, onu verirse, işte bu emanet olmuş olur. Zahîriyye'de de böyledir.

Semerkant ehlinin fetvalarında şöyle zikredilmiştir:

Bir adam, hayvanını bir hana girdirdiğinde, han sahibi "Nereye bağladın?" der; hayvan sahibi ise: "Orada." karşılığını vererek onu bağlar ve gider; sonra da geri gelir ve hayvanını bulamaz; han sahibi: "Arkadaşın onu sulamaya götürdü." der; fakat götüren şahıs, bu adamın arkadaşı olmazsa; bu durumda han sahibi, o hayvanı tazmin eder. Muhıyt'te de böyledir.

Bir adam, hamama girdiğinde, hamam sahibine: "Elbisemi nereye koyacağım?" der; hamam sahibi de: "Şuraya." karşılığını verir; o da, denilen yere elbisesini koyarak hamama girer; sonra, başka bir adam, çıkıp o elbiseyi götürürse; bu durumda hamam sahibi, o elbiseyi tazmin eder. Bu adam, elbiseyi hamamcının göreceği yere koysa ve birşey de söylemese; yine mes'ele hali üzeredir.

Şayet hamamın elbiseliği varsa, tazminat elbiselik sahibine aittir; hamamcıya ait değildir.

Ancak, elbisenin sahibi, bizzat hamamcıya korumasını söylemişse, meselâ: Hamam sahibine, elbise sahibi: "Elbisemi nereye koyayım?" demişse, o zaman hamamcının tazmin etmesi gerekir. Her ne kadar, hamamın elbiseliği olsa bile bu böyledir. Zahîriyye'de de böyledir.

Eğer elbiseliğin sahibi bulunmaz; hamama gelen şahıs da elbise­sini, hamamcının gözü önünde oraya korsa, bu durumda elbisenin hamamcı tarafından korunması gerekir. Zayi olunca da, bu elbiseyi, hamamcı tazmin eder. Fetâvâyi Kâdîhân'da da böyledir.

Bir adam, hamama girdiğinde, hamam sahibinin huzurunda, elbisesini oraya kor; başka birisi de hamamdan çıkıp, onu giyer; hamamcı da, o elbisenin, onun olduğunu bilmez; sonra da elbise sahibi çıkar ve: "Bu, benim elbisem değildir," der; hamamcı ise: "Bir adam hamamdan çıktı; o elbiseyi giydi. Ben de onu, onun elbisesi sandım." derse; bu durumda hamamcı, o elbiseyi öder. Çünkü adam, elbisesini oraya muhafaza için koymuştur. Hızânetü'l-Müftîn'de de böyledir.

EbûM-Leys'in Fetvâlan'nda şöyle zikredilmiştir:
Bir adam hamama girer ve elbisesini hamamcının gözü önünde oraya kor; sonra da aynı adam çıkar ve hamamcıyı uyuyor olarak bulur; elbisesi de çalınmış olursa; eğer hamamcı oturduğu yerde uyuyor ise, ona tazminat yoktur. Şayet yanı üzerine yatarak uyuyorsa, o zaman, bu i----------"1K««'i ti-jtv.ii-, ^,-w Kfnhıvt'te de bövledir.

Mecmûu'n-Nevâzil'de şöyle zikredilmiştir:

Hamamdan çıkan bir kadın, su kaplarını kız çocuğuna vererek: "Bunu, hamamda kızıma ver." der; hamama geldiği zamanda, kadının kızı, bu kız çocuğuna: "Su ile doldur ve bana getir." der; o da doldu­runca, su kabı kırıhrsa; eğer o kadın, onların anası ise, tazminat gerekmez. Anası, ona ariyet vermiş olsa, yine böyledir.
Şayet muhafaza için kıza gönderdiği halde, o, bu kabı kaybederse; bu durumda tazminat gerekir. Hulâsa'da da böyledir. [5]

Eser: Fetvayı Hindiye

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

Fetvayı Hindiye

 

Son eklenen ruyalar

Sitemizde yer alan soruların cevapları özenle islami eserlerden seçilerek yazılmaktadır.
..