Müfâdât (= Esir Değiştirme)
Müfâdât (= bir esiri, başka bir esirle veya malla değiştirme) hususunda, askerin rızâsı şart kılınmıştır. Çünkü, bu mes'elede, kölenin haklarının zayi olması ihitmâli vardır.
Şayet, asker razı olmazsa, komutan bu işi yapmaz. Fakat, taksimden önce, komutan, erkek esirleri değiştirebilir. Ancak, taksimden sonra, komutanın bu hususta yetkisi kalmaz.
Ancak, askerlerin rızası olursa, bu değişmeyi yapabilir. Yani, esiri verir; karşılığında bir esir veya mal alır; yahut da, başka bir şart koşar.
Harbîlerin hükümdarından, bir elçi gelerek; ellerindeki müslüman esirlerle; müslümanların ellerinde bulunan kendi esirlerini değiştirme talebinde bulunur ve bu arada, müslümanlardan "esirlerin değiştirilmesi işlemi bitene kadar, kendilerinin emânda bulunacaklarına; anlaşamamaları halinde ise, yanlarında bulunan müslüman esirlerle birlikte geri döneceklerine; dâir" söz alırlarsa; bu ahde vefa göstermek uygun olur.
Harbîlerin -şartlarına uyularak, esirlerin değiştirilmesi veya esir verilip mal alınması başlayınca; böylece devam edip, bu işi bitirirler.
Ancak, aralarında ittifak olmaz ve karşılıklı rıza bulunmazsa ve bu durumda, harbîler müslüman esirleri götürmek ister; müslümanların da onlara karşı üstün bir güçleri bulunursa; o zaman, müslüman esirleri harbîlerin geri götürmelerine ruhsat vermek uygun olmaz. Bu durumda, ahde vefa terkedilip, harbiler, bir zarar vermeden onların ellerinden müslüman esirler alınır. Muhıyt'te de böyledir.
Fakat, bizim, ehl-i harbin esirlerini geri vererek, karşılığında, onlardan mal almamız; meşhur olan yola göre caiz olmaz.
Elimizde bulunan, harbî esirler müslüman olurlarsa; bunlar,harbilerin ellerinde bulunan müslüman esirlerle değiştirilmez.
Ancak, esir, bunu kendi rızası ile isteyince, o, müslüman olduğu için, emân altındadır.
Bir kimsenin, esirleri, meccânen bırakması, caiz olmaz. Kâfî'de de böyledir.
İmâm Muhammed (R.A.), şöyle buyurmuştur:
Müşriklerin bebeleri,babaları ve anaları ile birlikte esir alınmışlarsa; onları verip, bir karşılık almakta,beis yoktur.
Ancak, çocuk tek başına esir edilip, islâm diyarına getirilmişse; bu durumda, onu verip, yerine bir şey almak caiz olmaz.
Keza, ğanîmet, dâr-i harbde taksim edilmiş ve bir şahsın hissesine bir çocuk düşmüşse veya ganîmetler satılmış ve bu şahis, o çocuğu satın almışsa; -komutan bu çocuğu karşılıklı değişemez. Muhıyt'te de böyledir.
İmâm Muhammed (R.A.), şöyle buyurmuştur:
Onlardan harbte almış bulunduğumuz at ve silâhı, mal karşılığında değiştirmek isterlerse; bu isteklerini yerine getirmek, caiz olmaz.
Müşrikler, bizde bulunan bir esirlerine karşılık olarak, bir veya iki müşrik vermeyi teklif etseler; bu taleplerini yerine getirmek de, caiz olmaz.
Dâr-i harbde buHman, müslüman esirleri,-savaşarak almak gücü olmayınca, onları dmâr ve dirhemlerle değiştirmek caiz olur.
Ancak, bunları, silâh ve atla değiştirmek, caiz değildir.
Sirâcü'l-Vehhâc'da da böyledir.
İmâm Muhammed (R.A.), şöyle buyurmuştur:
Müslümanlardan ve zimmet ehlinden, hür bir kimse, harbîlere esir uuşunce; bir müslümana veya bir zimmîye: "Benim bedelimi, şunlara ver." veya "Beni, bunlardan/satın al." der; o şahıs da öyle yapıp, bu esiri, dâr-i İslama getirirse; bu durumda, o şahıs, yine hürdür. Bu şahıs hakkında, başka bir yol yoktur.
Ancak, bu şahıs, bedeli olan malı, kendisini kurtaran şahsa verecektir.
Kendisini kurtaran şahıs, diyet miktarına kadar verdiğinin tamamını geri alma hakkına sahiptir.
Fakat, fidye olarak verdiği miktar, diyet miktarından fazla ise; ödeyen şahıs, diyet miktarından fazlasını, alamaz.
Ancak, şöyle denilmiştir:
imâm Ebû Hanîfe (R.A.)'nin kavline göre, kıyasta, bu malı Ödeyen şahsın, az olsun, çok olsun kurtardığı şahıstan bunu alma hakkı vardır.
Esahh olan da, bütün alimlerin görüşü de, budur.
Buna göre, esir olmuş bulunan şahıs: "Beni, bunlardan, bin dirheme, satın al." der; me'mur (= kendisine emredilen şahıs) da, bin dirheme alamayıp, daha fazlaya alsa; bu durumda, parayı veren şahıs, özellikle, bin dirhemi almak için müracaat edebilir. Zehiyre'de de böyledir.
Esir bulunan bu şahıs, me'mura (= emrettiği şahsa): "Beni, neyi münasip görürsen...", veya "...Nasıl dilersen...", yahut "... nasıl işine gelirse...", "... öylece al." der; o da, bu esiri, az olsun, çok olsun, bir bedelle alırsa; verdiğini tamamını geri alır.
Şayet, bu esir, köle veya câriye olur ve bir emân ehline: "Beni, bunlardan satın al." veya "Fidyemi ver." der ve muhatabı da, onun isteğini yerine getirirse; vediği miktar az olsun, çok olsun; böyle yapması, ve onu alması caizdir.
Böyle yapıp, onu alınca da, bu esir, alanın kölesi olur. Ancak, bu esir köle, muhatabına: "Beni nefsin için satın al." der; diğeri de, onu kıymetine veya kıymetinden daha fazlaya satın alır ve ona, "kendi nefsi için aldığını" söylerse; bu durumda, esaretten kurtarılan bu köle, hürdür. Bunun için, başka bir yol yoktur.
Fakat, onu satın alan şahıs, sonradan ona müracaat ederek, verdiği miktarı ister ve alır. Muhiyt'te de böyledir.
Şayet, esir olan bu şahıs, bir mükâtep olur ve bir şahsa, "fidyesini vermesini" söyler ve o da verirse; bu durumda, o şahıs, ancak verdiği miktarı, bu mükâtepten ister. Mükâtep, bunu ödemekten âciz olursa; bu durumda borçlanmış olur.
Bu mükâtebin değeri, bin dirhem olduğu halde, muhatabına, "beş bin dirhem, fidye vermesini" emrederse; İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'e göre bu caiz olur; İmâmeyn'e göre ise, caiz değildir. İmâmeyiTe göre, bun,un, ancak bin dirhemi caizdir.
Me'zun (= ticaret yapma izni verilmiş) bir köle, esir olur ve efendisinden, "fidyesini karşılıksız vermesini" isterse; bu caiz olmaz. Bu köle, ıtk (= azâd) olunduğu zaman, borcunu öder.
Bir yabancı, bir şahsa, "dâr-i harbden, bir esir satın almasını" tenbih eder ve: "Onu, benim için al." veya "...benim malımdan al." derse; bu durumda, emrolunan (= me'mur), emredene (= âmire) başvurup, verdiğini geri ister.
Fakat, âmir, '' Benim için..." veya *' Benim malımdan..." dememişse; o zaman, me'mur, ona baş vuramaz. Bu durumda, bu bedeli ortaklaşa öderler. Zahîriyye'de de böyledir.
Fetvalarda şöyle denilmiştir:
Bu esir, kendisinin fidyesini vermek üzere, bir şahsı vekil tâyin etse; bu vekil de, başka bir şahsa: "Onu, benim için, satın al." dese; bu caizdir.
Bu birinci vekil: "Benim malımdan al." demişse; alan şahıs, emredene müracaat eder ve verdiğini ister.
Bu birincivekil, ikinciye, "...satın al." dediği halde; "...benim için...'* veya "...benim malımdan..." dememiş ve ikinci vekilde, satın almış olursa; emri tutmuş olur; ancak, hiç bir kimseye baş vurup da, verdiği şeyi, geri isteyemez. Muhıyt'te de böyledir.
Müslümanlardan bir topluluk, mal toplayarak, bir şahsa verip, ona, "dâr-i harbe gidip, harbîlerden, bir esir satın almasını" söyleseler; bu şahıs, gidip, dâr-i harbte, tüccarlardan, ellerinde bulunan esirlerin, durumunu sorar: Bunlardan hangisi, elinde, hür esir olduğunu söylerse; o esirleri, hür şahsın kıymetinden fazla ödememek şartı ile satın alır.
Şayet, hür esir yerinde, köle esir varsa; onu da, kıymetine veya bunun biraz fazlasına satın alır.
Bu me'mur, bir esiri satın almayı murad edince, o esir: "Benim için al." der ve me'mur da, toplanarak kendisine verilmiş bulunan mal ile, o esiri satın alırsa; bu malı, me'mur tazmin eder.
Sonra, o esire başvurarak, satın almak için verdiğini ondan geri alır.
Şayet, bu me'mur, o esiri satın alırken ve onun sözünden sonra:
"Seni, bana verilen mal ile alıyorum." derse; bu durumda, o esir, mal sahiplerinin olur. Talarhâiiiyye'de de böyledir.
Bir kimse, diğer bir kimseye, dâr-i harbden, aslında hür olan bir adamı, belirlediği bir mal (= bedel) ile, satın almasını emreder; o-da, satın alırsa; bu me'mur, satın almış bulunduğu hür şahsa bir şey söylemez; kendisine emreden şahsa müracaat eder ve verdiği miktarı ondan alır. ,
Ancak, âmir: "Onu, benim için al. Fakat, o: Beni, benim için al, derse; o manian, paranı ondan alırsın.'* derse; bu durumda, me'mur, verdiği bedeli almak için o âmire müracaat edemez. Muhiyt'te de böyledir.
Bir kimse, yanında, ancak bir esir satın alacak kadar, bir mal ile, dâr-i harbe girerse; bu şahsın,câhil bir esir satın alması, âlim bir esir satın almasından daha efdâldir. Sirâciyye'de de böyledir.
Dâr-i harbdeki savaştan geri dönmeyi irâde eden imâm (= devlet başkanı veya onun adına askerleri idare eden komutan)'m, yanında bulunan malları, islâm diyarına nakletmeye gücü yetmezse; bu durumda, o malları, orada bırakmaz. Canlı hayvanları kestirir ve yaktırır. Silâhları da yaktırır. Yanmaya müsait olmayan, demir âletleri de, düşmanın bilmeyeceği bir yere gömdürür. Kâfî'de de böyledir.
Böyle bir durumda, imâm, kap, kaşık ve benzeri ev eşyalarını kirdırıp, kullanılmaz ve faydalamlamaz bir hale getirir.
Yağ ve benzerleri gibi, akıcı olan her şeyi döktürür ve faydasız hâle getirtir.
Bunların hepsini, küffâra karşı olan, öfkesinden yapar.
Esirlere gelince; bunların da, islâm diyarına nakledilmeleri güç ise; ve eğer müslüman olmazlarsa; erkeklerini öldürtür. Kadınlarını, çocuklarım ve ihtiyarlarını da, açlık ve susuzluktan ölecekleri bir yere bırakır. Çünkü, onları öldürmek yasaklanmıştır. Fakat, onları baki bırakmanın da, yolu yoktur.
Bunun içindir ki, müslümanlar, dâr-i harbde, yılan ve akrep bulurlarsa; akrebin kuyruğunu keserler ve yılanın da, dişlerini kırarlar. Ve fakat, onları öldürmezler.
Bunu da, onların müslümanlara zararlarının dokunmamasını ve bununla beraber, nesillerinin baki kalmasını sağlamak için yaparlar. Sirâcü'I-Vehhâc'da da böyledir. [47]
Eser: Fetvayı Hindiye
Fetvayı Hindiye
- KİTÂBÜ'S-SİYER SİYER, CİHAD VE DEVLETLER HUKUKU
- 1- SİYER NE DEMEKTİR? CİHÂD'IN TARİFİ, ŞARTI VE HÜKMÜ SİYER VE CİHÂDIN TARİFİ
- Cihâdın Mubah Olmasının Şartı
- Cihâdın Hükmü
- Nefir Nedir?
- Düşmanın Geldiğini Haber Veren Şahsın Durumu
- Kimlerle Savaşılır
- Cihâd, Kimlere Farzdır; Kimlere Farz Değildir?
- Cihâda Çıkmakla İlgili Diğer Hususlar
- Kadınlar Ve Cihâd
- Sabi Ve Mürâhık'ın Cihadı
- Borçlu Ve Cihâd
- Âlim Ve Cihâd
- Yanında Emânet Bulunan Şahıs Ve Cihâd
- Köle Ve Cihâd
- Müşriklerin Hücumu Ve Onların Takip Edilmesi
- Cihad Ve Bedel
- Serhadler
- Komutanlık
- Komutana İtaat
- Savaş Alanında Yardımlaşma
- Savaşla İlgili Bazı Mes'eleler
- Seriyye
- Rıbat
- 2- SAVAŞ NASIL YAPILIR ORDUNUN SAYILMASI
- İslâm Ordusu Dâr-i Harbde
- Kâfirler Kaç Sınıftır?
- Kendilerinden Cizye Alınması Caiz Olmayan Kâfirler
- Kendilerinden Cizye Alınması Caiz Olan Kâfirler
- Kendilerinden Cizye Alınıp Alınmayacağı İhtilaflı Olan Kâfirler
- Önce İslama Da'vet, Sonra Savaş
- Müslüman Savaşta Nasıl Davranır
- Kudürî'ye Göre Kâfirler Kaç Kısımdır?
- 3- SULH YAPMA, EMÂN VERME VE EMÂNI CAİZ OLANLAR
- Sulh
- Düşmana Silâh Satmak
- Emân Kimler Emân Verebilir
- Zimmînin Emânı
- Mükâtebin Emânı
- Kölenin Ve Cariyenin Emânı
- Çocuğun Emânı
- Emân İfâde Eden Lafızlar
- İşaretle Verilen Emân
- 4- GANİMETLER VE NASIL TAKSİM EDİLECEĞİ
- 1- Ganimetler
- Anlaşmayı Bozan Zimmîler
- İrtidâd Edenlerin Yurtları
- Müfâdât (= Esir Değiştirme)
- Henüz İslâm Diyarına Götürülmemiş Olan Ganimetle İlgili Mes'eleler
- İslâm Askeri, Dâr-i Harbde Nasıl Davranır
- 2- Ganimetler Nasıl Taksim Edilir
- Beşte Birin Taksimi
- Ganîmet Arasında Bulunan Kitaplar
- Kelâm Kitaplarının Satışı
- Üzerinde Haç Ve Resim Bulunan Ganîmet Eşyaları
- Ganîmet Arasında Bulunan Ehlî Hayvanlar
- El Değiştiren Ganimetler
- İzinsiz Olarak Ele Geçirilen Ganimetler
- Ganimetin Taksiminden Sonra Artan Miktar
- Çalınan Ganîmet Malları
- 3- Tenfîl [61] (= Ganimetten Fazla Ve Özel Hisse Vermek)
- Tenfîlin Hükmü
- 5- DÜŞMANLARIN İSTİLASI
- Dâr-i Harbin, Dâr-i İslâm Olmasının Şartı
- Dâr-i İslâmın, Dâr-i Harb Olmasının Şartı
- 6- MÜSTE'MEN (= EMÂN ALTINDA BULUNANLAR)
- 1- Müslümanların, Dâr-i Harbe Emân İle Girmeleri
- Dâr-i Harbe Götürülüp Götürülmeyecek Şeyler
- Bir Zimmî, Dâr-i Harbe Ne Götürebilir?
- Emanlı Harbi, Yurduna Dönerken Ne Götürebilir?
- 2- Harbînin Dâr-i İslama Girmesi
- 3- Ehl-i Harbin Hükümdarının, İslâm Devlet Başkanına Veya Ordu Komutanına Gönderdiği Hediye
- Devlet Memuruna Verilen Hediye
- 7- ÖŞÜR VE HARÂC ARAZİ İKİ NEV'ÎDTR
- Öşür Arazisi:
- Bazı Arazilerin Hududu
- Harâc Arazisi
- Sulhla Fethedilen Arazi
- Halkı İsteyerek Müslüman Olan Arazi
- Diriltilen Arz-ı Mevât'ın Vergisi
- Basra Arazisi
- Harâc Arazisinin Nevileri
- Harâc-ı Mukâsemenin Takdiri
- Harâc Arazisine Sahip Olan Herkes, Harâc Verir
- Velîyyü'l-Emr Tarafından, Öşrün Arazî Sahibine Bırakılması
- Sahibinin Bakmadığı Harâc Arazisi
- Özürsüz Olarak, Daha Düşük Değerli Bir Mahsul Yetiştiren Kimseden Alınacak Vergi
- Sahip Değiştiren Harâc Arazisi
- Bir Araziden Hem Harâc, Hem De Öşür Alınamıyacağı
- Öçür Arazisini Satın Alan Zimmî
- İşlenilmeyen Harâc Arazisinin Durumu
- Sahipleri Tarafından Terk Edilen Harâc Arazileri
- Zimmîlerin Başka Bir Yere Nakledilmeleri
- Cinsleri Karışık Olan Arazilerin Haracı
- Su Baskınına Veya Diğer Âfetlere Maruz Kalan Harâc Arazisi
- Âfete Maruz Kalan Öşür Arazisi
- Âfete Uğrayan Zîraatçilere Yardım
- Üzüm Çubuğu Veya Ağaç Dikilen Ziraat Arazisi
- Harâc Toplayacak Kimsenin Vasıfları
- Haraç Ve Öşür Borcu İle Ölen Kimse
- Haracı Veya Öşrü Verilmeyen Mahsulün Durumu
- Haracı Acilen (= Önceden) Almak
- 8- CİZYE
- Cizye Kimlerden Ve Ne Zaman Alınır
- Putperest Ve Mürted Araplar
- Cizyeden Muaf Olanlar
- Necrân Hıristiyanlarına Konan Vergi
- Köle Ve Cizye
- Ferdin Cizye Mükellefiyeti Ne Zaman Başlar
- Cizye Borcu Ne Zaman Kalkar
- İki Senelik Cizye Peşin Alınırsa
- Zimmîlerin Kilise, Havra Ve Ateş-Hâne Yapmak İstemeleri
- Önceden Yapılmış Kilise Ve Havralar
- Zîmmîlerîn Eskiden Yapılmış Kiliseleri Yıkılmışsa
- Harbîlerle Yapılması Uygun Olmayan Bazı Sulh Şekilleri
- Zimmîlerin Kılık, Kıyafet Ve Davranışları
- Zimmîlerin Kıyafetleri
- Müslümanlara Ait Şehirler
- İslam Şehirleri İle İlgili Hükümler
- Zimmîler, Kendi Dinlerince Yasak Olan Şeyleri Yapmaktan Menedilir
- Karısı Zimmiye Olan Müslüman
- Zimmîlerîn Müslümanlara Ait Bir Şehirde Oturmaları Ve Oradan Ev Satın Almaları
- Ahidlerî Bozulan Zimmîler
- 9- MÜRTEDLERLE İLGİLİ HÜKÜMLER
- Mürted Ne Demektir:
- İrtidâdın Rüknü:
- Riddetin Sahih Olmasının Şartı:
- Mürtedin Malı
- Mürtedin Tasarrufları (= Yaptığı İşler)
- Küfrü Gerektiren Haller
- 1) Îmân Ve İslâm'a Taalluk Eden, Küfür Sözleri
- 2) Allah'ın Zâtı Ve Sıfatları İle İlgili Küfür Sözleri
- 3) Peygamberlerle İlgili Küfür Lafızları
- 4) Kur'ân-ı Kerîme Taalluk Eden Küfür Lafızları
- 5) Namaz, Oruç Ve Zekâtla İlgili Küfür Lafızları
- Zekât:
- Oruç:
- 6) İlim Ve Âlimlerle İlgili Küfür Lafızları
- 7) Helâl Ve Haramla İlgili Küfür Lafızları
- 8) Fâsık, Fâcir Ve Benzerlerinin Sözlerine Taalluk Eden Küfür Lafızları:
- 9) Kıyamet Gününe Taalluk Eden Küfür Lafızlar!
- 10) Açık Ve Kinayeli Sözlerle, Küfrü Telkin Etmek, İrtidâdı Emretmek Ve Öğretmek Ve Kâfirlere Benzem
- Küfrü Telkin Etmek:
- Kâfirlere Benzemek
- 10- BAĞÎLER [152]
Son eklenen ruyalar
- rüya tabiri
- Rüyada beyaz kıyafetli olarak hz. Ali'yi görmek
- Dağdan inerken kurbağadan korkup bağırdım
- Altın yüzük, kar, ölü hayvanlar ve bal ikram ettim
- Rüyamda bulaşık makinası almam ne demek
- devamlı dişlerim elime dökülüyor agrısız
- rüyam da başka kimse nı namaz kıldı nı gormek
- rüyada kar görmek
- rüyamda sigara paketini eşime verdim
- ruyamda sag elımın sarktıgını gordum