Bir adam, yukardan veya aşağıdan "filân oğlu filanın azâdlası olduğunu" ikrar eder; o fiJan da onu doğrularsa; o şahıs onun mevlâsı (= efendisi) olur. Cinayet bedelini öder ve malına vâris olur.

Keza, "filanın mevle'l-müvâlâtı olduğunu" ikrar eder; oda, onu doğrularsa, onun mevle'l-müvâlâtı olur.

Şayet ikrar eden şahsın, büyük çocukları bulunur ve onlar, baba­larını yalanlayarak: "Babamız, filanın mevlâsıdır." derler ve baba nef­sini doğrular; çocukları da kendilerini doğrutarlarsa; —çocukları bü­yük olduğundan dolayı— baba, onlara karşı akde mübaşeret edemez.

Bir adam, ümimVl-evlâd olan bir kadını, mütâtebe ettiğinde, o kadın da: "Ben, filanın azadhsıyım." der; adam da, onu tasdik ederek: "Ben de, bir başkasının azadlı kölesiyim. O benim efendimdir." der; o da onu doğrularsa; işte bunlann her ikisi de tasdik olunurlar. Biri ik­rar ederse» çocuğun velâsı, babanın mevlâsına âit olur. Zemyre'de de böyledir.

Şayet kadını azâd eden kimse, bir kadınsa; kocası da azâd olu­nan kadının efendisi ise; bu kadın bir çocuk doğurduğunda: "Azâd edi­lişimden beş ay sonra doğdu. Onun mevlâsı, benim mevlamdır." der; kocası da: "Azad edilişinden altı ay sonra doğurdun. Onun velîsi, be­nim mevlamdır." derse; bu durumda kocanın sözü geçerli olur. Mnhıyt'te de böyledir.

Bir erkek, bir kadının azâdhsı olur; o kadın da, bir çocuk doğu­rur ve babası belli olmazsa, onun velâsı, o kadının mevtasına âit olur.

Keza, kadın, "efendisinin filan olduğunu ikrar" eder; yanında da habası bilinmeyen bir çocuk bulunursa; onun ikrarı sahih ve çocuğun velâsı kadının mevlâsınm olur. Bu, İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'nin kavlidir. İmâmeyn ise: "O çocuğun velâsı, sabit olmaz." buyurmuşlardır. Kâ­fi'de de böyledir.

Arap olan bir adamın, bilinmeyen bir karısı olur; o da çocuk do­ğurduktan sonra, "onun, kendini azâd den adamdan olduğunu" söy­ler; o adam da tasdik ederse; bu kadın kendisi hakkında tasdik olunur; çocuğu hakkında ise tasdik olunmaz. Eğer, o filan, "onu azâd eylediğini' * yalanlar ve: "O benim câriyemdir." Ben, onu azâd eylemedım." derse; o, onun cariyesi olur. Çünkü o, nefisinin ıtakını ikrar eylemişti; sonra­dan karnında olan hakkındaki ikrarı doğrulanmaz.

Fakat, çocuk ıtkından sonra doğmuşsa, o doğrulanır. İmâm Ebû Hamfe (R.A.)'ye göre, bu böyledir. İmâm Hrâ Yûsuf (R.A.)'a göre, köle iken doğurdu ise, doğrulanmaz. İmâm Muhammed (R.A.) ise: "Hür olarak söylemiş olur." buyurmuştur. Zehıyre'de de böyledir.

Bir adam, iddia ederek: "Beni, filan kadın, azâd eyledi." der; kadın da: "Ben, seni azâd eylemedım; fakat, sen benim yanımda müs-lüman oldun. Ben de seni efendi eyledim." derse; işte o adam, o ka­dının mevlâsı olur.

Eğer o, velâyı ondan başkasına döndürmek isterse, İmâm Ebû Hanî­fe (R.A.)'fıin kıyâsında, bu caiz olmaz.

İmâmeyn'in kıyâsında ise, kadın, onun, kendi yanında müslüman ol­duğunu ikrar eder ve onun velâsmı söyleyerek: "Ben, seni azâd eyle­dim." derse; o kadının mevlâsı olur.

Velâsmı başkasına çevirdikten sonra, o adam: "Beni filan azâd ey­ledi." der; o filan da bunu inkâr ederek: "Ben, seni tanımıyorum. Ben, seni azâd eylemedım." Der; sonra da bir başkası "onu, başkasının azâd eylediğini" söylerse; onun ikran İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'ye göre kabul edilmez. Ve ikinci adam, ona mevlâ olamaz.

İmâmeyn'e göre ise, onun ikrarı sahih olur ve ikinci adam —onu doğrularsa— onun mevtası olur.

Bir kimse, bir adam, öldükten sonra, onun oğlunu iddia ederek:

"Ben, onun babasın! azâd eylemiştim." der; çocuk da, bunu kabul eder­se; onun velâsı sabit olur.

Eğen ölenin çocukları olur; adam da, onlardan bazılardı iddia eder; onlar da doğrularlarsa, mevlâları, o adam olur.

Şayet iddia eden iki kişi olur ve onların bir kısmı birini; diğer kısmı da, diğerini kabul ederlerse; her şahıs, iddia ve tasdik eylediğinin mev-lâlığını kabul etmiş olur. Mumyt'te de böyledir.

Bir adam, diğerine karşı iddia ederek: "Gerçekten beni, o azâd eyledi. Ben, onun kölesi idim." der; adam da: "Sen, benim kölemsin; dediğin gibi... Fakat ben, seni azâd eylemedim." derse; bu durumda efendinin sözü geçerlidir.

Eğer köle yemin vermek isterse, buna hakkı vardır.

Şayet iddia olunan şahıs: "Sen, aslen hürsün ve kimseye köle ol­mamışsın. Ben de seni azâd etmedim." der; diğeride yemin etmesini is­terse; buna hakkı yoktur.

Bu, İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'nin kavlidir. Çünkü ihtilaf, velâ üzeri­nedir; azâd etme üzerine değildir. İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'ye göre ise, velâda yemin vermek yoktur.

Keza, bir adam, hür olarak ölen ve bir kız ile mal bırakan birini, iddia ederek: "Ben, ölen bu şahsı azâd eylemiştim. Malın yarısı -  velâ sebebiyle— benimdir." der; kız da: "Babam hürdü." derse; velâ üzeri­ne yemin veremez; mal üzerine yemin verir.

İmânıeyıi buna muhaliftir.

Sonra da iddia olunan kadın, iddiasından döner ve bunu inkâr eder­se; işte o adam, ölenin kölesi ve ölen zatın da onun mevlâsı olduğu an­laşılır. Onun önceki inkârı velâyı nakz etmiş olamaz. Zehıyre'de de böyledir.

Bir adam, araba mensub bir şahsa karşı, "Onun mevâlısınden olduğunu" iddia ederek: "O benim efendimdir. Beni azâd eyledi." der; o arap da huzurda bulunmaz ve sonra da bu şahıs, başka birini İddia

.ederek, ona, yemin etmesini teklif ederse; İmâm Ebû Hantfe (R.A.)'ye gö­re, onun yemin isteme hakkı yoktur?,

İmâmeyn'e göre ise, bu iş mevku^afi (Yâni bekletilir.) Eğer, huzurda olmayan zat gelir ve müddeiyi tasdik ederek onun iddiasmi kabul ederse; ikincinin velâsı sabit olmaz.

Eğer yalanlarsa, ikincinin velâsı sabit olur. Muhıyt'te de böyledir.
En doğrusunu bilen Allahu Teâlâ'dır. [23]
[1] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/237.
[2] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/237.
[3] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/237.
[4] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/237-238.
[5] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/239.
[6] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/239-240.
[7] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/241.
[8] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/241-242.
[9] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/242.
[10] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/242-247.
[11] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/247.
[12] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/247.
[13] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/247.
[14] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/247-248.
[15] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/248-255.
[16] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/256.
[17] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/256-257.
[18] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/257-258.
[19] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/258.
[20] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/259.
[21] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/259.
[22] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/259-261.
[23] Feteva-i Hindiyye (Feteva-i Alemgiriyye), Akçağ Yayınları: 10/262-265.

Anasayfaya dön	Kapak Sayfası
Sadakat.Net © İslami web hizmetleri