Rukbâ: Rukûb ve murakabeden alınma bir sözdür. Umrâ gibi, özel bir mal bağışlama türüne verilen isimdir. Daha önce de belirttiğimiz gibi mal sahibinin başka birine: "Şu evi sana rukbâ yolu ile verdim. Sen benden Önce ölürsen mal bana geri dönecek. Ama ben daha önce ölürsem mal senin olacak" demesi sureti ile yapılır.

Rukbâ'nın; konulduğu fıkhı mana ile alâkası şu yöndedir: Rukbâ, göz­etmek manasındaki murakabe rnasdanndan alınmadır. Bu muamelede de ta­raflardan her biri mala sahip olabilmek için, öbürünün ölümünü gözet­mektedir.
Rukbânın hükmü ihtilaflıdır. Bu konudaki farklı görüşleri, hadislerin tercemesini yaptıktan sonra ele alacağız.[637]
3558... Câbir (r.a)'den, Rasûlullah (s.a)'m şöyle buyurduğu ri­vayet edilmiştir:
"Umrâ, ehli için caizdir (mal, kendisine hibe edilen kişiye ait­tir). Rukbâ, ehli için caizdir."[638]
3559... Zeyd b. Sabit (r.a), Rasûlullah (s.a)'ın şöyle buyurduğu­nu rivayet etmiştir:
"Kim bir malı umrâ yoluyla (ömürlüğüne) verirse, o hayatında .'a ölümünde de verildiği kişiye aittir. Malınızı rukbâ yoluyla vermeyiniz. Her kim bir malını rukbâ yoluyla verirse o mal kendi yolunda-t ir (mal miras olur)."[639]
3560... Mücâhid şöyle demiştir:

Umrâ: Bir adamın başka birisine: "O mal yaşadığım müddetçe sana aittir" demesidir.

Adam böyle dediği zaman, mal o şahsın ve vârislerinindir.
Rukbâ: Bir insanın: "O (mal) ikimizden sonraya kalanındır" de­mesidir.[640]