ON BİRİNCİ MESELE:

Daha önce ihtilâf mahallerinden genel olarak bahsedilmiş, tafsilâta girilmemişti. İbnu's-Seyyid, şeriat âlimleri arasında mevcut bulunan görüş ayrılıklarının sebeplerine dair bir kitap yazmış ve orada ihtilâf sebeplerini sekiz olarak göstermiştir:
(1) Lâfızlarda müşterekliğin[385]bulunması ve bunların tevile açık olmaları. Bunu da kendi arasında üçe ayırmıştır:
a) Müfred lâfzın konulusunda müştereklik; [386] ya da hırâbe[387] suçunun cezasını belirten âyette[388] gecen
kelimesi gibi.[389]

b) Kelimenin değişik kalıplara sokulması (tasrif) sıra­sında ortaya çıkan müştereklik;
âyetinde[390] olduğu gibi.
c) Terkipten doğan müştereklik;âyetlerinde olduğu gibi.[391]
(2) Lâfzın hakikat ve mecaz olarak kullanılır olması. Bunu da üç kısma ayırmıştır:
a) Lâfzın kendisinden kaynaklanan; "nüzul" yani Allah Teâlâ'nın dünya semasına indiğini ifade eden hadis gibi. Keza,âyeti de[392] böyledir,
b) Lâfzın hallerinden kaynaklanan;âyetinde olduğu gibi. Buradaki görüş ayrılığının şek­lini açıklamamıştır.[393]
c) Terkip halinden kaynaklanan; mümtenf (imkânsız) olan birşeyin mümkün olan bir şekilde gelmesi ya da bunun aksi olması gibi. "Vallahi,  eğer Allah bana kâdirse, elbette beni âlemlerden hiçbirini azap etme­diği azaba çekecektir"[394] hadisi ile, başka surette gelen benzer sözler gibi. Meselâ, emrin haber şeklinde, Övgünün yerme şeklinde, çoğaltmanın azaltma şek­linde gelmesi ya 4a bunların aksi bir tarzda gelmesi gibi.
(3) Delilin, hükme müstakillen delâlet edip etmemesi arasın­da dönmesi. Meselâ Ebû Hanîfe, İbn Ebî Leylâ ve İbn Şübrüme'nin satım akdi ve şart konusundaki tutumlarını gösteren el-Leys b. Sa'd hadisi gibi.[395]Keza cebir, kader ve iktisâb meselesi gibi.[396]
(4) Delilin umûm ve hususa ihtimali bulunması: "Dinde zorlama yoktur[397]"Ve Âdem'e bütün isimleri öğretti"[398]âyetlerinde olduğu gibi.
(5) Rivayet ihtilâfı. Bu konuda sekiz illet bulunabilir ki bun­lara daha önce işarette bulunulmuştu.
(6) İctihâd ve kıyas konuları.[399]
(7) Nesh bulunup bulunmadığı iddiası.
(8) Delillerin hem mübahlığa hem de daha başka hususlara delâlet edecek şekilde gelmesi. Cenazeler üzerine ezan okuma ve tekbir alma, kıraat şekilleri hakkındaki ihtilâf­lar gibi.
İbn Seyyid'in kitabına aldığı başlıklar bunlar. Konu ile ilgiii tafsilat arzu edenler bu kitaba baksınlar. Ancak, onun zikrettiklerinin tümü geçen esasa vurulduğu zaman, ko­nuyla ilgili işin özü elde edilmiş olur. Başarı ancak Al­lah'tandır. [400]

Eser: El-Muvafakat

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

El-Muvafakat

 

Son eklenen ruyalar

Sitemizde yer alan soruların cevapları özenle islami eserlerden seçilerek yazılmaktadır.
..