logo logo

Yeni nesil güncel konularla ilgili sorular ve cevaplar!

Fetvalar.Com

Yeni Nesil Fetvalar

Sistemimize üye olarak sitemizi daha aktif olarak kullanabilirsiniz.

Üyelik için tıkla

Fetvalar.Com

Güncel sorular ve cevapları

ON BİRİNCİ MESELE:

Daha önce ihtilâf mahallerinden genel olarak bahsedilmiş, tafsilâta girilmemişti. İbnu's-Seyyid, şeriat âlimleri arasında mevcut bulunan görüş ayrılıklarının sebeplerine dair bir kitap yazmış ve orada ihtilâf sebeplerini sekiz olarak göstermiştir:
(1) Lâfızlarda müşterekliğin[385]bulunması ve bunların tevile açık olmaları. Bunu da kendi arasında üçe ayırmıştır:
a) Müfred lâfzın konulusunda müştereklik; [386] ya da hırâbe[387] suçunun cezasını belirten âyette[388] gecen
kelimesi gibi.[389]

b) Kelimenin değişik kalıplara sokulması (tasrif) sıra­sında ortaya çıkan müştereklik;
âyetinde[390] olduğu gibi.
c) Terkipten doğan müştereklik;âyetlerinde olduğu gibi.[391]
(2) Lâfzın hakikat ve mecaz olarak kullanılır olması. Bunu da üç kısma ayırmıştır:
a) Lâfzın kendisinden kaynaklanan; "nüzul" yani Allah Teâlâ'nın dünya semasına indiğini ifade eden hadis gibi. Keza,âyeti de[392] böyledir,
b) Lâfzın hallerinden kaynaklanan;âyetinde olduğu gibi. Buradaki görüş ayrılığının şek­lini açıklamamıştır.[393]
c) Terkip halinden kaynaklanan; mümtenf (imkânsız) olan birşeyin mümkün olan bir şekilde gelmesi ya da bunun aksi olması gibi. "Vallahi,  eğer Allah bana kâdirse, elbette beni âlemlerden hiçbirini azap etme­diği azaba çekecektir"[394] hadisi ile, başka surette gelen benzer sözler gibi. Meselâ, emrin haber şeklinde, Övgünün yerme şeklinde, çoğaltmanın azaltma şek­linde gelmesi ya 4a bunların aksi bir tarzda gelmesi gibi.
(3) Delilin, hükme müstakillen delâlet edip etmemesi arasın­da dönmesi. Meselâ Ebû Hanîfe, İbn Ebî Leylâ ve İbn Şübrüme'nin satım akdi ve şart konusundaki tutumlarını gösteren el-Leys b. Sa'd hadisi gibi.[395]Keza cebir, kader ve iktisâb meselesi gibi.[396]
(4) Delilin umûm ve hususa ihtimali bulunması: "Dinde zorlama yoktur[397]"Ve Âdem'e bütün isimleri öğretti"[398]âyetlerinde olduğu gibi.
(5) Rivayet ihtilâfı. Bu konuda sekiz illet bulunabilir ki bun­lara daha önce işarette bulunulmuştu.
(6) İctihâd ve kıyas konuları.[399]
(7) Nesh bulunup bulunmadığı iddiası.
(8) Delillerin hem mübahlığa hem de daha başka hususlara delâlet edecek şekilde gelmesi. Cenazeler üzerine ezan okuma ve tekbir alma, kıraat şekilleri hakkındaki ihtilâf­lar gibi.
İbn Seyyid'in kitabına aldığı başlıklar bunlar. Konu ile ilgiii tafsilat arzu edenler bu kitaba baksınlar. Ancak, onun zikrettiklerinin tümü geçen esasa vurulduğu zaman, ko­nuyla ilgili işin özü elde edilmiş olur. Başarı ancak Al­lah'tandır. [400]