c) Tahsîniyyât:
Üstün ahlak anlayışına uygun bir davranış göstermeyi, sağduyu sahiplerinin hoş karşılamayacağı nahoş hallerden uzaklaşmayı temine yönelik şeylerdir. Bunlar üstün ahlâk (mekâ-.rim-i ahlâk) anlayışının gerektirdiği şeylerdir.
Tahsîniyyât da, zarûriyyât ve hâciyyâtın geçerli bulunduğu sahalarda söz konusu olmaktadır:
İbâdetlerde necasetin giderilmesi, ki bütün taharet konuları bunun içeritlne girer avrat yerlerinin örtülmesi, güzel elbiselerin giyilmesi, nafile ibâdetlerle, gönüllü yapılan sadaka ve benzeri leylerle AIIhIı'u yaklaşılmaya çalışılması gibi şeyler tahsîniyyât türündendir. Beşeri davranışlarda (âdât) yeme ve içme kuralları, pis ve iğrenç şeyleri yeme ve içmeden uzak durma, israf ve pintilikten kaçınma gibi şeyler örnek olarak zikredilebilir. Muamelât konusunda kazurat gibi pis şeylerin ihtiyaçtan fazla olan su ve. ot gibi şeylerin satımını yasaklım», koloyu şehâdet ve devlet başkanlığı (imamet) ehliyeti vermeme, kadımı devlet başkanı (imâm) olma ve kendi kendisini evlendirme ilahiyolu tanımama, kölelik hukukunda kitabet akdi, müdebberlik vb. ynllıtrİH ıslaha gitme ve anların azad edilmeleri için çağrıda bulun-Hltt gibi konuları tahsîniyyât için örnek olarak hatırlayabiliriz. Cezai konulurla ilgili hükümler arasında ise, hür insanın köle karşılığında kjıA» olunmaması, cihâd esnasında kadınların, çocukların ve rahible-fin oldürülmemesi esaslarını örnek olarak gösterebiliriz.
Bu verdiğimiz az sayıdaki misaller, onlar durumunda olan diğer hükümlerin de aynı şekilde olduklarına delâlette bulunur. Tahsîniy-yftllıııı olan bu hükümler, zarûriyyât ve hâciyyâttan olan aslî masla-hatlnrn fazladan bir güzellik ve kemâl vasfı getirme amacına yöneliktir. Çünkü bunların bulunmaması durumunda ne zarurî ne de hâcî maHİahatların ihlâle uğramaları söz konusu değildir. Bunlar sadece Ültlün ahlak ve kemâl anlayışının bir gereği olmakta ve güzelleştirici, lünleyici bir özellik arzetmektedirler.[13]
Tahsîniyyât da, zarûriyyât ve hâciyyâtın geçerli bulunduğu sahalarda söz konusu olmaktadır:
İbâdetlerde necasetin giderilmesi, ki bütün taharet konuları bunun içeritlne girer avrat yerlerinin örtülmesi, güzel elbiselerin giyilmesi, nafile ibâdetlerle, gönüllü yapılan sadaka ve benzeri leylerle AIIhIı'u yaklaşılmaya çalışılması gibi şeyler tahsîniyyât türündendir. Beşeri davranışlarda (âdât) yeme ve içme kuralları, pis ve iğrenç şeyleri yeme ve içmeden uzak durma, israf ve pintilikten kaçınma gibi şeyler örnek olarak zikredilebilir. Muamelât konusunda kazurat gibi pis şeylerin ihtiyaçtan fazla olan su ve. ot gibi şeylerin satımını yasaklım», koloyu şehâdet ve devlet başkanlığı (imamet) ehliyeti vermeme, kadımı devlet başkanı (imâm) olma ve kendi kendisini evlendirme ilahiyolu tanımama, kölelik hukukunda kitabet akdi, müdebberlik vb. ynllıtrİH ıslaha gitme ve anların azad edilmeleri için çağrıda bulun-Hltt gibi konuları tahsîniyyât için örnek olarak hatırlayabiliriz. Cezai konulurla ilgili hükümler arasında ise, hür insanın köle karşılığında kjıA» olunmaması, cihâd esnasında kadınların, çocukların ve rahible-fin oldürülmemesi esaslarını örnek olarak gösterebiliriz.
Bu verdiğimiz az sayıdaki misaller, onlar durumunda olan diğer hükümlerin de aynı şekilde olduklarına delâlette bulunur. Tahsîniy-yftllıııı olan bu hükümler, zarûriyyât ve hâciyyâttan olan aslî masla-hatlnrn fazladan bir güzellik ve kemâl vasfı getirme amacına yöneliktir. Çünkü bunların bulunmaması durumunda ne zarurî ne de hâcî maHİahatların ihlâle uğramaları söz konusu değildir. Bunlar sadece Ültlün ahlak ve kemâl anlayışının bir gereği olmakta ve güzelleştirici, lünleyici bir özellik arzetmektedirler.[13]
Konular
- Beşinci Mesele
- Altıncı Mesele
- Yedinci Mesele
- Sekizinci Mesele
- Dokuzuncu Mesele
- Onuncu Mesele
- On Birinci Mesele
- İKİNCİ KISIM
- KİTÂBU'L-MAKÂSID
- Makâsıd
- BİRİNCİ NEVİ ŞARİİN ŞERİATIN KONULMASINDAKİ KASDI
- Birici Mesele:
- a) Zarurî Olan Maksatlar (Zarûriyyât):
- b) Hâcî Olan Maksatlar (Hâciyyât):
- c) Tahsîniyyât:
- İkinci Mesele:
- Üçüncü Mesele:
- Dördüncü Mesele:
- Beşinci Mesele:
- Altıncı Mesele:
- Yedinci Mesele:
- Sekizinci Mesele:
- Dokuzuncu Mesele:
- Onuncu Mesele:
- On Birinci Mesele:
- On İkinci Mesele:
- Dördüncü Mesele:
- Beşinci Mesele: