Şeriatta vuku bulan ictihâd iki kısımdır:
1) Şer'an muteber olan ictihâd. Bu, gerekli olan ilimleri kendilerinde bulunduran ve böylece içtihada ehil bulunan kimseler­den sâdır olan kısımdır. Şimdiye kadar sözü edilen kısım bu olmak­tadır.
2) Şer'an muteber olmayan ictihâd. Bu, ictihadüçin gerekli olan vasıfları kendisinde bulundurmayan, dolayasıyla bu işe ehil ol­mayan kimselerden sâdır olan kısım olmaktadır. Çürirçû böyle bir kimsenin ictihâd diye ileri sürdüğü şey aslında, şehvet ye garazının eseri olarak ortaya atılan indî bir görüştür, körükörüne atılan bir adımdır, heva ve heveslere uymadır. Bu tarzda ortajja çıkan her­hangi bir görüşün, muteber olmayacağı konusunda en ufak bir kuş­ku yoktur. Çünkü bu tür keyfî görüşler, Allah Teâlâmn indirdiği hakkin zıddı olmaktadır. Bu konuda Yüce Allah şöyle buyurmuş­tur "Allah'ın indirdiği Kitap ile aralarında hükmet, Allah'ın sana indirdiği Kur'ân'ın bir kısmından seni vazgeçirmeye çalışanlardan saftın, heva ve heveslerine uyma[235]"Ey Davudi Seni şüphesiz yeryüzünde hükümran kıldık, o halde insanlar arasında adaletle 'hükmet, heva ve hevese uyma, yoksa seni Allah'ın yolundan saptı­rır.[236]Bu konu üzerinde genel anlamda bir problem bulunma­maktadır. Ancak her bir kısımdan bir başka kısım daha doğabilir. Şimdi bunlar üzerinde duralım.
Önce birinci kısmı ele alalım: [237]