YEDİNCİ MESELE:
Sözlü sünnet, eğer fiil ile de desteklenmiş ise, mükelleflere nis-betle bu tâbi olma konusunda en açık seçik bir yol olur. Çünkü Rasûlullah'm fiili yükümlülüklerin konulması konusunda en üst düzeyde bir beyan tarzı olmaktadır.[319] Bunun söz ile de birleşmesi halinde ise o konudaki Rasûlullah'm fiiline uymak, sıhhat mertebelerinin en üstününü teşkil edecektir.
Sözün fiile uygun düşmemesi hali ise böyle değildir. Çünkü böyle bir durumda her ne kadar söz, sıhhati gerektirse de bir üstünlüğe (efdaliyet) ya da onun tersine (mefdûliyet) delâlet etmez.[320]
Örnek: Rivayete göre Rasûlullah'a birisi: "Kanma yalan söyleyebilir miyim?" demiş, Rasûlullah: "Yalanda bir hayır yoktur" buyurmuştur. Adam: "Ona vaadde bulunabilir ve ona (bu konuda yalan) söyleyebilir miyim?" dediğinde de: "Bunda senin için bir sakınca yoktur" buyurmuştur.[321] Buna rağmen caiz kıldığı bu şeyi, daha sonra kendisi yapmamış; aksine vaad ettiği zaman vaad konusu o şeyi hakikaten yapmamaya azmetmişti. Bu şöyle olmuştu: Rasûlullah, eşi (Hafsa'nın) yanında bal şerbeti içmiş (ve bu yüzden onun yanında biraz fazla kalmıştı. Bu yüzden diğer eşlerinin kıskançlıkları kabarmış ve ona bir oyun kurarak) ağzında hoş olmayan "meğâfîr" kokusu olduğunu söylemişlerdi. Bunun, üzerine Rasûlullah bir daha ondan içmeyeceğine dair yemin etmiş veya onu kendisine haram kılmıştı. Bunun üzerine Allah Teâlâ: "Ey Peygamber! Eşlerinin rızasını gözeterek, Allah'ın sana helâl kıldığı şeyi niçin kendine haram kılıyorsun?"[322] buyurmuştur. Rasûlullah söz vermeye ve böylece onları atlatmaya kadirdi. Ancak o, kendi üzerine ettiği bir yemin ile, ya da onu kendisine haram kılmak suretiyle o şeyi bir daha içmemeye azmetmişti.[323] Sonunda Allah Teâlâ, onu yemininin çözülmesi sonucuna yöneltmişti. Yine Rasûlullah'm sadece bir oğluna bağışta bulunan kimseye: "Benden başkasını şahit tut!'[324]buyurması, bu tasarrufa icazet vermesi anlamına gelmektedir. Ancak bizzat kendisinin şahitlikten kaçınması[325] sözün gereğinin tercihe şayan olmadığını (mercûhiyet) göstermektedir. Rasûlullah şâir Hassan ve diğerlerine şiir inşadında bulunmalarım emretmiş[326] ve bu konuda onlara izin vermiştir.[327] Bununla birlikte Rasûlullah, şiirden uzak tutulmuş ve kendisine şiirden bir şey öğretilmemiştir. Bu da şiirin tercihe şayan bir şey olmadığını gösterir. Nitekim âyette de: "Biz ona şiir öğretmedik, zaten ona yakışmazdı"[328]buyu-rulmuştur. Hassân'a: "Onları hicvet! Cibril seninle beraberdir"[329]buyurmuştur. Bu hadis, hicve izin verildiğini gösterir. Bununla birlikte Rasûlullah, hiçbir kimseyi dinî yönden olması aksine kendisinde bulunan bir ayıp sebebiyle yermemiştir. O, hiçbir kimseyi nesir sözle de hicvetmemiştir. Nitekim hiçbir manzum söz de ondan sâdır olmamıştır. Rasûlullah'm özelliklerinden biri de onun ayıplayıcı, kötü ve müstehcen sözlü olmayışı idi. Bazı kimselere kendi menfaatleri[330] ya da İslâm'ın müdafaası[331] söz konusu olduğu zaman bu gibi şeylere müsaade etmiş, fakat kendisi bunlardan hiçbirini yapmamıştır. Ondan sadece tevriye kabilinden sözler sâdır olmuştur. Meselâ, "Biz sudanız"[332] şeklindeki sözlerinde olduğu gibi. Gazvelere çıkarken de hiçbir zaman önceden çıkacağı istikâmeti söylemez, tersi bir yönde yola çıkardı.[333]
Durum böyle olunca[334], mefhumu izin olan sözlü hadise uyma eğer Rasûlullah onu kasıtlı[335] olarak terketmiş ise hakkında bir sakınca olmayan şeylerden olacaktır. Kudreti bulunan kimselerin Rasûlullah'a [flte^Bı^tu] uymuş olmak için o şeyi terket-meleri ise daha güzel olacaktır. Bu gibi şeylerden kim bir şeyler işlemişse, onun hakkında sözlü hadise uygun olarak genişlik vardır ve kolaylık kapısı da her zaman için açıktır. Bu vesile ile Allah'a hamdederiz. [336]
Konular
- YEDİNCİ MESELE:
- SEKİZİNCİ MESELE:
- DOKUZUNCU MESELE:
- ONUNCU MESELE:
- ONBİRİNCİ MESELE:
- ONİKİNCÎ MESELE:
- ONİKİNCİ MESELE:
- ONDÖRDÜNCÜ MESELE:
- İKİNCİ DELİL: SÜNNET
- BİRİNCİ MESELE:
- İKİNCİ MESELE:
- ÜÇÜNCÜ MESELE:
- DÖRDÜNCÜ MESELE:
- BEŞİNCİ MESELE:
- ALTINCI MESELE:
- YEDİNCİ MESELE:
- SEKİZİNCİ MESELE:
- DOKUZUNCU MESELE:
- ONUNCU MESELE:
- 5. KISIM: İCTİHÂD
- BİRİNCİ TARAF: İCTİHÂD
- BİRİNCİ MESELE:
- İKİNCİ MESELE:
- ÜÇÜNCÜ MESELE:
- DÖRDÜNCÜ MESELE:
- BEŞİNCİ MESELE:
- ALTINCI MESELE:
- YEDİNCİ MESELE:
- SEKİZİNCİ MESELE:
- DOKUZUNCU MESELE: