851. Mes’ele: Cemî' diyâr-ı 'Arab arz-ı mukaddeseden midir, yok­sa hudûd-i muayyenesi var mıdır, arz-ı mukaddesenin sair arazî­den farkı var mıdır?

Elcevap: Mutlaka diyâr-ı Şâmiye arz-ı mukaddes derler. Beyt-i Mukaddes ve Haleb ve şâir nevâhî, Dımışk andandır. Ba'zıları he­men Erbaha derler. Ba'zıları Dımışk ve Filistindir derler. [901]
852. Bu Surette: Arz-ı mukaddesenin şâir arazîden rüchânı olupp, şerefi ne veçhedir. Ve anda sakin olan halka sevabın meziyeti ne cihettendir. Ve bir kimse arz-ı makbûlede sakin olmak için vatan-ı aslîsini terk etmekle âsim olur mu?

Elcevap: Hak subhânehu ve te'âlâ, bikâ'-ı arzın her birini bir keyfiyet-i hâssa üzerine ibda' buyurmuştur. Nebat, hubûd ve simâr, sair âsâr-ı zahirede birbirine muhalif ve mubâyin olduğu gi­bi, âsâr-i bâtınede dahi birbirinden tefâvüt-i kesîresi vardır. Arâzî-i mukaddese, safâ-i cevahir ile sair bikâ'dan mümtaz olma­ğın, menâzil-i enbiyâ (aleyhim-üs-salâti ve-s-selâma) mehbit da­hi olmuştur. Anda vâki' olan ibâdatın sevabı anın için ekserdir. Vatan-i aslîsinde sılası vâcib olur erhâmı olmayıp, anda muhace­ret etmekle ibâdete teveccühü ve kalbinin rikkati artık olucak, varmak efdaldir. Ve illâ vatanında olup uhdesinde olan hukûk-i er­hâmı murâ'ât edip, ibadete teveccüh ve ikbal tahsiline sa'y etmek evlâdır. Vallâhu a'lem. [902]