Bir yerden, yol yapmak için biraz yer satın alınması hâlinde, şu iki vecih söz konusu olabilir;
1-) Bir adam, bir yerden, büyük bir kapının eni ölçüsünde ve o büyük kapıya kadar uzanan bir parça yer satın alabilir.

Bu durumda, önce o parçanın hududu —muayyen bir ev alıyor­muş gib— yazılır.

Şayet, "yolun, eninin boyunun kaç arşın olduğunu" yazarsa; bu daha da sağlam olur.
2-) O yerin sahasının tamamından, taksim edilmemi> bir yol satın alabilir.

Bu durumda o yerin tamamının hududu ve o sahanın hududu yazılır. Yolun hududunu yazmaya ihtiyaç olmaz. Çünkü yol, yerin sahasında taksim edilmemiş bir yerdir.

Şayet yolun genişliğinin mikdarı yazılı olursa, işte bu daha sağ­lam olur.

Eğer açıklama yapmazlarsa, o zaman büyük kapunun genişliği kadar yolu olur.

Ba'zı şurut ehli; "Bu durumda yolun miktarını söylememiş olur­lar. Çünkü kapu, başka kapıyla değiştirilebilir," demişlerdir.

İmâm Muhammet! (R.A.), bunu caiz görmüştür.

Bu, yolun mülküyetini satın alınca böyledir.

Fakat, —mülküyetini değil de— gelip geçme hakkını satın alır­sa; işte bunda iki rivayet yardır:

Ziyâdâfın rivayetinde: "Caiz değildir." Denilmiştir.

İbnü Semâa'nın İmâm Muhammed (R.A.)'den rivayetine göre, ise caizdir.

Gelip geçme hâlinin yazılmasını irâde ederse, —bunu caiz gö­renlere göre— bu, —evin kapısının eni kadar— caiz olur.

Su yolunu satın almak da böyledir.

Su yolunun akım hakkım satın almak, —şurutun aslında— bi'l-itifak caiz değildir.
Şayet, su yolunun mülküyetini —ordan su geçsin diye— satın alır ve yerini, hududunu da bildirirse; bu caiz olur; değilse caiz olmaz. [68]