Kefalet

Bir adam, feshe ta'lık edilmiş bir icare mala karşı, kefaletini iddia eder ve: "Gerçekten ben, icareyi fesh ettim. (= bozdum) ve malı sana ilzam ettim." deyip bu hususta beyyine ibraz eder, icara veren de hazırda bulunmazsa beyyinesi kabul edilir. Ve bu, icare veren şahsa karşı hüküm olur.

Kefil, eğer ödeme yapmış ve kefalet onun emriyle olmuşsa icara verene müracaat ederek, verdiğini geri alır.

Şayet onun emriyle olmamışsa, ona müracaat edemez. Eğer davacı ( = müddeî) kefilden bir şey almadan önce, icara veren gelir de, feshi inkar ederse; bu durumda onun inkarına iltifat edilmez, fesh geçmiştir. Muhıyt'te de böyledir.
Hazırda olmayan bir şahıs da, bin dirheminin olduğunu isbat eden bir kimse: "Şu kimse, onun kefilidir." der ve kefile karşı1 iddia ederek: "Sen, bütün malınla, filana tekeffürettin. Benim de onda bin dirhemim var."  der  şahitleri  de  aynısını  söylerse;  kabulüne  nas  vardır.   Bu durumda onunla hazıra karşı da, gaibe karşı da hükmedilir. Ve da'vacı (= müddeî) dilediğinden malım ister. Asil borçlu gelince, yeniden belge ibrazına ihtiyaç kalmaz.

Eğer kefaletini açıklayarak: "Benim gaibde olan bin dirhemime, sen kefil oldun." der ve onun gaibin emriyle kefil olduğunu belgelerse; —yukarıda geçtiği gibi— ikisine karşı da hüküm alır.

Eğer emirden bahsetmez; sadece onun kefil olduğunu belgelerse, gaib gelince beyyinesini iade gerekir. Kerderî'nin Vecizi'nde de böyledir.

Hazırda olan şahsa karşı, beyyine ikame ederek, "onun üzerinde ve hazırda olmayanın üzerinde, bin dirheminin olduğunu" iddia eder; hazırda olan zat da, hazırda olmayanın kefili olursa; onun emriyle,—bin dirhem— ikisine hüktnolunur.

Şayet "gaibin, hazırın kefili olduğunu" iddia ederse; bu durumda sadece, hazırın hissesi hükmedilir.

Eğer, "her ikisinin de, birbirinin kefili olduğunu" belgelerse, hazırda olana, asaleten beşyüz dirhem, kefâleten de beşyüz dirhem sabit olur. Gaibe karşı ise, asaleten beşyüz dirhem sabit olur; başka olmaz.

Hulasa: Gaibe karşı kefalet sabit olmaz; asalet ise, sabit olur.

Gaib tarafında hazırda olanın kefaleti eğer onun emriyle olursa, sabit olur; emri yoksa, sabit olmaz. Tatarhâniyye'de de böyledir.

Bir kimse, iki kişiye bin dirhem karşılığında bir şey sattığında onlar,  birbirine,   kendi istekleriyle  kefil  olurlarsa,  mal satan  şahıs onlardan biriyle karşılaşınca; ona karşı beyyine ibraz ederse; bin dirhem ona hükmolunur; (Yarısı asaleten, yarısı da kefâleten)

Satıcı ondan bir şey almadan, ikinci müşteriyle karşılaşıp; —beyyine iade etmeden— ondan istese, buna hakkı vardır. Kerderî'nin Vecizi'nde de böyledir.

Bir kimse, diğerine karşı, iddiada bulunarak: "Bu'şahıs filan gaible birlikte, bin dirheme kefil olmuştur. Ve onlardan her birisi de, diğerinin kefili olmuştur." der; bu hususta beyyinesini de ibraz ederse, bu durumda, onun için, hazırda olan şahsa, bin dirhem hükmedilir. Bin dirhemin  sahibi,   onu,  ikisinden,  dilediğinden  alır.   Gaibi  bulunca, beyyine iadesine de hacet kalmaz. Hulasada da böyledir.

Bir adam,  "filanda olan bin dirhem alçağına birisinin kefil olduğunu" isbat edip, hüküm de aldığında; kefil kefaletten vazgeçer; sonra da davanın ve hükmün bozulduğunu öğrenip ve o kefile karşı davanın iadesini isterse, bu sahih olmaz.  Kerderî'nin Vecizi'nde de böyledir.

Bir kadın, "kocasında olan bir dinar mehrine, bîr adamın kefil olduğunu" iddia ederse; bu gerçekten tahakkuk eder. Çünkü koca, karısına: "Ben, bir ay hazırda olmaz isem, talak emrin elindedir." der; kadın da, "onun bir ay kayolbuğunu" —kefilin huzurunda— beyyine-lerse; bu beyyinesi kabul edilir.           

Koca hazırda olmayınca, kefil onun yerine davacı olur. Huiâsa'da da böyledir.

Bir adam, bin dirheme bir köle satın aldığında onu, satıcının izniyle, teslim alır ve satıcı kölenin parasını isteyince, müşteri: "Gerçekten sen, onu filan ile ve filan gaibe havale eyledin." der; bu hususta beyyine de ibraz ederse; be'yyinesi kabul edilir. Ve böylece gaibe teaddî edilir.
Bu gibi mes'elede, hazırda olan şahıs gaib şahsın yerine davacı olarak nasbedilir. Muhıyt'te de böyledir. [33]


Eser: Fetvayı Hindiye

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

Fetvayı Hindiye

 

Son eklenen ruyalar

Sitemizde yer alan soruların cevapları özenle islami eserlerden seçilerek yazılmaktadır.
..