Namazla ilgili hükümleri en iyi bilen kimsenin, imamete geçmesi evladır. Muzmarât'ta da böyledir. Zahir rivayet de budur. Bahrü'r - Râik'ta da böyledir. Bu hüküm, namazla ilgiii hükümle­rin en iyi bilen kimsenin, sünnet yerini bulacak kadar Kur'ân oku­mayı bilmesi halindedir. Teby'n'de de böyledir. Ve bu kimse, din­den (—amelindeki noksanlıktan dolayı) ta'n olunmaz, (ayıplanmaz) Kifâye'de ve Nitoâye'de de böyledir.

İmâm olan kimse,  başkaları haramdan daha fazla sakınmakta ise  zahiri kötülüklerden kaçmahdir. Muhiyt'te ve Zâbidî'de de böyledir.

Bir kimse, namazla ilgili bilgilerde mütebahhir olur, fakat başka bilgilerden nasibsiz bulunursa; bu kimse, — başka sahada daha çok bilgi sahibi olan kimselere göre imamlığa daha evlâ­dır; daha layıktır. Hulâsa'da da böyledir.

İlimde müsavi olan kimseler arasında, imamlığa daha eh­il o'an, kıraat Kur'an okuma) ilmini daha iyi bilen ve daha gü­zel Kur'an okuyan kimsedir. Bu kimse, Kur'an okuma esnasında durulacak yerde durur, geçiüecek yerde geçer; kelimelerin şed­desini, tahfifini ve kıraatle, ilgili diğer hususları bilir. K'fâye'de de böyledir.

İmâm olacak kimseler, kıraat hususunda da müsavi olur­larsa, aralarında, haramdan en çok kaçınan kimse imâm o!ur. Bun­da eşit iseler, en yaşlı olanları olur. Hidâye'de de böyledir.

İmâm olacak kimseler, bu hususlarda da müsavi iseler, ahlâkı en iyi olan, hangisi ise, o imâm olur. Bunda da eşit iseler, soyu sopu iyi olan imâm olur. Bu durumda da eşitlik varsa, yüzü güzel olan imâm olur. Fethü'l : Kadir'de de.böyledir. İmâm olacak kimseler, bütün bu hususlarda müsavi iseler, daha çok gece namazı — krlmiş — olanlar imâm olmaya hak kazanmış olur. Kâfi'de   de  böyledir. Bu hususta da eşitlik   varsa, neseb yönünden şerefli olan imâm olur. Fethü'l - Kadir'de de böyledir.

En mükemmel imâm, en faziletli kimsedir. Çünkü, maksud olan, cemaatin çok olması ve imâm olan kimseye insanların ço­ğunun rağbet etmesidir. Tebylh'de de böyledir.

Yukarıda saydığımız vasıfların hepsi de iki kişide eşit-ola­rak bulunursa, hangisinin imamlık yapacağı Kur'a ile tesbit edilir; veva imâm cemaat tarafından seçilir. Hulâsa'da da böyledir.
Ziyafet verilen bir evdeki cemaate ev sahibinin imamlık yapması daha uygundur. Ancak, burada sultan veya kâdi (=hâ-kim1 bulunmakta ise, onlar imânı olurlar.

Hükümdar varsa onun veya ev sahibinin, misafirlerinden her­hangi birini imamlık için öne geçirmiş olmaları halinde, bu kim­senin tekbir alıp namaza başlaması efdâldir. Misafirlerden birinin, kendi başına ileri geçip namaz kıldırması da caizdir.

Bir evde, o evde oturan kiracı, o evin sahibi ve misafir olan kişiler bulunmakta olsa; imamlık için izin vermeye ve kendi­sinden izin istenilmeye hak sahibi olan,  o evde oturan  kiracıdır. Tatarhâniyye'de de böyledir.

Keza, öndüç alman imameti, ödünç verene göre, daha evladır. Siracü'l - Vehhâc'da da böyledir.

Mahallenin imamından daha ehil bir kimse, o mahallenin mescidine girmiş olsa, mahallenin imamının  namaz kıldırması   diğer kimsenin kıldırmasından daha evladır. Kunye'de de böy­ledir.

= Ahras ( = dilsiz) bir kimse, diğer dilsiz kimselere imamlık yapmış olsa, hepsinin de namazları caiz olur. -

Âlimlerimiz: «Bazı yerlerde, ümmî'nin imamlığı caiz de­ğildir» demişledir.

Şeyhü'l- İslâm, Kitâbü's-Salât Şerhinde : «Ahras (= dit siz) iîe ümmî (sokuma yazma bilmeyen, cahil) bir arada bulunduk­ları sırada, namaz kılmak isteseler, ümmî'nin imamlık yapması da­ha uygundur. Bu durumda, ikisinin de namazlarının caiz olduğu hu­susunda ihtilaf yoktur.» demiştir. Tatarhâniyye'de de böyledir.

Menyetü'I - Musallî'de : «Cünüplükten  teyemmüm  etmiş olan kimsenin imamlığı,   hadesten ( = abdestsizlikten)  teyem müm etmiş olan kimsenin imamlığından daha evladır » denilmiştir Nehrül - Fâık'ta da da böyledir.

Mescidin dışında bir topluluk, içinde de bir topluluk oturmakta iken, müezzin kamet getirse ve bunun üzerine dışardaki cemaaten biri kalkıp imâm oiur; aynı şekilde, içerdeki topluluktan da biri kalkıp imâm olur ve namaz kıldırmaya başlarsa, namaza önce baş-hyaîıa uyup, namaz kılmakta kerahat yoktur. Hulâsa'da da böv ledir.

Fıkhi bilgi ve sâlih olma bakımından müsavi fakat Kur'an okuma bakımından biri diğerinden daha üstün olan iki kişiden, iyi okuyamıyam, cemaatin imamlığa geçirmesi doğru değildir, şüphesiz ki, böyle yapan cemaat, bir kötülük yapmış olur.

Cemaatin bir kısmı iyi okuyanı, bir kısmı da diğerini seçerse, bu durumda, seçenlerin sayısının çok olduğu tarafa itibâr edilir! Siracü'l - Vehhâc'da da böyledir.
Bir mahallede imamlık yapmaya elverişli sadece bir kişi bulunsa, illâ da onun imâm olması gerekmez. O kimse, bu mahal­lenin imamlığını terketmekle de günahkar olmaz. Gunve'de de böv-ledir. [36]