Yükümlülükten kaynaklanan meşakkat bazen sadece mükelle­fin kendisinde kalır. Daha önce geçen meselelerde olduğu gibi. Bazen de genel bir özellik arzeder ve hem mükellefi hem de başkalarını kap­sar.[167]Bazen de kendisi sebebiyle sözkonusu meşakkate başkaları ma­ruz kalır.

Genel bir özellik arzeden ve hem mükellefi hem de başkalarım kapsayan meşakkate örnek olarak, kendisine verilen göreve ehliye­tinden ötürü ihtiyaç duyulan valinin durumunu verebiliriz. Vali, üstlendiği kamu velayeti sebebiyle, kendisini Allah'a vermekten, O'na münâcatta bulunmak için tenha bir yere çekilmekten geri kalır Bu­nunla birlikte, eğer bu görevi yerine getirmezse, ortaya çıkacak olan bozgunculuk ve zarar hem kendisini hem de başkalarını kapsar.
Sadece başkalarına dokunacak olan kışıma ise, kendilerine ihti­yaç duyulan kadı ve müftinin durumlarını örnek olarak verebiliriz. Ancak fetva ve kaza (yargı) işlerine koyulmak, bunları caiz olmayan durumlara itebilir[168] veya daha önemli olan dînî ya da dünyevî işlerden alıkoyabilir. Eğer bunlar bu görevleri yapmazlarsa, ortaya çıkacak zarar kendilerine bulaşmaz ise de diğer insanları sarar. Bu durumda, onların izin verilmiş ya da kendilerinden istenilmiş bulunan mas­lahatlarını temin için bu görevleri yapmamaları neticesinde genel bir fesad ortaya çıkmış olur.
Her nasıl olursa olsun, Şâri'ce istenilir olmama açısından meşak­kat, talep edilmiş olamaz. Neticede ona götüren bir amel[169] dahi iste­nilmiş olamaz. Nitekim daha Önce açıklanmıştı. Burada iki meşakka­tin çatışması (tearuz) durumunda bir araştırma yapma gereği ortaya çıkmaktadır. Şöyle ki: Mükellefin kendi nefsi için yapmış olduğu bir şeyden, başkalarının zarar ve meşakkat görmesi sözkonusu olabilir veya başka bir şeyle meşgul olması durumunda da bizzat mükellefin kendisi zarar ve meşakkatle karşı karşıya gelebilir. Böyle bir durum­da eğer mümkünse her iki meşakkatin de ortadan kaldırılarak her iki maslahatın da birden gerçekleştirilmesi yolunu araştırır.[170] Eğer bu mümkün olmazsa, o zaman mutlaka bir tercihe gitmek gerekecektir. Eğer diğer insanları ilgilendiren genel meşakkat daha büyükse, o ta­rafı dikkate alır ve özel olan kendi tarafını ihmal eder.[171]Eğer aksi du­rum sözkonusu ise aksini yapar. Eğer iki taraftan birini tercih ettire­cek bir unsur yoksa duraksar. Nitekim bu konu ileride inşâallah tearuz ve tercih bahislerinde gelecektir. [172]