Rehnin Rüknü:

Rehinin rüknü: Rehin akdi (= sözleşmesi) yapılırken, icâp ve kabu­lün bulunmasıdır.

Bu da rehin verenin: "Bu şeyi, sana, —borçtan benim üzerimde olan hakkına karşılık olarak rehin eyledim." Veya "Bu, alacağına kar­şılık rehindir." demesi ve kendisine rehin bırakılan şahsın da: "Rehin eyledim." veya: "Kabul eyledim." yahut: "Razı oldum." demesidir.

Bu akid için rehin lafzı şart değildir.

Bir adam, dirhemler karşılığında bir şey satın aldığında, satıcıya, elbise verir ve ona: "Bu elbiseyi, bedelini sana ödeyene kadar yanında tut." derse; işte o elbise rehin olmuş olur. Çünkü o, akid manasına ge­lir. Akidlerde de itibar ma'nalaradır. Bedâi'de de böyledir.

Rehnin çeşitli şartları vardır. Bunlardan bazıları, rehinin nefsine râci olur.

O, rehni bir şarta bağlamamak ve bir vakte de mal etmemektir.

Ba'zı şartlar da, rehin verene ve alana râcidir.

Her ikisinin de akıllı olmaları şarttır.

Mecnun ve aklı yetmeyen çocuğun rehin verip alması caiz değildir.

Rehin akdinde bulûğ ve hürriyet şart değildir.

İzinli sabiden ve izinli köleden rehin alınır ve onlara rehin verilir.

Keza, sefer (= yolculuk) da, rehnin caiz olmasının şartından de­ğildir, rehin hazerde de, seferde de caizdir.

Rehin olunan şeye gelince, onun da çeşitli şartları vardır:
1-) Rehnedilen şeyin, satılan bir şey olması şarttır.

Bu şey, akid zamanında, mutlak mal olarak bulunacaktır ve tesli­me elverişli olacaktır.

Akid zamanı mevcut olmayan bir şeyin rehni caiz olmaz.

Varlığı, yokluğu belli olmayan bir şey de rehin olmaz. Hurma ağa­cının meyvesini rehin etmek veya koyunların kuzularını, (kuzlamadaı = doğum yapmadan önce) rehin etmek yahut: Şu cariyenin karnmd olan rehindir." demek ve benzeri şeyler gibi...

Lâşe ve kan mal sayamadıklarından; rehin olmazlar.

Haremin avı da rehin olmaz. Çünkü o da lâşe hükmündedir. Hür adam da, rehin olmaz. Çünkü o, asla mal değildir. Ümmü veled ve mü-debberde rehin olmaz.

Mükâtep de rehin olmaz. Çünkü onlar, hür menzilesindedirler. Bir yönden hürdürler ve mutlak mal olmazlar.

îçki de rehin olmaz.

Domuz da rehin olmaz. Âkidlerden ikisi de müslüman olurlar ve­ya birisi müslüman olursa; —müslüman için bunlar mal olmadıkları için —rehinde olmazlar. Bu, rehin verinin, borcu ödemesi; rehin almanın da borcu ifası olduğundan dolayı böyledir.

Bir müslümanın, içkiden borç ödemesi ve ondan fayda temin et­mesi caiz olmaz.

Yalnız rehin veren zimmî olursa; o içki, rehin alan müslümana karşı gasp sebebiyle mazmûne olur. Çünkü rehin sahih olmayınca, içki müs­lümanın elinde gasbolunmuş menzilinde olur. Zimmînin içkisi de müs­lümana karşı, gasp olur.

Rehin veren müslüman; rehin alan ise zimmî olursa; zimmîye kar­şı, o içki gasp olmaz. Çünkü müslümanın içkisi hiç bir kimseye karşı mazmüne olmaz. Fakat zimmet ehli hakkında içkinin de, domuzun da rehin olması caizdir. İkisinin rehin alınması da zimmî için caizdir. Çün­kü onlara göre, —ikisi de sirke gibi, koyun gibi —maldır.

Av gibi, odun gibi, ot gibi —herkes için — mubah olan şevler de rehin olmazlar. Çünkü onlar memlûke değildirler.

Fakat rehin veren için, memlûk olması rehnin caiz olması için şart değildir.

Hatta başkasının malanı da irtihan (= rehin bırakmak) caizdir.

Şer'î velayeti sebebiyle izinsiz olarak baba veya vasî, sabînin malı­nı kendi borcuna bedel rehin bırakabilir.

Şayet rehin, onu alanın yanında onu fekketmeden önce helak olur­sa; kıymetiyle helak olmuş olur. Ve baba veya vasî onu tazmin eder. (= Öder.) Çünkü nefsi borcu için çocuğunun malını rehin eylemiştir. Artık onu öder.

Bir çocuk bulûğa erişir, rehin de —rehin olarak —rehin alanın yanında duruyor olursa; hâkim, hukmeylemeden Önce, çocuk onu geri alma hakkına sahip olmaz. Fakat, babasına "borcunu ödemesi ve rehi­ni kurtarıp oğluna vermesi" emredilir.

Şayet, bir kimsenin oğlu, babasının borcunu öder ve rehni kur­tarırsa, bu bir teberru olmaz. Bu durumda oğul, ödediğinin tamamı için, babasına müracaat edebilir.

» Vasînin hükmü de, aynen —yukarıda söylediğimiz —babanın hükmü gibidir.

Başkasının izni ile, onun malını rehin yapmak caiz olur.
Bir insandan emânet almak ve onun izniyle, emânet alınan şeyi re­hin bırakmak caizdir. Bedü'de de böyledir. [2]

Eser: Fetvayı Hindiye

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

Fetvayı Hindiye

 

Son eklenen ruyalar

Sitemizde yer alan soruların cevapları özenle islami eserlerden seçilerek yazılmaktadır.
..