Hibenin Teslim Alınması

Kendisine hibe yapılan şahıs onu teslim alma hakkına sahipse, teslim alması sahihdir.

Şayet kendisine bağış yapılan kimse, küçük çocuk veya mecnun ise, hibeyi teslim alma hakkı onun velisinindir.

Velisi ise, babası veya babanın vasisidir.

Sonra dedesi, sonra onun vasisidir.

Sonra da hakim veya hakimin tayin eylediği zattır.

Sabî ister ailede tek olsun ister başkaları da bulunsun müsavidir. Tahâvî Şerhı'nde de böyledir.

Şayet baba ve onun vasisi, dede (babanın babası) ve onun vasisi gaip  olurlarsa,  velayetti  ona yakın  olan  şahsın  alması caiz  olur. Hulasada da böyledir.

Baba ve dedenin gayrisinin (kardeş, amca, anne veya diğer akra­baları gibi...) istihsanda bağış kabul etmeleri caizdir.

Şayet ailelerinde küçük çocuk varsa, vasi de, îstihsanen hibe alma hakkına sahibtir.

Şayet' ailesinin içinde ise, yabancı bir kimse de böyledir. Yani yetimin başka bir yakım bulunmazsa, bu kimsenin de yetim adına hibe kabul etmesi caizdir. Bu da istihsalidir.

Bu mes'elelerde sabinin teslim almaya akıl erdirmesi veya buna aklı ermemesi müsavidir.

Bunların tamamı babanın ölü veya sağ olduğu halde gaib olması halinde böyledir.

Fakat baba sağ ve hazır olur, sabi de, o ailenin içinde bulunursa, hibe sahih olur mu?

Bu bölüm kitaplarda, nassan sahih söylenmemiştir.

Yabancı hakkında söylenen "yetimin kimsesi olmaz ise, onun adına bir yakını hibeyi alabilir." şartı, baba hazır iken kimsenin, onun adına hediyeyi alamamasını gerektirir. Dede de böyledir. Baba sağ iken, aynı aileden olan sabiyi kimse ayıramaz. Zehiyre'de de böyledir.

Küçük bir çocuk (= sabi) amcanın yanında  ve ailesinin içinde bulunduğunda, bu küçüğe bir hediye verilir; babanın vasisi de hazır bulunduğu halde, verilen şeyi amca alsa; bazı alimler: "Onun alması caiz olmaz." demişlerdir.

Sabiye verilen hediyeyi kardeş, amca veya anne alır ve bu küçük bir yabancının yanında, onun ailesinin içinde bulunsa, bu durumda, o şahısların, bu çocuğa verilen hediyeyi almaları caiz olmaz.

Şayet yetimin malını, yetimin içinde bulunduğu ailesinden birisi alırsa, bu caiz olur. Fetâvâyi Kâdthân'da da böyledir.

Emsaline cima yapılabilen bir sabi kız çocuğu, kocasının evinde bulunur ve verilen bağışı alırsa veya bağışı onun kocası alırsa bu bağış caiz olur.

Bağışı kocasına veren şahıs, "onu, karısına vermesini" söylediğinde, eğer o kadın, kendi emsali cima' olunan bir kadınsa, alim­lerimiz: "Bu şart kabul edilir. Kadın, misline cima edilebilen bir kadın değilse, onun adına, kocasının alması caiz olmaz." demişlerdir. Emsa­line cima edilen bir kadına verilmek üzere, kocasına hediye verilmesi caiz olur. Zehıyre'de de böyledir.

Sabî olan  küçük  kız,  dedesinin  veya kardeşinin,  annesinin, amcasının yanında bulunduğunda onun için bir bağış yapılır, kocasının o bağışı kabul etmesi caiz olur. Tatarhâniyye'de de böyledir.

Şayet kız çocuğunun aklı yeterse, yani buluğa erişmişse, onun adına, babasının veya kocasının hediye alması caiz olmaz. Ancak, o izin verirse bu caiz olur. Cevheretü'n-Neyyire'de de böyledir.

Babası olmadığından, yabancıların evinde duran bir sabi kız çocuğuna verilen hediyeyi, o yabancının alması caiz olur... Siraciyye'de de böyledir.

Sabî (=   küçük yaştaki)  bir  kız dedesinin  veya kardeşinin, anasının, amcasının evinde bulunduğunda ona bir bağış yapılır ve o evden küçük olan bir kimse teslim alır ve o anda babası da orda bulu­nursa, bu durum hakkında alimler ihtilaf eylediler. Sahih olan, alman bağışın caiz olmasıdır. Fetâvâyi Kâdîhân'da da böyledir.

Fetva da bunun üzerinedir. Fetâvâyi Suğrâ'da da böyledir.

Aklı yeten bîr sabinin, babası sağ iken de, kendine yapılan hediyeyi kabul etmesi caiz olur. Kerderî'nin Veeizi'nde de böyledir.

Bu, bizim üç imamımızın kavlidir. Zehıyre'de de böyledir.

Bağış   yapılan   çocuğun   aklı   ermezse,   bağış   caiz   olmaz. Siracü'l-Vehhâc'da da böyledir.

Sabinin bağışı kabul etmesi, —eğer bağışlanan şeyin kıymetini bilirse,— caiz olur; kıymetini bilmez ve zayi ederse, hibe caiz olmaz.

Bir adam kör ve köle olan bir çocuğa bağış yapar veya onun evine toprak korsa, işte bu caiz olur.

Yapılan bu bağışı, ondan satın almak da caiz olur. Zehıyre'de de böyledir.

Hakim: "Bir adam, biri büyük, diğeri küçük olan iki oğluna bir ev hibe ettiğinde, büyük oğlan bu bağışı kabul ederse, bu durumda bu bağış batıldır.

Sahih olan budur. Çünki küçüğe yapılan bağış, babasının teslim almasıyla kabul edilir.

Bunun çaresi, önce ev büyüğe verilir. O da küçük kardeşine, onun hissesini bağışlar. Kerderî'nin Vecizi'nde de böyledir.

Haramdan kurtulup, helâle tevessül etmek ve hile cihetinden de kaçmak gerekir. Yapılacak en güze! iş, sabiye bağış yapmak değil, yabancı gibi tasattuk etmektir. Timıırtâşî'dede böyledir.
En doğrusunu bilen Allah'u Teâlâ'dır. [23]

Eser: Fetvayı Hindiye

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

Fetvayı Hindiye

 

Son eklenen ruyalar

Sitemizde yer alan soruların cevapları özenle islami eserlerden seçilerek yazılmaktadır.
..