725. Mes’ele: Sürrâk ne keyfiyet ile, dikkat ile teftiş olur?

Elcevap: Hazreti 'Ali (kerremallâhu vecheh), imam Şüreyh'i (radiyallâhu anh) kâdî nasb buyurup, ol zamanda ittifak birkaç kimseler, bir müslimin oğluyla ahar vilâyete gidip, oğlu gâib olup, ol vilâyete ol kimseler geri geldiklerinde, gaibin babası mezbûrları kâdî Şüreyh önüne iletip, oğlunu da'vâ (ettiğinde), "bizden zarar gelmedi" deyu inkâr edip, kâdî Şüreyh istiksâ edip bir hâl zuhura gelmiş. Ol kimse hazret-i 'Ali'ye gelip hâli hikâyet edicek, kâdî Şüreyh'i da'vet buyurup, sorduklarında "şer'le nesne zahir olmadı" deyicek, oğlunu alı gidenleri cümle getirip, her birin tefrîk edip, başka başka söyletip, her ne menzilde kondular ise ve oğlan ol menzilde ne giyerdi ve ne yediniz ve ne yerde gâib oldu" deyu sorup, ve bil-cümle her birine tafsîl-i beliğ ettirip, birbirine muhalif kelimât ettiklerinde, her birinin takriri başka tahrir olun­duktan sonra, mezbûrları bir yere getirip, tenakuzları zahir olucak, inkâra mecalleri kalmayıcak, hasb-i hâli ikrar eylemişler. Bu makûle feraset kazaya lâzımdır. [770]
726. Mes’ele: Zeyd, Amra bir miktar akça ve altın verip "var bi­raderim Bekre ver" deyip, Attır dahi akçayı alıp giderken gündü­zün Beşre gönderip gecesi kendi zabt eylese, bu hâl üzre giderken bir gece akça ve altın Amrın zabtında iken bir miktar esbâbıyla uğrulansa asla ta'addî ve taksir olmadığına yemin edicek zimândan halâs olur mu?

Elcevap: Taksirsiz uğrulanmak ba'îddir. [771]
727. Mes’ele: Zeyd bir kale duvarından bir taş koparıp evine dö­şeme etse, şer'an bahası tazmin olur mu?

Elcevap: Kal' olunup, birine bir yine yaptırılıp, ta'zîr olunur. [772]
728. Mes’ele: Bir karye ehli davarlarını nöbet ile gözedirler iken Zeydin nöbetinde Amrin merkebi zayi' olsa, Zeyd te'adiz etme­diği takdirce zımân lâzım olur mu?

Elcevap: Olmaz. [773]
729. Mes’ele: Zeyd, Amrın haberi yok iken eşeğin alıp gidip sat­sa sarık olur mu?

Elcevap: Eli kesilmez. [774]
730. Mes’ele: Üç kimse kâdî huzurunda "sirka kasdına Amr'ın evi­ne girdik" deyu ikrar eyleseler şer'an ne lâzım olur?

Elcevap: Ta'zîr olunur. [775]
731. Mes’ele: Zeyd Amrın torbasını kesip, içinden beş binden yüz akça eksik akçasın alsa, inkâr ettikten sonra, üçyüz akçasın ik­rar edip bakisin inkâr eylese, ne lâzım olur?

Elcevap: Amr, bakîsin dahi isbât eylemek lâzımdır. [776]
732. Mes’ele: Müslüman adına olan bir kaç kimseler ile iki kâfir, Zeydin evin basıp bir miktar esbabı ile iki bin akçasın gâret ey­leseler. Ba'dehu mesbûr müslümanlar bulunmayıp zimmîler bulunucak, Zeyd gâret olan esbabı, iki bin akçasın bi-t-tamam mezbûr iki kâfirden tazmin ettirmeğe kadir olur mu?

Elcevap: Anlar bile olucak olur. [777]
733. Mes’ele: Zeyd Amra bey' eylediği kulu Bekri, sîrka sabit olup Beşir paşa Bekri alıp, kıymetin Zeydden Amra hükm edip ahverdikten sonra, Zeyd dahi kulu Bekri, paşadan almağa kadir olur mu?

Elcevap: Kimden sirka ettiyse Bekir anındır ol alır. [778]
734. Mes’ele: Zeyd-i sârikm şer'an bir eli ve bir ayağı kesmek lâ­zım oldukta, Amr-i nâib ehl-i 'urfe kesmek emr edip, ehl-i 'urf temessük talep edip, Amr vermeyicek, nâib "emrim tutulmadı" de­yu kasabada cum'a namazın kıldırmayıp, kendi bi-nefsîhi kat'ın ehli değil iken, sârik-i merkumun bir elin ve bir ayağın kesdikte sârik helak olsa, şer'an Amr-i naibe ne lâzım olur?

Elcevap: Bir sirkat ile kat’ meşru' değildir. Ayağı kesmek eli kesmek ile uslanmayıp tekrar sirkat ettiği vakit meşrû'dur. Ma' bile kesmekle te'addî etmiş olur. Diyet lâzımdır. [779]