622. Mes’ele: Zeyd-i kâdî, Pâdişâh-i din-penah (halledet hılâfete-hu) hazretlerinden gayriye akça verip vesâteti ile, yâ bir kimse şefâ'ati ile kadılık alsa, şer'an hükmü nafiz olur mu?

Elcevap: Rüşvetle alıncak nafiz olmaz, kavl-i müftâbih bu­dur. Kâdî olmaz, ma'zûl-i mahzdır. Şefâ'atle almak eğerçi haram­dır, amma şer'a muvafık edicek hükmü döndürülmez. [663]
623. Mes’ele: Zeyd-i müteveffanın verese-i kibarı kısmet için, kâ­dî yâ kassam "elbette varıp kısmet ederim" demeğe kadir olur­lar mı?

Elcevap: Asla sagîr yok ise olmazlar. [664]
624. Su'al: Zeyd gâib olup, hayâtı ve memâtı ma'lûm olmayıp, emîn-i mâl-i gâib, Zeydin mülk darını, marifet-i kâdî ile Amra misil kıymetine bey' etse, ba'dehû Zeyd hayyen zuhur ettik­te, mezbûr darı Amrdan alabilir mi, yoksa emîn-i mâl-i gâibden dârm semeni mi alır?

Cevap: Mefkûdun malından, fesada kabil olmayınca bey'a kudât kadir değillerdir. Öyle olucak, vaki' olan akd, nafiz ve lâ­zım olmaz. Amma fî-zamânınâ mutlaka bey'a kudât ve ümenâ me'murlardır. Tamam değeri ile bey' olunduysa ta'arruz olunmasa olur. Zira kudât tağyire me'mûr değillerdir. Fi-l-cümle gaan-i fahiş olucak fesh eyleyeler. [665]
625. Mes’ele: Emirle ahar kazadaki hususa müfettiş olan kâdî, emirde mestur olandan gayri kaziyeyi istimâ' ve hükm eylese na­fiz olur mu?

Elcevap: Olmaz. [666]
626. Mes’ele: Zeyd-i kâdî, hükm-i şerîf ile ahar kadılığa vardık­ta, da'vâcıların sofrayla getirdikleri yemeği yese hükmü nafiz olur mu?

Elcevap: Yemeğin yediğine hükmü nafiz olmaz. [667]
627. Mes’ele: İki hasım hâkime murâfa'a olduklarında, ehad-i has­meyn oturdukta, hâkim ehad-i hasmeynden Zeyde "kalk hasmın Amr ile beraber dur" deyu kaldırmağa kadir olur mu?

Elcevap: Olur, Amn Zeydle beraber oturtucak dahi şer'le tesviye-i hasmeyn olunur. [668]
628. Mes’ele: Pâdişâhın hükmüne muhalefet eden Zeyd-i kâdîye şer'an ne lâzım olur?

Elcevap: Pâdişâh re'ysiz, şerîat-i şerîfeye muhalif yazılmış ise, hakîkat-i hâli der-i devlete arz etmek lâzımdır. [669]
629. Mes’ele: Zeyd-i kâdî, bir hususa şehâdet eder kimselerin ge-hâdetlerini caiz görmeyip, müdde'î olan Amrı doğup gâhidleriyle mahkemeden kovsa, ba'dehu, ahar kâdînin naibi, mezkûr şâhidleri kabul edip hükm eylese hükmü nafiz olur mu?

Elcevap: Kâdî-i evvel şerle red etti ise olmaz, zulmen red ettiği zahir olucak olur. [670]
630. Mes’ele: Zeyd, Amra "şerî'ate var" dedikte, Amr "kanı şerî'at-i şerif götürüldü" dese, Amra ne lâzım olur?

Elcevap: "Kudâtın zulümleri var" demek ister ise küfrüne hükm olunmaz. [671]
631. Mes’ele: Zeyd-i kâdî, cemâ'at içinde "nefsimi kazadan azl ettim" dedikten sonra yine ba'zı kazaya hükm eylese şer'an nafiz olur mu?

Elcevap: Şer'a muvafık ise olur. [672]
632. Mes’ele: Zeyd-i kâdî hîn-i gazabda "filân kadılığı taleb eder­sem, dahi verdiklerinde kabul edersem, Allahu teâlâya şirk getir­mişlerden olayım" dese sonra zikr olunan kadılığı talep edip, yahud verildikte kabul edicek, şer'an Zeyde ne lâzım olur?

Elcevap: Tecdîd-i îman ve azl-i ebedî lâzımdır. Bu makûle söz söyleyen kazaya lâyık olmaz. [673]
633. Mes’ele: Zeyd-i kâdînin rüşvet eki eylediği şer'le sabit ve zahir olsa, şer'an hükmü nafiz olur mu?

Elcevap: Olmaz, rüşvetle hüküm şer'a muvafık olsa dahi na­fiz olmaz. [674]
634. Mes’ele: Zeyd-i kâdî çalgılı düğüne varıp -hâşâ- feseka ile meclis-i fıskta otursa, ba'dehu Amr gelip "Zeyd-i kâdîye ne lâzım olur" deyu fetva eyittikte, fetvâ-i şerîfte "ol makûle kimse ka­zaya lâyık değildir" deyu cevap buyurulup, Amr varıp fetvâ-i şerîfi gösterse, Zeyd fetvayı alıkoyup Amra vermeyip "ben fetva ile kâdî değilim, pâdişâh berâtıyla kâdîyim" deyip fetvâ-i şerîfi tahfîf eylese, şer'an ne lâzım olur?

Elcevap: Evvelki fi'li ile ma'zûldür, ettiği ahkâm nafiz de­ğildir. Ana, berât-i kaza-i sultaniye, 'âdil olmak i'tikâdı üzerine verilmiştir. Sonra fışkı zahir olmak ile ma'zül olur. Evvelden fış­kı ma'lûm olup, fışkı ile bile verilmiş olsa, ma'zûl olmayıp müstehak olur idi. Amma hukm-i şer'i istihfaf etmekle kâfir olur, İslâma gelmezse kati olunur. [675]