Arazi ev ve han gibi akarların (- gelir getiren şeylerin) vakfedil-mesi caizdir. Hâvî'de de böyledir.

Keza, mevkufa (= vakfedilen şeye) tâbi olan her menkûl şeyin vakfedilmesi de caizdir.

Bir yeri, işçileri ve köleleri ile vakfetmiş olan kimsenin, o yerin ekme, biçme, sürüp savurma ve diğer zirâat âletlerini de vakfetmesinin caiz olması gibi... Serahsî'nin Muhıytı'nde de böyledir.

Hassâf, şöyle demiştir:

Bir kimse arazisini, köleleri ile birlikte vakfettiği zaman, uygun olan, o kölelerin adlarını ve sayısını söylemesidir.

Keza, orada, zirâatte kullanılan öküz, inek gibi şeylerin sayıları ve vasıflarının da beyan etmesi uygun olur.

Vâkıf, bu kölelerin ve hayvanların nafakalarının, bu yerin geli­rinden karşılanmasını da şart koşmalıdır. Bu şartı koşmasa bile, bun­ların nafakaları vakfedilen bu yerin gelirinden karşılanır. Zehıyre'de de böyledir.

ts'âf isimli kitapta şöyle zikredilmiştir:

Vâkıf, bu kölelerin ve hayvanların nafakalarının, mahall-i vakıftan karşılanmasını şart koştuktan sonra, bunlardan bir kısmı, hastalanıp, bakıma muhtaç bir hâle gelirse; bakılır: Şayet, vâkıf, "sağ olduğu müd­detçe, dâima, nafakasının buradan karşılanmasını" şart koşmuşsa, gerekli bakım, buranın gelirinden yapılır.

Şayet, "çalıştığı müddetçe...*' demişse, çalışmayana, bu yerin geli­rinden masraf yapılmaz. Bahru'r-Râık'ta da böyledir.

Bu durumlarda, çalışamaz hâle gelen köle satılır. Ve bedeli ile genç bir köle satın alınır.

Şayet, satılan kölenin parası az olur ve onunla genç bir köle alına­mazsa, vakfın gelirinden ilâve edilerek, genç bir köle alınır.

Bu hüküm, hayvanlar ve zirâat âletleri için de geçerlidir. Zehıyre'de de böyledir.

Öldürülmüş bulunan bir kölenin diyeti alınırsa, kayyim (= vakfın işlerini yürüten kimse; mütevellî) olan zat, bu diyetle, başka bir köle satın alır. Fethu'l-Kadîr'de de böyledir.

İs'âf'da şöyle zikredilmiştir:

Bu kölelerden birisi, bir cinayet işlerse; mütevellî, bu köleyi, cinayet yerine verir. Şayet kâfî gelmezse, diyet için gereken fazlalık, vakfın geli­rinden ödenir.
Şayet, vakfın sahibi, bu cinayetin diyetini, kendisi —özel malından— öderse; bu köle, işinin başında kalır. Bahru'r-Râık'ta da böyledir. [13]