Ölüm hastalığının haddi hususunda, alimlerimizin çeşitli kavilleri vardır: Fetvada muhtar olan, ölümüne zann-ı galibin bulunmasıdır. Hasta ister yatan bir hasta olsun isterse böyle olmayıp ani hastalık olsun, müsavidir. Muzmarâf'ta da böyledir.
Ebû'1-Leys: Ölüm hastalığı hastanın, namazım ayakda kılmaya gücü yetmiyecek durumda olması halidir." buyurmuştur.

Bu çok güzeldir; biz bu görüşü alırız. Cevheretü'n-Neyyire'de de böyledir.

Hasta bir kadın, mehrini kocasına bağışladıktan sonra ölürse, Fakıyh Ebû Cafer: "Şayet bağış vaktinde bir ihtiyacı olur ve ta'yinsiz ona müracaat ederse, işte bu sağlıklı zamanı gibidir ve bağışı şahindir." demiştir. Fetâvâyi Kâdîhân'da da böyledir.

Yatalak, felçli, çolak, topal ve benzeri durumda olan kimselerin bu hastalıkları uzar ve bu şahıslarda —derhal— ölüm korkusu kal­mazsa,  bunlar,  her  türlü  mallarını hibe edebilirler.  Tebyîn'de de böyledir.

Bir kadın, mehrini, boşama iddetini beklerken —nifas halinde— bağışlar ve bu durumda ölürse, bu bağışı caiz olmaz. Sirâciyye'de de böyledir.

Bir kadın, ölüm hastalığında mehrini kocasına bağışlar ve kocası da kendisinden önce ölürse, bu durumda, bu kadm ona karşı dava edemez.  O  öldüğü vakit,  varisleri onun mehrini  dâva edebilirler. Gınye'de de böyledir.

Hasta bir adam, ölüm anında karısını üç talak boşar ye ona bir yer satıp, bedelini de ona vasiyyet eder veya ona bin dirhem vasiyyet ettikten sonra ölür; kadın da iddet içinde bulunsa, artık onun vasiyyeti ve bağışının bedeli batıldır.

Şayet diğer varisler buna izin verirlerse, işte bu durumda iki hal vardır. Eğer varisler: "Tamamen izin verdik" derlerse, ölenin dediği gibi olur ve vasiyyeti caiz; bağışı ise batıl olur.

Şayet varisler: "Biz, ölenin yaptığının tamamına izin verdik." der­lerse, bu durumda vasiyeti de, bağışı da caiz olur. Hızânetü'l-Müftîn'de de böyledir.

Bir efendinin sağlığında ümm-ü veledine bağış yapması sahih olmaz.

Keza, bir efendinin, veledine, kendisinin Ölüm hastalığı anında bağış yapması da sahih olmaz. Bu bağış vasiyyete dönüşmez. Fakat, Ölümünden sonra —geçerli olmak üzere— onun için vasiyyette bulunsa, bu vasiyeti sahih olur. Cevâhiru'I-Fetâvâ'da da böyledir.
En doğrusunu bilen Allah'u Teâlâ'dır. [30]