14- REDDİYYE MESELELERİ

Bir mîras mes'elesinde, mirasçıların hisselerinin toplamının, bu mes'elenin mahrecinden (= paydasından) eksik olması hâline reddiy-ye denir.

Bu durumda, mirasçılar hisselerini aldıktan sonra kalan mik­tar da, ashâb-ı ferâizden hak sahibi olanlara, sehimleri nisbetinde verilir. Ki, buna red denilir.

Ancak koca ile karıya red yapılmaz.

Âlimlerimiz bunu kabul eylemişlerdir. Serahsî'nin Muhıyti'nde de böyledir.

Kendilerine red yapılabilen kişilerin tamamı yedidir:
1-) Ana;
2-) Nine;
3-) Kız;
4-) Oğlun Kızı;
5-) Öz bacılar,
6-) Baba bir bacılar,
7-) Evlâd-ı üm.

Bir mes'elede red, bir, iki veya üç sınıfa yapılabilir. Bundan faz­laya red yapılmaz.

Üzerlerine red yapılan sehimler dörttür: îki, üç, dört ve beş. el-İhiiyâr Şerhn'l-Muh'târ'da da böyledir.
Sonra bakılır: Şayet mes'etede olanların tamamına red yapı­lıyorsa, fazlalık düşer. Misâl: Mirasçı olarak iki nine ile ana bir bacı kaldığında, nineye altıda bir, ana bir bacıya da altıda bir hisse veri­lir. Bu 6'da 2 eder. Kalan miktar da, sehimleri nisbetinde, ikisine red yapılır.
Bu mes'elenin aslı 6 dır. Red sebebiyle iki sehme avdet eder ve malın tamamı ikisinin arasında yan yarıya taksim edilir.

Üçe misâl: Mirasçı olarak, bir nine, ana bir iki bacı kalırsa; nineye altıda bir, iki bacıya da üçte bir verilir. Bu üçte bir, iki se-him, yapılarak mesele üçten kurulur ve miras, aded-i rüûsa (= mî-rascı sayısına) göre taksim edilir.

Dörde misâl: Bir mes'elede, mîrascı olarak kız ve ana bulun­duğunda kız için altının yarısı üç hisse, ana için altıda bir sehim olan bir hisse vardır. Bu mes'ele dörtten olur ve sehimleri adedi kadar alırlar.                                                  
Beşe misal:- Mîrascı olarak dört kız ile bir ana kaldığında mes'­ele 5 tendir. Mîras, sehimleri adedince dağıtılır. SerahsTnin Muhıytı'-nde de böyledir.

Eğer bir mes'elede, kendisine red yapılmayan vâris var ise (ki onlar, koca ve karıdır.) ve bunlar bir sınıftan ise, üzerine red yapıl­mayanın farz olan hissesi, mahreçlerin en azından verilir.

Sonra da kalanı mes'ele müştekim ise, kendilerine red yapılan­lara taksim edilir.

Bir mes'elede, koca ile üç kız mîrascı olduğunda, kocanın dört­te bir hakkı verildikten sonra, kalan; üç kıza üç hisse olarak verilir. Bu, mesele dörtten olur ve doğru çıkar.
Şayet müştekim (= taksim edilir) olmaz ise, şu şekilde yapılır: Mîrascı olarak, bir koca ile 6 kız kaldığında, kocaya, malın dörtte biri verilir; geride üç sehim kalır. Bu ise üç ise kızlara doğru (kesir­siz) taksim edilemiyor. Fakat kalan hisse ile kızların arasında üçte birle muvafakat vardır. Bu durumda aded-i rüûsun vefkı olan iki, farz olan mes'elenin mahreci ile çarpılır. Bu o dört idi; ve çarpım sekiz olur. Kocaya dörtte biri olan iki hisse verilir. Kalan altı hisse de kızlar için müştekim (= taksim edilebilir.) olur ve birer hisse alırlar.
Eğer aralarında muvafakat (= uyumluluk) Yoksa; (mirasçı ola­rak, koca ile beş kızın kalması gibi), o zaman, onların aded-i rüûsu olan beş, men lâ yerüddû aleyh olan meselenin mahreci ile çarpılır, (ki o dörttür.) Böylece mes'ele 20 olur.

Şayet kendisine red yapılmayan iki veya üç sınıf, red yapılanla birlikte olursa; kendisine red yapılmayanın farz olan hissesi verilir. Sonra da kalan —eğer mes'ele müştekim ise,— red yapılanlara, — yeni bir mes'ele gibi— taksim edilir.
Mes'ele müstakim değilse, mes'elenin tamamı ile kendisine red yapılmayanın mes'elesi çarpılır. Bu mes'ele, 10 ile sahiha ulaşır. Sonra da kendine red yapılmayanın hisseleri, men yerüddü aleyh mes'ele-sine çarpılır.

Öncekine misâl: Bir mes'elede, mîrascı olarak bir karı, dört nine, altı ana bir kız kardeş bulunduğunda, koca için dörtte bir sehim vardır. Geride üç sehim kalır. Kendilerine red yapılanlar da üç se-himdir. Bu durumda sehimleri doğru gelmiştir. Yani kesirsiz taksim edilebilir.

Not bunun şekli:

Ali öldü
karısı   ,     dört nine             altı, ana bir kız kardeş         Reddiy 9
 3         1/6 = 2                         1-/3=4                        Mesele 12

Bu mes'elede reddiyye vardır. Karı, men lâ yerüddü aleyhdir. Diğerleri yerüddü aleyhdir. Bu durumda karının dörtte biri verilir. Kalan üç hissenin bir hissesi, dört ninenin, iki hissesi de altı kız kar­deşin olur. Buna göre taksim
karı           dört nine           altı kız kardeş               mes'ele 4
11                            2
İkinciye misal: Ölen l?ir şahıs, mîrascı olarak dört karı, do­kuz kız, altı nine bıraktığında; karılara sekizde bir olan bir sehim verilir. Geride yedi senim katır. Kendilerine red yapılanların sehim-leri beştir. Ve müştekim ve muvafık değildir. Bu durumda red olan beş sehim, kendisine red yapılmayanın asıl mes'eîesi olan sekizle çar­pılır; netice 40 olur. Ues'ele ondan tashih edilmiştir. Sonra da ken­disine red yapılmayanın hissesi olan bir ile kendisine red yapılanla­rın mes'eîesi olan beş çarpılır ve o da 5 eder. Kendilerine red yapı­lanların sehimleri ise beştir. Men lâ yerüddü aleyh'in mahrecinden kalan yedi bu eşle çarpılır 35 eder. Kızlara 35'in beşte dördü verilir ki bu.28 eder. Ninelere beşte biri verilir ki, o da 7 eder.
Başka bir misâl: Bir kimse ölür ve geride mîrascı olarak bir kan, kız, oğlun kızı, nine bırakırsa; karısına sekizde bir verilir; geri­de yedi kalır. Red olan sehim beştir ve istikamet ve muvafakat yok­tur. Men yerüddü alayh'in sehimleri olan beş, men lâ yerüddü aleyh'in meselesinin mahreci olan sekizle çarpılır; netice 40 olur. böylece mes'-ele tashih edilmiştir.
Adedi rüûsün tashihi de istenirse, söylenen gibi yapılır. [92]

Eser: Fetvayı Hindiye

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

Fetvayı Hindiye

 

Son eklenen ruyalar

Sitemizde yer alan soruların cevapları özenle islami eserlerden seçilerek yazılmaktadır.
..