Elinizdeki bu değerli eserin günyüziine çıkmasına bizleri muvaffak kılan Allah'a sonsuz hamd ve senalar eder, o'nun pâk şeriatının teb-liğcisi, yorumcusu ve örnek tatbikatçısı olan sevgili peygamberimiz hz. Muhammed'e salât ve selâm eder, o'nun nurlu yolundan giden ve kutsal emâneti kendisinden sonra gelenlere ulaştıran âl ve ashabını, tabiîn nesli­ni, güzellikle onların yolundan gidenleri, ümmetin büyük müctehid imam­larını, bütün insanlığın dünya ve âhiret seâdetine kefil olan islâm şe­riatının yüceltilmesi ve yenilenmesi için kafa yoran tüm islâm âlim ve dü­şünürlerini rahmetle anarım. Keza rabbimizden, bizleri de islâm'ı ve onun yüce değerlerini hayata yeniden hâkim kılabilecek bir neslin iman, ilim, ir­fan ve cihad erleri kılmasını niyaz ederim.

Daha önceleri çeşitli hocalarımızdan övgüsünü işittiğim şâtıbî'nin el-muvâfakât adlı eserinin içeriğini gerçek anlamda doktora öğrenciliğim sı­rasında değerli hocam hayreddin karaman'ın derslerinde okuduğumuz ve daha sonra da islam hukuk felsefesi adıyla tercüme ettiğimiz m. Tâhir b. Aşûr'un eseri vasıtasıyla öğrenmiştim. Daha sonra "ahkâmın değişme­si" adlı doktora tezimin temel kaynaklarından biri olması hasebiyle de ya­kından incelemiş ve böylece eseri daha da iyi tanımıştım.

Doktora çalışmalarımı tamamladıktan sonra değerli arkadaşım dr. İlhan kutluer'in iz yayıncılık adına eserin tarafımdan tercüme edilmesi teklifini büyük bir memnuniyet ve cesaretle kabul ettim. Memnuniyetle ka­bul ettim; çünkü, hakikaten bu eserin türk okuyucularına bir an evvel ka­zandırılmasının zaruretine inanıyordum. Cesaretle diyorum, çünkü önüm­de büyük badireler olduğunu biliyordum. Şöyle ki:

Her şeyden önce eser, fevkalâde yüksek bir bilgi düzeyine sahip insan­lara hitap ediyordu. Müellif eserini alışılagelmiş klâsik usûl kitapları tar­zında kaleme almamış, başta usûl ilmi olmak üzere diğer şer'î ve aklî ilim­lerde işlenilmiş ve sonuca ulaşılmış konuları esas alarak bunların üzerine eserini bina etmeyi prensip edinmişti. Eser dört cilt halinde mufassal olmasına rağmen, onun belirttiğimiz bu özelliği hemen hemen her ilme mü­racaatta bulunmayı gerekli kılmıştır. Haliyle bu, çalışmamızı zorlaştıran ve yavaşlatan bir etken olmuştur.

Eserin daha önce birkaç baskısı yapılmış olmakla birlikte, tercümemi­ze esas aldığımız a. Dıraz neşri de dahil bizim anladığımız mânâda hadisler tahric edilmemişti. Tercümemizde âyet numaraları tesbit edilmiş, hadisler de tahric edilmiştir. Müellifin pek çok hadis kullanmasına rağmen, hemen hemen bütün hadislerini concordance aracılığı ile kütüb-i tis'a (dokuz temel hadis kitabı) içerisinde bulabilmemiz, sanırız kudretli müellifimi­zin kaynak anlayışının zikre değer bir göstergesi olmalıdır. Âyet ve hadisle­rin yerlerini belirten dipnotlarda mütercim tarafından konulduğunu göste­ren  rumuzu kullanılmamıştır.

Yaptığımız en önemli katkılardan biri de kullanılan kavramların ge­nelde dipnotlarda açıklan ması dır. Bu tür tarafımızdan yapılan tarif ve açık­lamaları  rumuzu ile nâşir'in dipnotlarından ayırmış bulunuyoruz.

Nâşir'in tamamen lafzî olan ve mânânın açıklanmasına yönelik bazı dipnotlarım metne kaydırdık.

Uzun cümleleri yer yer bendlere ayırarak anlaşılmasını kolaylaştır­dık. Dil olarak mümkün mertebe sade bir dil kullanmaya çalıştık. Ancak ko­nunun ağırlığı ve ifade kısırlığı gibi zor durumlarda kaldığımızda eski keli­meleri de kullanmada bir sakınca görmedik. Istılahları korumaya özen göstermekle birlikte açıklamalarda bulunduk.

Bütün bunlardan sonra, takdir değerli okuyucularımızın olmakla birlikte, öyle sanıyoruz ki—, eserin türkçesi, arapça orijinalinde bulunan ve naşir dıraz'inhaklı olarak belirttiği zorluklardan büyük ölçüde arınmış oldu.

Bütün şer'î ilimlere yönelik bir özeleştiri içermesi ve islâmî literatür içerisinde kendi ifadesiyle "dürüst mânâsında tek usûl-ı fıkıh" diye nitele­diği muvâf akât'm ilmî değerini çok iyi tanıtması açısından kazan müftüsü musa carullah tarafından kaleme alman çok değerli bulduğum biryazıyı da sadeleştirerek değerli okuyucularımızın istifadesine sundum. Umarım ki bu yazı, üzerinden yaklaşık bir asır geçmesine rağmen üzüntüyle belirtmek gerekir ki istenilen doğrultuda hâlâ yeterli adımların atılmadığını göster­meye yarayacaktır. Musa carullah'ın bu değerli eserin neşri ile gerçek an­lamda usûle bir adım ya da kapı araladığını ifade ettiği gibi, biz de onu türkçe'ye kazandırmak suretiyle gösterilen hedefe doğru bir adım attığı­mıza ya da bir kapı araladığımıza inanıyoruz. Bu vesileyle kendimizi mutlu hissediyoruz.

Özellikle diğer üç cildin daha muntazam, daha kusursuz çıkabilmesi için değerli okuyucularımızdan yapıcı tenkitlerini bekler, teşvik ve yardım­ları için hocalarımıza teşekkür ederim.

Burada ayrıca bir sunuş yazısıyla bu çalışmamızı da destekleyen de­ğerli hocamız doç. Dr. Hayreddin karaman'a, bu cildin tercümesini okuya­rak değerli katkılardabulunanebubekireroğlu ile arkadaşım ilhan kutlu-er'e, eserin basımım üstlenen îz yaymcıhk'a, bütün okuyucularımıza te­şekkür eder; eserin değerli müellifine Allah'tan rahmet dilerim.

Başarı ancak Allah'tandır.

Dr. Mehmet erdoğan
Ağustos, 1990 istanbul[2]