Üzerinde anlaşma yapılan şey hakkında, icara veren veya icar-layan tarafından artırma yapılır ve bu fazlalık meçhul (= belirsiz) olursa, o takdirde caiz değildir. Bunu ister icara veren, isterse icarlayan artırsın müsavidir.

Şayet icara veren şahıs tarafından, müste'cire belirli olarak artım yapılırsa, işte bu caizdir. Bu da, ister icara verilenin cinsinden olsun, isterse cinsinin hilafına olsun müsavidir.

Şayet artım müste'cer tarafından yapılırsa, bu icarlanan şeyin cin­sinden olması halinde caiz olmaz. Şayet icarlanan şeyin hilafından olursa, caiz olur. Zehıyre'de de böyledir.

Müste'cir, icarı —bir müddet geçtikten sonra— artınrsa, bu faz­lalık sahih olmaz. Fakat onu düşürmek sahih olur. Tatarhâniyye'de de böyledir.

İbrahim, İmâm Muhammed (R.A.)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:

Bir adam, diğerinden ücret alarak buğday vermek üzere, bir yer icarlar; icara veren de, onu bir kür artırır, diğeri de buna razı olursa, caizdir.

Diğer bir adam, icarlanan yerin ücretini bir kür artırır, mülk sahibi de ona verir; önceki müste'cir de gidip önceki gibi, bir kür de kendisi artırıp icareyi yenilerse, ikinci icare geçerlidir; birincisi, ikinci icarenin yapılması sebebiyle fesholmuştur.

Bu mes'ele, İmâm Ebû Yûsuf (R.A.)'dan soruldu: —Birinci icarcı, ikinci icarcıya karşı artım yapar, ev sahibi de bu ziyade ücretle, öncekine verirse durum ne olur? tmâm cevaben, şöyle buyurdu:

— Ev sahibi icareyi yenilerse, Önceki icarenin hükmü bozulur. Eğer yenilemez ise, Önceki icare bozulmaz. Muhıyt'te de böyledir.

Bir evi gasbedip, icara veren, sonra da onu satın alan kimsenin durumu ve:"—Onu ikinci defa icare verebilir mi? denildi.

İmâm şöyle buyurdu:

— Önceki icare geçerlidir. Onu kabul etmesi, hem efdal hem de çok temizdir. Havı'de de böyledir.

Bir araziyi, uzun va'deli veya kısa vadeli icarlamakta bir beis yoktur; yeterki icarı belirli olsun. Bir arazi yirmi seneliğine veya daha fazlaya icarlanabilir.

Bu, memlûke olan arazi de böyledir.

Fakat, arazi, mevkûfe olur ve bir kimse onu uzun müddetle icarlar, piyasa da da artma ve eksilme olmazsa, İmâm Muhammed (R.A.)'e göre bu da caizdir.

Bir adam, bir yeri, belirli bir işi yapmak üzere, belirli bir ücretle kiraladıktan sonra, ayın ortasında, "başka bir işi yapıp, bir dirhem daha vereceğini" söylerse, bu durumda ikinci icare, birinciyi fesheder. Hatta iki ücret geçerli olmaz; bilakis önceki ücreti ikinci icadar yükseltir.
İkinci işi yapıp bitirdiği zaman, o nisbette ecrini verir. Sonra da yine önceki icareye avdet eder. (- döner) Muhıyî'te de böyledir. [25]