Da'vâ İle İlgili Bazı Istılahlar:
Mahdar: Kendisinde iki hasmın arasındaki ikrara, inkara, beyyi-neye veya yeminden nükûle binâen verilen hükme dair câri olan şeylerin iştibâhı kaldıracak veçhile yazılmış olduğu mahkeme defteridir.
Mahdar'm çoğulu, mehâdır'dır.
Sicil: Kendisine nikâha, talâka, vakfa, ikrara, ahş-verişe ve diğer hukukî muamelelere dair mahkemede cereyan eden ifâdelerin ve hükümlerin zabt ve tahrir edilmiş olduğu defterdir.
Sicil'in çoğulu, sidllât'tır.
Mahkemede böyle, bir muameleyi tesbit ve tahrir etmeye Tescil denir.
Da'vâ: Bir kimsenin, hâkimin huzurunda, başkasından, bir hakkı talep etmesi demektir.
Da'vânm çoğulu: Deâvî'dir.
Da'vânın bir başka tarifi:
Da'vâ: Bir kimsenin, başkasının elinde veya zimmetinde bulunan bir şeye, kendisinin hak sahibi olduğunu söylemesi; meselâ: "Filan şahsın elinde bulunan şu şey, benimdir." demesidir.
İddia: Bir kimsenin, bir şey hakkında: "Şöyledir." (meselâ: "O şey benimdir.") diye da'vâ etmesidir.
Bu iddia, hak olacağı gibi, bâtıl da olabilir.
Müddeî (= Da'vâcı): Bir şeyin kendisine ait olduğunu, hâkimin huzurunda talep eden kimsedir.
Müddeî, dilerse bu talebini terkedebilir.
Müddeâ aleyh (= Da'vâh): Kendisinden, hâkimin huzurunda, bir hak talep edilen kimse.
Keza, âlimlerimiz şöyle buyurmuşlardır:
îcâre senedine, "filan oğlu filanın icarı, onun yeri, aralarında cereyan eden mubayaa, o yerde bulunan ağaçlar, bağ çubukları ve âkidler (= karşılıklı bağlantı yapanlar) yazılacaktır.
En uygun olanı, icarlayıcı tarafından, o yerin icarını, bağın ve bahçenin icarını yazmaktır.
Keza, uygun olan, şehâdet sözlerini (yâni şahidin söylediklerini) yazmaktır. Çünkü, olur ki hâkim, da'va ve şehâdet arasında muvafakat vardır zannedebilir ve hakikatte aralarında muvafakat olmayabilir.
Keza, âlimler şöyle buyurmuşlardır;
Sicil defterine yazıldığı zaman, şahitler "da'vanm muvafakatma" şehâdette bulunmazsa; bu tescilin sıhhatine fetva verilmez.
Keza, âlimler şöyle demişlerdir:
Bir hâkim, diğer bir hâkime yazı yazar ve bu yazıdaki şahitlerin şehâdeti, da'vâya uygun düşmezse; bu yazının sıhhatma fetva verilmez.
Âlimler şöyle demişlerdir:
Da'vâ dosyasına, şahitlerin şehâdeti yazılır.
Da'vâcımn iddiası yazılır.
Da'valının inkârı da yazılır. Böylece zan kalmaz; yanılma olmaz. Ve şahitlerin, da'vacıya karşı mı, yoksa da'vahya karşı mı şehâdette bulunmuş oldukları bilinir.
Tahavî'ye göre, müddeînin talebi olmaksızın yapılan şehâdet dinlenmez (= kabul edilmez).
Zehıyre'de: '' Bunların şart olmadığı" zikredilmiştir. FûsûIü'I-İmâdiyye'de de böyledir.
Şeyhu'I-İmâmü'z-Zâhid Fahru'I-tslâm Ali el-Pezdevî şöyle buyurmuştur: Müddeî (= da'vâcı) için uygun olan, da'vasında: "Bu da'vâ, benim hakkımdır." demesidir. Yalnız "da'vâ ediyorum." demesi kâfi gelmez. Keza, da'valının da, cevabında: "Da'vâcı, benim hakkıma; 'benim mülküm.' diyor." demesi kâfi gelmez. Uygun olanı, "Mülk de benimdir; hak da benimdir." demesidir. Böylece, kelimenin sonuna nefi (= olumsuzluk) edatı gelmemiş olur.
Keza, şahidin de: "İddia eden '...benim." diyor." demesi "kâfi gelmez. Ya, "-O şey- müddeînindir." demesi; veya "-O şey- iddia olunanındır." demesi gerekir.
Bazı âlimlerimiz: "îddia edenin (= da'vâcımn): "Mülk benimdir. Hak benimdir." demesi kâfi gelir." buyurmuşlar.
"Da'valının da: "Mülk benimdir; hak benimdir." demesi kâfi gelir." demişlerdir.
Şahidin de: "Bu mülk, müddeînindir; hak onundur." demesi kâfi gelir.
Şayet müddeî: "Mülk ve hak benimdir." derse; bi'1-ittifak bu söz kâfidir. Buna benzer sözler de böyledir. Muhiyt'te de böyledir.
Şayet, iki şahit: "Biz şehâdette bulunuruz ki; gerçekten bu ayn bunundur." derler; veya farsca olarak: "Bu, iddia edenindir." derlerse; bunlar kâfi gelmez. O mülkü açıklamaları gerekir. Çünkü, bir şey, insana nisbet olunduğu gibidir. Ve bir mülk, ariyet olarak da nisbet olunabilir. İhtimalin ortadan kalkması için elbette, buna açıklık getirmek gerekir.
Reşîdü'd-Dİn'in Fetvaları'mn beşinci babında, şöyle buyrulmuştıır:
Şahitlerin; "Gerçekten biz şahitlik yaparız ki, bu köle, filânındır." demeleri gerekir. Bu söz, "...filanın malıdır.'' demek olur.
Hâkim de, ona göre mülküyetine hükmeder. Farscada (mülkü fü-lânest) demek, (bu filânındır.) demektir. Hakim böyle tefsir ederse, işte o, onun olur.
Şayet, şahitler: "Bu iddia olunan şey, da'vâcımn malıdır." derler; fakat: "Haksız olarak da'valının yanındadır." demezlerse; âlimler, bu hususta ihtilaf eylediler. Sahih olanı, eğer da'vâcı, hâkimden "mülkün kendisine hükmedilmesini" istiyorsa; bu şehâdet kabul edilir. Eğer, onun kendisine teslimini istiyorsa; o zaman, -şahitler: "Da'vâhnın bunda hakkı yoktur." demedikçe, ona hükmedilmez,
Şahidin: "Da'valının, da'vâ olunan şeyden elini çekmesi gerekir." demesi şart mıdır?
Âlimler burda da ihtilaf etmişlerdir.
Sahih olan görüşe göre böyle söylemesi şart değildir. Şahidin böyle söylemesi bir ihtiyattır. Füsûlü'l-lmâdiyye'de de böyledir. [2]
Mahdar'm çoğulu, mehâdır'dır.
Sicil: Kendisine nikâha, talâka, vakfa, ikrara, ahş-verişe ve diğer hukukî muamelelere dair mahkemede cereyan eden ifâdelerin ve hükümlerin zabt ve tahrir edilmiş olduğu defterdir.
Sicil'in çoğulu, sidllât'tır.
Mahkemede böyle, bir muameleyi tesbit ve tahrir etmeye Tescil denir.
Da'vâ: Bir kimsenin, hâkimin huzurunda, başkasından, bir hakkı talep etmesi demektir.
Da'vânm çoğulu: Deâvî'dir.
Da'vânın bir başka tarifi:
Da'vâ: Bir kimsenin, başkasının elinde veya zimmetinde bulunan bir şeye, kendisinin hak sahibi olduğunu söylemesi; meselâ: "Filan şahsın elinde bulunan şu şey, benimdir." demesidir.
İddia: Bir kimsenin, bir şey hakkında: "Şöyledir." (meselâ: "O şey benimdir.") diye da'vâ etmesidir.
Bu iddia, hak olacağı gibi, bâtıl da olabilir.
Müddeî (= Da'vâcı): Bir şeyin kendisine ait olduğunu, hâkimin huzurunda talep eden kimsedir.
Müddeî, dilerse bu talebini terkedebilir.
Müddeâ aleyh (= Da'vâh): Kendisinden, hâkimin huzurunda, bir hak talep edilen kimse.
Keza, âlimlerimiz şöyle buyurmuşlardır:
îcâre senedine, "filan oğlu filanın icarı, onun yeri, aralarında cereyan eden mubayaa, o yerde bulunan ağaçlar, bağ çubukları ve âkidler (= karşılıklı bağlantı yapanlar) yazılacaktır.
En uygun olanı, icarlayıcı tarafından, o yerin icarını, bağın ve bahçenin icarını yazmaktır.
Keza, uygun olan, şehâdet sözlerini (yâni şahidin söylediklerini) yazmaktır. Çünkü, olur ki hâkim, da'va ve şehâdet arasında muvafakat vardır zannedebilir ve hakikatte aralarında muvafakat olmayabilir.
Keza, âlimler şöyle buyurmuşlardır;
Sicil defterine yazıldığı zaman, şahitler "da'vanm muvafakatma" şehâdette bulunmazsa; bu tescilin sıhhatine fetva verilmez.
Keza, âlimler şöyle demişlerdir:
Bir hâkim, diğer bir hâkime yazı yazar ve bu yazıdaki şahitlerin şehâdeti, da'vâya uygun düşmezse; bu yazının sıhhatma fetva verilmez.
Âlimler şöyle demişlerdir:
Da'vâ dosyasına, şahitlerin şehâdeti yazılır.
Da'vâcımn iddiası yazılır.
Da'valının inkârı da yazılır. Böylece zan kalmaz; yanılma olmaz. Ve şahitlerin, da'vacıya karşı mı, yoksa da'vahya karşı mı şehâdette bulunmuş oldukları bilinir.
Tahavî'ye göre, müddeînin talebi olmaksızın yapılan şehâdet dinlenmez (= kabul edilmez).
Zehıyre'de: '' Bunların şart olmadığı" zikredilmiştir. FûsûIü'I-İmâdiyye'de de böyledir.
Şeyhu'I-İmâmü'z-Zâhid Fahru'I-tslâm Ali el-Pezdevî şöyle buyurmuştur: Müddeî (= da'vâcı) için uygun olan, da'vasında: "Bu da'vâ, benim hakkımdır." demesidir. Yalnız "da'vâ ediyorum." demesi kâfi gelmez. Keza, da'valının da, cevabında: "Da'vâcı, benim hakkıma; 'benim mülküm.' diyor." demesi kâfi gelmez. Uygun olanı, "Mülk de benimdir; hak da benimdir." demesidir. Böylece, kelimenin sonuna nefi (= olumsuzluk) edatı gelmemiş olur.
Keza, şahidin de: "İddia eden '...benim." diyor." demesi "kâfi gelmez. Ya, "-O şey- müddeînindir." demesi; veya "-O şey- iddia olunanındır." demesi gerekir.
Bazı âlimlerimiz: "îddia edenin (= da'vâcımn): "Mülk benimdir. Hak benimdir." demesi kâfi gelir." buyurmuşlar.
"Da'valının da: "Mülk benimdir; hak benimdir." demesi kâfi gelir." demişlerdir.
Şahidin de: "Bu mülk, müddeînindir; hak onundur." demesi kâfi gelir.
Şayet müddeî: "Mülk ve hak benimdir." derse; bi'1-ittifak bu söz kâfidir. Buna benzer sözler de böyledir. Muhiyt'te de böyledir.
Şayet, iki şahit: "Biz şehâdette bulunuruz ki; gerçekten bu ayn bunundur." derler; veya farsca olarak: "Bu, iddia edenindir." derlerse; bunlar kâfi gelmez. O mülkü açıklamaları gerekir. Çünkü, bir şey, insana nisbet olunduğu gibidir. Ve bir mülk, ariyet olarak da nisbet olunabilir. İhtimalin ortadan kalkması için elbette, buna açıklık getirmek gerekir.
Reşîdü'd-Dİn'in Fetvaları'mn beşinci babında, şöyle buyrulmuştıır:
Şahitlerin; "Gerçekten biz şahitlik yaparız ki, bu köle, filânındır." demeleri gerekir. Bu söz, "...filanın malıdır.'' demek olur.
Hâkim de, ona göre mülküyetine hükmeder. Farscada (mülkü fü-lânest) demek, (bu filânındır.) demektir. Hakim böyle tefsir ederse, işte o, onun olur.
Şayet, şahitler: "Bu iddia olunan şey, da'vâcımn malıdır." derler; fakat: "Haksız olarak da'valının yanındadır." demezlerse; âlimler, bu hususta ihtilaf eylediler. Sahih olanı, eğer da'vâcı, hâkimden "mülkün kendisine hükmedilmesini" istiyorsa; bu şehâdet kabul edilir. Eğer, onun kendisine teslimini istiyorsa; o zaman, -şahitler: "Da'vâhnın bunda hakkı yoktur." demedikçe, ona hükmedilmez,
Şahidin: "Da'valının, da'vâ olunan şeyden elini çekmesi gerekir." demesi şart mıdır?
Âlimler burda da ihtilaf etmişlerdir.
Sahih olan görüşe göre böyle söylemesi şart değildir. Şahidin böyle söylemesi bir ihtiyattır. Füsûlü'l-lmâdiyye'de de böyledir. [2]
Konular
- 7- Nikâh Hükmüyle, Başkasının Cariyesinin Çocuğunun Nesep Davası
- 8- Zinadan Doğan Çocuk Ve Onun Hükmü
- 9- Bir Efendinin, Cariyesinin Çocuğunun Nesebini İddia Etmesi
- 10- Bîr Şahsın: "Filanındır." Diye İkrar Ettikten Sonra, Çocuğun Kendisine Ait Olduğunu İd
- 11- Nesebi Başkasına Ve Ona Münasip Olan Bir Şahsa İzafe Etmek
- 12- Boşanma Veya Ölümden Dolayı İddet Bekleyen Bir Kadının Çocuğunun Nesebi
- 13- Ana-Babadan Birinin Çocuğu Kabul Etmediği Hâlde, Diğerinin İddia Etmesi
- 14- Tacir Köle Ve Mükâtebin İddiası
- 15- Muhtelif Mes'eleler
- 15- İSTİHKAK DA'VÂLARI
- 16- GARÛR'UN (- ALDATICI ŞAHSIN) İDDİASI
- 17-BU KONU İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ MES'ELELER
- KİTÂBÜ'L-MEHÂDIR VE'S-SİCÎLLÂT
- (MAHKEME SİCİL VE KAYIT DEFTERLERİ)
- 1- MAHKEMELERDE DA'VÂLARLA İLGİLİ KAYİTLAR VE SİCİL DEFTERLERİNİN TUTULMASI
- Da'vâ İle İlgili Bazı Istılahlar:
- 2- MUTLAK BORCUN İSBATI HUSUSUNDAKİ DA'VÂDA KAYDA GEÇİRİLMESİ ( = MAHKEME DEFTERİNE YAZILMASI) GEREK
- Mutlak Borcun İsbatı İle İlgili Da'vânın Tescili (= Bu Da'va İle İlgili İfâdelerin Ve Kararın, Mahke
- Mutlak Borçla İlgili Da'vanın Def'i Hususundaki Da'vâda Kayda Geçirilmişi Gereken Şeyler
- Mutlak Borçla İlgili Da'vanın Def'i İle İlgili Da'vanın Tescili
- 3- BİR ÖLÜDE BULUNAN ALACAKLA İLGİLİ DA'VÂDA KAYDA GEÇİRİLMESİ GEREKEN ŞEYLER
- Ölüde Bulunan Alacakla İlgili Da'vânın Tescili
- Ölüde Bulunan Alacak Da'vâsinin Def'inin İsbatı Hakkındaki Da'vâda Kayda Geçirilecek Şeyler
- Ölüde Bulunan Alacak Da'vâsının Def'inin İsbatı Hakkındaki Da'vânın Tescili
- 4- NİKÂHLA İLGİLİ DA'VÂDA KAYDA GEÇİRİLMESİ GEREKEN ŞEYLER
- Nikâhla İlgili Da'vânın Tescili
- Nikâh Da'vâsının Def'l İle İlgili Da'vânın Tescili
- Nikâhla İlgili Da'vânın Def'i Hakkındaki Da'vâda Kayda Geçirilmesi Gereken Şeyler
- 5- BİR ŞAHSIN, "YANINDA BULUNAN BİR KADININ, KENDİSİNİN NİKÂHLISI OLDUĞUNU" İDDİA ETMESİ V
- 6- BİR KADININ, ÖLEN KOCASININ TEREKESİNDE MEHRİNİN BULUNDUĞU DA'VÂSINDA KAYDA GEÇİRİLMESİ GEREKEN Ş