57- AKAR DA'VÂSINDA KİTÂB-I HÜKMÎ
Akar hakkında bir da'vâ vâki olduğu zaman, da'vâcı hâkimden, bunun yazılmasını ister. Bu yazı, iki vecih üzeridir.
1) Akar iddiacının olduğu yerde, da'vâlı ise, başka bir beldede bulunur.
Bu durumda hâkim, yazar ve bu yazı, o beldenin hâkimine erişince, o hâkim muhayyerdir: İsterse da'vâ olunanı veya vekilini oraya (yazı yazan hâkimin olduğu yere) -hükmü o versin diye yollar; isterse, senet veya şahitleri kendisi dinler ve tescil ederek hükmî yazısını hâkime gönderir. Fakat akar kendi beldesinde bulunmadığı için, onu teslim eyleyemez.
Teslimden aczi ise, hükümden aczini gerektirmez.
Bunun için, hâkim şöyle der: "Akar, da'vâcıya hükmedilmiştir. Fakat ona teslim edilememiştir."
Sonra, o hükmü, da'vâcı bu hâkime getirir ve o hâkimin hükmünü iibat eder. Kendisine, o yazılan hâkim, bu hükmü kabul eylemez.
Çünkü, hükmün infazına ihtiyaç vardır. Hükmün infazı (= yerine getirilmesi) de gıyaben caiz değildir.
Keza, o evi, ona teslim eylemez. Çünkü, gıyabî hükümle, teslim de caiz değildir. Fakat, mektup yazan hâkim için uygun oian (da'yâcı için hükmedince), da'vâcı ile birlikte evi o da'vâcıya teslim edecek eminini yollamaktır. Şayet, emin bundan kaçınırsa, o zaman, yukarda söylenildiği şekilde, o beldenin hâkimine yazar ve her şeyi anlatır ve bu yazının sonunda "yüce Allah, sana da, bize de rahmet eylesin." diyerek, o hududlu akarın, iddia sahibine teslim edilmesini ister. O yazı, kendisine yazılan hâkime ulaşınca, o bu akarı da'vâlının elinden alarak, da'vâcıya teslim eder.
2) Akar, iddia edenin beldesinde olmazsa; burada iki durum vardır: Birincisi: Bu akar, da'vâlının bulunduğu yerde olabilir. Bu durumda, hâkim, o beldenin hâkimine "hükmedilen o yerin, da'vâcıya teslim edilmesini" yazar.
Şayet, da'vah teslimden kaçınırsa; hâkim bi-nefsihi kendisi teslim eder. Çünkü akar onun hükmünün altındadır.
İkincisi: Şayet bu akar, iddia olunanın beldesinde değilse; önceki gibi hâkim da'vâlının bulunduğu yerin hâkimine yazar.Kendisine yazılan hâkim ise muhayyerdir. İsterse, da'vâlıyı veya vekilini, da'vâcı ile birlikte, akarın bulunduğu yerin hâkimine yollayıp, o akarın, da'vâcıya teslimini ister; dilerse, kendisi da'vâcı için hükmeder ve tescil eder. Fakat, bu durumda akan teslim edemez. Çünkü, akar onun hükmü altında değildir. [119]
1) Akar iddiacının olduğu yerde, da'vâlı ise, başka bir beldede bulunur.
Bu durumda hâkim, yazar ve bu yazı, o beldenin hâkimine erişince, o hâkim muhayyerdir: İsterse da'vâ olunanı veya vekilini oraya (yazı yazan hâkimin olduğu yere) -hükmü o versin diye yollar; isterse, senet veya şahitleri kendisi dinler ve tescil ederek hükmî yazısını hâkime gönderir. Fakat akar kendi beldesinde bulunmadığı için, onu teslim eyleyemez.
Teslimden aczi ise, hükümden aczini gerektirmez.
Bunun için, hâkim şöyle der: "Akar, da'vâcıya hükmedilmiştir. Fakat ona teslim edilememiştir."
Sonra, o hükmü, da'vâcı bu hâkime getirir ve o hâkimin hükmünü iibat eder. Kendisine, o yazılan hâkim, bu hükmü kabul eylemez.
Çünkü, hükmün infazına ihtiyaç vardır. Hükmün infazı (= yerine getirilmesi) de gıyaben caiz değildir.
Keza, o evi, ona teslim eylemez. Çünkü, gıyabî hükümle, teslim de caiz değildir. Fakat, mektup yazan hâkim için uygun oian (da'yâcı için hükmedince), da'vâcı ile birlikte evi o da'vâcıya teslim edecek eminini yollamaktır. Şayet, emin bundan kaçınırsa, o zaman, yukarda söylenildiği şekilde, o beldenin hâkimine yazar ve her şeyi anlatır ve bu yazının sonunda "yüce Allah, sana da, bize de rahmet eylesin." diyerek, o hududlu akarın, iddia sahibine teslim edilmesini ister. O yazı, kendisine yazılan hâkime ulaşınca, o bu akarı da'vâlının elinden alarak, da'vâcıya teslim eder.
2) Akar, iddia edenin beldesinde olmazsa; burada iki durum vardır: Birincisi: Bu akar, da'vâlının bulunduğu yerde olabilir. Bu durumda, hâkim, o beldenin hâkimine "hükmedilen o yerin, da'vâcıya teslim edilmesini" yazar.
Şayet, da'vah teslimden kaçınırsa; hâkim bi-nefsihi kendisi teslim eder. Çünkü akar onun hükmünün altındadır.
İkincisi: Şayet bu akar, iddia olunanın beldesinde değilse; önceki gibi hâkim da'vâlının bulunduğu yerin hâkimine yazar.Kendisine yazılan hâkim ise muhayyerdir. İsterse, da'vâlıyı veya vekilini, da'vâcı ile birlikte, akarın bulunduğu yerin hâkimine yollayıp, o akarın, da'vâcıya teslimini ister; dilerse, kendisi da'vâcı için hükmeder ve tescil eder. Fakat, bu durumda akan teslim edemez. Çünkü, akar onun hükmü altında değildir. [119]
Konular
- Hükmün, Hâkimin Kâtibi Tarafından Tescil Edilmesine Diğer Bir Örnek
- Hükmün, Hâkimin Kâtibi Tarafından Tesciline Başka Bir Örnek
- 51- ŞUFA DA'VÂSININ KAYDI
- Şuf'a Da'vâsının Tescili
- 52- MÜZÂRAA DA'VÂSININ KAYDI
- Müzâraa Davasının Tescili
- 53- İCÂREYİ ÎSBAT DA'VÂSININ KAYDI
- İcâreyi İsbat Da'vâsının Tescili
- İcâreyi İsbat Da'vâsının Tesciline Başka Bir Örnek
- İcâreyi İsbat İçin Diğer Bir Örnek
- 54- HÎBEDEN RÜCÜ' (= BAĞIŞTAN DÖNME) DA'VÂSININ KAYDI
- Hîbeden Rücû' Da'vâsının Tescili
- Hibeden Rücû'u Men Da'vâsının Kaydı
- 55- REHNİ İSBAT DA'VÂSININ KAYDI
- 56- SANATKARA BİR ŞEY YAPTIRMA DA'VÂSININ KAYDI
- 57- AKAR DA'VÂSINDA KİTÂB-I HÜKMÎ
- 58- KAÇAN BİR KÖLE HAKKINDA, KİTÂB-I HÜKMÎ
- 59- VAKIFLAR HAKKINDA KİTÂB-I HÜKMÎ
- Vakıf İçin Kayyım Olanlar Hakkında Kitâb-ı Hükmî
- Kayyımlık İle İlgili Kitab-ı Hükmî'nin Cevabı
- 60- VASİLİĞİ KABUL ETMEK
- 61- KÜÇÜK ÇOCUĞUN, ALACAĞI TEREKENİN TAKSİMİ İÇİN KAYYIM TAYİNİ İLE İLGİLİ KİTÂB-I HÜKMÎ
- 62- KÖYLERE HAKEM TAYİN ETMEK
- 63- NİKÂHIN, KİTÂB-I HÜKMÎ İLE DİĞER BİR HÂKİME BİLDİRİLMESİ
- 64- HÂKİMİN, NAHİYELERDEKİ HAKEMLERE GÖNDERDİĞİ YAZI
- 65- HÂKİM TARAFINDAN, VAKIF BİR YER İÇİN, HAKEME YAZILAN YAZI
- 66- BİR GAİBİN BORÇLANMASINA İZİN İSTEMEK İÇİN YAZILAN YAZI
- 67- KADINLARIN NAFAKA TALEBİ HAKKINDAKİ YAZI
- 68- ŞAHİTLERİN DURUMU İLE İLGİLİ OLARAK, MÜZEKKÎ'YE YAZILAN GİZLİ YAZI
- Tezkiyecinin, Cevabı Yazısı