Bir kimsenin sulbiyye kızları bulunmayıp, farklı derecelerdeki bir takım ibniyelerinin —mîras bakımından— bir araya gelmeleri hâ­line, tesbîb-i benât meselesi denilir. Şöyle ki:

Ölen bir kimsenin, kız ve erkek evlâdı bulunmaz ve bir oğlu­nun, dereceleri birbirinden aşağı olan üç kızı; bir oğlunun oğlunun da, yine dereceleri birbirinden aşağı üç kızı; bir oğlunun oğlunun oğ­lunun da, dereceleri birbirinden farklı üç kızı yani kız evladı ve to­runları bulunduğu zaman, bunlar üç ferik farzolunur.

Bu durumda en yukarı derecede bulunan ibniyye (= oğulun kı­zı), sulbiyye ( = öz kız) makamına kâim olduğu için, tek (yalnız ise, nısıf (= yarı) hisse; lâakal iki ise, sülüsân (= üçte iki) hisse alır. On­dan aşağı derecede olanlar hakkında ibniyye (= oğlun kızı) muame­lesi yapılır. Ve yukarıda gördüğümüz gibi südüs, usu be t, adem-i irs ve sukut halleri aynen cereyan eder.

Bu mes'ele şu şekil ile tasvir olunur;

Birinci Ferik

İkinci Ferik

Üçüncü Ferik

 Oğul

x Oğlu Kızı

J x Oğlu Kızı

J x Oğlu Kızı

Q

X Oğul

^xOğul —= *y Oğlu Kızı >x Oğlu Kızı X Oğlu Kızı

u

XOğul

xOğiu

yOğlu

J X Oğlu Kızı

y Oğlu Kızı / Oğlu Kızı

a» Q

(Not: Bu şekilde önüne X işareti konulmuş bulunan şahıslar mü­teveffadır. (= ölüdür.)

Yukanki şekilde görüldüğü gibi, birinci ferik birinci derecedeki kız, ölüye en yakın olan kızdır ve ona müvazî (onun derece itibariyle sırasında) başka bir kız yoktur.

Birinci ferik ikinci derecedeki kız ise, ikinci ferik birinci derece­deki kıza muvazidir, (onunla aynı hizadadır.)

Kezâük, birinci ferik üçüncü.derecedeki kız da, ikinci ferik ikinci derecedeki kız ve üçüncü ferik birinci derecedeki kızlarla müvazîdir.

İkinci ferik üçüncü derecedeki kız ise, üçüncü ferik ikinci dere­cedeki kız ile aynı hizadadır.

Üçüncü ferik üçüncü derecedeki kız ise, hepsinden aşağıda olup, hiç biri ile aynı hizada değildir.

Bütün bu kızların ne şekilde varis olacakları aşağıdaki tahlil­lerden anlaşılacaktır:

Bu tesbîb mes'elesinde, üç ferik farzedilen kızlar ile beraber ya erkek kardeşleri de bulunur veya bulunmaz.

Bu kızların, erkek kardeşleri bulunmadığı takdirde; birinci fe­rik birinci derecedeki kız, sulbiye makamına kâim olur. Ve nısıf ( = terikenin yarısını alır.

Birinci ferik ikinci derecedeki bu kız ile ikinci ferik birinci dere­cedeki kız da, birbirleri ile muvazi (aynı hizada) olup, aynı dereceyi haiz olacağından, sülüsâm tekmil için (= üçte ikiyi tamamlamak için) südüs (= altıda bir) alırlar. Ve bununla kızların hissesi olan sülüsân (= üçte iki) tamam olur.

Bu durumda, daha aşağı derecelerde bulunan kızlara bir şey kalmaz.

Bu mes'elenin şekli:

Birinci Ferik

X  Oğul

/   Kızı    Oğlu

I

Kızı

İkinci Ferik

X Oğul

x    Oğlu

/     Kızı      Oğlu

I

Kızı

(Sakıt)

Üçüncü Ferik
-esele:6

X Oğul
reddiye: 4

x   Oğlu                    

Oğlu

I Kızı
(Sakıt) [22]