Fıtra Verilen Maddeler :
Sadaka-ı fıtr; buğdaydan, buğdayın unundan, kavrulmuşundan veya kurumuş üzümden vâcibdir. Zikredilen şeylerden fıtra bir « s â '» in yansıdır.
Sadaka-ı fıtr, hurmadan veya arpadan bir sâ'dır. Arpanın unu da arpa gibidir. Binkirk dirhem sığan (ihtiva eden) sâ' ile bir sâ'dır. [65] Muteber olan sâ' budur.
Mâş [66] veya mercimekten yarım sâ'dır. Sâ'm mâş ve mercimek ile takdir ve tâyin edilmesinin sebebi; ikisinin de dânelerinin büyüklük ve küçüklük, toplanma, katılma cihetinden de farklarının az olmasıdır. Diğer hububat bunların aksinedir. Çünkü diğerlerinde fark çok fazladır.
Sadaka-ı fıtr, fıtr gününün (yâni Ramazan Bayramının birinci gününün), fecrinin tulûunda (tan yerinin ağarmasıyla) vâcib olur. Bir kimse fıtr gününün fecrinin tulûundan önce vefat etse veya bir çocuk fecrin tulûundan sonra doğsa veya bir kâfir fecrin tulûundan sonra Müslüman olsa, bunların üzerlerine fıtra vâcib değildir. Çünkü her birine göre sebeb yok olmuştur.
Eğer bir kimse vucûbun vaktinden önce fıtrasim edâ etse (yâni Bayramın birinci günü fecr tulü* etmeden önce fıtrayı yerse),-fUranın edası sahîh olur. Çünkü o, onu sebebin kesinleşmesinden sonra edâ etmiştir. O sebeb, geçimini (kifayet derecesindeki geçim masrafları) üzerine aldığı şahısdır. Bu durumda o, tam [67] nisâbdan sonra zekâtta ta'-cîl hususuna benzemiştir. Ve müddetle müddet (her hangi bir müddet) arasında da fark yoktur.
Bir kimse fıtra vermeyi vaktinden sonraya bıraksa sahîh olar ve üzeiinden fıtra düşmez. Onun üzerine o fıtrayı çıkarmak vâcib olur. Çünkü onda ibâdetin şekli ma'kûldür [68] (aklî delille teyîd ed>Imişt:.r.) O da muhtacın ihtiyâcını gidermektir.
Fıtrayı edada vakit mukadder (muayyen) değildir. Udlıiyye (kurban) bunun aksinedir. Çünkü udhiyyede kurbetin [69] (yâni Allah' (C.C.) a yaklaşmanın) şekli kan akıtmaktır. Bunda ise, yakınlık düşü-nülmeyip nassın esasına göre iktifa edilmiştir.
Fıtrayı hemen vermek (ta'cîl) mendûbtur. Hemen vermek (ta'cît) den maksâd (Bayram Namazı için) namazgaha çıkmadan önce edâ edilmesidir. Çünkü Resûlüllah (S.A.V.) :
«Böyle güade sîz fakirleri dilenmekten müstağni kılın, (yâni dilenmeye muhtaç etmeyin)» buyurmuştur.
Resûlüllah (S.A.V.), bu hadîs-i şerif ile; fakirlerin dilenmeye ihtiyâçlarının kalmaması ve ailelerinin nafakasını düşünmeden Bayram Namazında bulunmalarını temîn etmek için, Namazgaha çıkmazdan önce fıtra verilmesinin evlâ olduğuna işaret buyurmaktadır.
Her şahsın fıtrasını bir fakire vermesi vâcibdir. Bir fıtrayı ayırıp iki fakire verse, caiz değildir. Çünkü nass ile belirtilen, fakiri müstağni kılmaktır. Nitekim yukarıda geçen hadîs-i şerifte : «Onları müstağni kılın» buyurulmuştur. Halbuki bir fıtranın aşağısı (azı) ile müstağnî kılınmaz. İmâm Kerhî (Rh.A.) «Bir fıtrayı iki fakire vermek caizdir. Lâkin evlâ olan b;r fakire vermektir.» demiştir. Zeylaî (Rh.A.) ise; «Bir cemâatin, üzerlerine vâcib olan fitralarmı bir fakire vermeleri caiz olur.» demiştir. [70]
Sadaka-ı fıtr, hurmadan veya arpadan bir sâ'dır. Arpanın unu da arpa gibidir. Binkirk dirhem sığan (ihtiva eden) sâ' ile bir sâ'dır. [65] Muteber olan sâ' budur.
Mâş [66] veya mercimekten yarım sâ'dır. Sâ'm mâş ve mercimek ile takdir ve tâyin edilmesinin sebebi; ikisinin de dânelerinin büyüklük ve küçüklük, toplanma, katılma cihetinden de farklarının az olmasıdır. Diğer hububat bunların aksinedir. Çünkü diğerlerinde fark çok fazladır.
Sadaka-ı fıtr, fıtr gününün (yâni Ramazan Bayramının birinci gününün), fecrinin tulûunda (tan yerinin ağarmasıyla) vâcib olur. Bir kimse fıtr gününün fecrinin tulûundan önce vefat etse veya bir çocuk fecrin tulûundan sonra doğsa veya bir kâfir fecrin tulûundan sonra Müslüman olsa, bunların üzerlerine fıtra vâcib değildir. Çünkü her birine göre sebeb yok olmuştur.
Eğer bir kimse vucûbun vaktinden önce fıtrasim edâ etse (yâni Bayramın birinci günü fecr tulü* etmeden önce fıtrayı yerse),-fUranın edası sahîh olur. Çünkü o, onu sebebin kesinleşmesinden sonra edâ etmiştir. O sebeb, geçimini (kifayet derecesindeki geçim masrafları) üzerine aldığı şahısdır. Bu durumda o, tam [67] nisâbdan sonra zekâtta ta'-cîl hususuna benzemiştir. Ve müddetle müddet (her hangi bir müddet) arasında da fark yoktur.
Bir kimse fıtra vermeyi vaktinden sonraya bıraksa sahîh olar ve üzeiinden fıtra düşmez. Onun üzerine o fıtrayı çıkarmak vâcib olur. Çünkü onda ibâdetin şekli ma'kûldür [68] (aklî delille teyîd ed>Imişt:.r.) O da muhtacın ihtiyâcını gidermektir.
Fıtrayı edada vakit mukadder (muayyen) değildir. Udlıiyye (kurban) bunun aksinedir. Çünkü udhiyyede kurbetin [69] (yâni Allah' (C.C.) a yaklaşmanın) şekli kan akıtmaktır. Bunda ise, yakınlık düşü-nülmeyip nassın esasına göre iktifa edilmiştir.
Fıtrayı hemen vermek (ta'cîl) mendûbtur. Hemen vermek (ta'cît) den maksâd (Bayram Namazı için) namazgaha çıkmadan önce edâ edilmesidir. Çünkü Resûlüllah (S.A.V.) :
«Böyle güade sîz fakirleri dilenmekten müstağni kılın, (yâni dilenmeye muhtaç etmeyin)» buyurmuştur.
Resûlüllah (S.A.V.), bu hadîs-i şerif ile; fakirlerin dilenmeye ihtiyâçlarının kalmaması ve ailelerinin nafakasını düşünmeden Bayram Namazında bulunmalarını temîn etmek için, Namazgaha çıkmazdan önce fıtra verilmesinin evlâ olduğuna işaret buyurmaktadır.
Her şahsın fıtrasını bir fakire vermesi vâcibdir. Bir fıtrayı ayırıp iki fakire verse, caiz değildir. Çünkü nass ile belirtilen, fakiri müstağni kılmaktır. Nitekim yukarıda geçen hadîs-i şerifte : «Onları müstağni kılın» buyurulmuştur. Halbuki bir fıtranın aşağısı (azı) ile müstağnî kılınmaz. İmâm Kerhî (Rh.A.) «Bir fıtrayı iki fakire vermek caizdir. Lâkin evlâ olan b;r fakire vermektir.» demiştir. Zeylaî (Rh.A.) ise; «Bir cemâatin, üzerlerine vâcib olan fitralarmı bir fakire vermeleri caiz olur.» demiştir. [70]
Konular
- Zekatın Edasının Vâcib (Farz) Olmasının Şartı :
- Saimelerin Zekatı Babı
- Devenin Nisabı :
- Sığır İle Câmûsun Nisabı
- Davarın Nisabı
- At'ın Nisabı
- Malın Zekâtı Babı
- Altın Ve Gümüşün Zekâtı
- Aşir Babı
- Maden Ve Hazînelerin Zekâtı Babı
- (Rikâz)
- Öşr Babı
- Zekât Verilecek Kimseler Babı
- Zekât Vermek Caiz Olmayan Yerler
- Fıtra Babı
- Fıtra Verilen Maddeler :
- Oruç Bölümü
- Oruca Niyet
- Orucu Bozan Şeyler Babı
- Oruçla İlgili Çeşitli Meseleler
- İtikâf Babı
- Hacc Bölümü
- Haccın Farz Olmasının Şartları :
- Haccin Farzları :
- Haccın Vâcibleri :
- Umre Ve Hükümleri :
- İhramın Mîkatları [115]
- İhrâmlıya Yasak Olan Şeyler Ve İşler :
- Kıran Ve Temettü' Babı
- Cinâyetler Babı