11- ŞÜF'A HAKKI İLE İLGİLİ YAZILARDA BULUNMASI ŞART OLAN HUSUSLAR
İmâm Muhammed (R.A.), d-Ani*da şöyle buyurmuştur:
Bir kimse, bir ev satın alıp, onun parasını da peşin ödeyerek evi teslim alır; bu evin de bir şefi'i olur ve o da şüf'a hakkını alır; evi satın alan şahıs da, bunu olduğu gibi yazdırmak isterse; nasıl yazdırır?
Bize göre şefi'in süf a hakkını alması, sahih talepten sonra olur.
Talep ise üç nevidir:
1-) Talebü'I-Müvâsebe;
2-) Talebü'l-İşhâd ve takrir,
3-) Talebü'l-Temlîk.
Şefi müvâsebe talebiyle talepte bulunur ve kendisi için hüccet olsun diye, onun yazılmasını isterse, o zaman şöyle yazılır:
Gerçekten filan, filandan, şu yerdeki, şu hudutlu evin tamamını, şu kadar dirheme, sahih bir satın alışla satın aldı ve evi teslim alarak, parasını da peşinen ödedi. Bu evin şefîi olan filan şahsa, (onun şüf'aya istihkak sebebide söylenir.) Önceden, bu hudutlu evi, şu kadar paraya satıldığı haber verildi. Şefi'de akabinde; müvâsebe talebiyle şüf'a hakkını talep etti ve hiç durmadan ve beklemeden, sahih bir taleple: "Ben, şu sebebden dolayı bu hudutlu evden şuf'a mı istiyorum; dedi." denir ve bu yazı (senet) böylece tamamlanır.
Yazıda (senette) müşterinin adı ve satıcının adı yazıldı; halbuki burada, satıcının adı söylenmedi. Bu, bize göre caizdir. Çünkü, bazıda vali alımlarda, müşteri ve satıcı yabancı menzilindedirlef .Aneak, bazı âlimler: "Ev teslim oldukdan sonra, şüf'a alınır." buyurmuşlardır. Biz, bundan kaçınarak, ikisinin adını da söyledik ve şefıin hak sahibi olma sebebini zikreyledik. Çünkü, âlimler sebeblerde, ihtilaf eylediler.
Bazılarına göre; şüf'a, kapılar sebebiyle olur; bazılarına göre ise; komşuluk sebebiyle olur. Bazılarına göre de; bitişiklik sebebiyle olur.
İmâm Safi, (R.A.)'ye göre, civar sebebiyle asla şüf'a hakkı sabit olmaz.
Bize göre, bir takım mertebeler üzerine şüf'aya hak sahibi olunur.
1-) Bir şeyde ortaklık sebebiyle şüf'a hakkına sahib olunur.
2-) Mülkün hukukuna ortak olmak sebebiyle şüf'aya hak sahibi olunur. Yol gibi...
3-) Civar (= komşuluk) sebebiyle, şüf'aya hak sahibi olunur.
En uygun olanı, şüf'a hakkını iyice açıklamakdir. Ancak böyle olursa, hâkim, şüf'a hakkının başka bir sebep vasıtasıyla mahcub olup olmayacağını (- ortadan kalkıp kalkmayacağını) bilebilir.
Şüf'a hakkı, şefiin kendisine haber verilince, o talepte bulunmazsa, haber veren bir elçi ise âdil olsun, fasık olsun; hür olsun, köle olsun; küçük olsun, büyük olsun (fark etmez) haber verilince, talepte bulunmaz ise (şüf'a hakkı ) sakıt ve bâtıl olur.
Hasan bin Ziyâd, İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'nin şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:
Satışı iki erkek veya bir erkekle iki kadın söyler (= haber verir) şüf'a sahibi de talepte bulunmazsa; onun şüf'a hakkı bâtıl (geçersiz) olur.
İmâm Mnhammed (R.A.), İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'nin şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:
Muhbirde, şehâdetin aded veya adalet gibi bir tarafı bulunur; şüf'a sahabi de talebte bulunmazsa; şuf'ası bâtıl olur.
İmâmeyne göre, hangi sıfatla olursa olsun, bir kişi haber verince, şüf a sahibi talepte bulunmazsa; muhbirin (= haber verenin) doğruluğu zahir olunca şiira hakkı bâtıl olur.
tşte biz, tevehhüm edicinin tevehhümü kalmasın diye Önce haberi yazdık.
Şayet şefie bir veya iki habercinin haberi ulaştığı hâlde, o tevatür haber için beklerse; şüf*a hakkı batıl olur.
Önce haber verildiği hâlde talebte bulunmaz; sonra ikinci defa haber verilince o zaman talebte bulunursa; bu talebi sahih olmaz. İşte biz, bunu ortadan kaldırmak için: "şüf a talebi, beklemeksizin, saatinde yapılacaktır.'* diye yazdık. Çünkü âlimler, muvâsebe talebinin müddetinde ihtilâf eylediler.
Zâhirü'r-rivayede, beklemeksizin (fevrî olarak) talebde bulunmazsa, şüf ası bâtıl olur.
Hişâm, İmâm Muhammed (R.A.)'in şöyle buyurduğunu rivayet eylemiştir:
Şüf'a talebinin vakti, onu öğrendiği meclistir.
Şeyh Ebû'l-Hasan eLKerhî, bunu kabul eylemiştir.
Hasan bin Ziyad: "Üç gün bekler", buyurmuştur.
Bu, İbnü Ebî Leyla'nın kavli ve İmim Şafi'nin kavillerinden biridir.
Sonra, biz şöyle yazdık: Şüf a talebinin lafzı hususunda, insanların anlayabileceği hangi lafızla olursa olsun, onunla istek, murat oluyorsa işte o sahihdir. "Talep eyledim'*.: "İstiyorum." "Ben talibim." ve benzeri gibi sözler...
Muvâsebe talebinde, şahit edinmek gerekmez.
Keza, üç şeyden birinin hazır olması (satıcı, alıcı veya ev) muvâsebe talebinin sıhhati için şart değildir.
Sonra, muvâsebe talebi yapılınca, şahit edinme ve takrir talebine ihtiyaç vardır.
Bu, talebin sıhhatinin şartı, talebin, satıcının veya satın alan şahsın yahut satın alınan şeyin yanında olmasıdır. Bu talep, kendisine muhtaç olunan taleptir.
Müvâsebe talebi sırasında bunlardan birisi olmaz fakat müvâ-sebe talebi bunlardan birinin yanında olursa; o kâfi gelir, Temlik talebi hariç, diğer taleblere ihtiyaç da yoktur.
Bu talebin müddeti, bu üç şeyin, birinin huzurunda temek-kün sebebiyle mukadderdir.
Şayet temekkün olduğu hâlde talep olmazsa, şüf a hakkı bâtıl olur.
Talepte, şahit edinmek lâzım değildir. Hatta, şahit dinletmese de, hasmı itiraf eylese; bu talebe kâfi gelir.
Uygun olanı ise, bu talep o eşyadan biriyle ve onlardan en yakı-myla olmaktır. Bu, şüf a kitabında böyle zikredilmiştir.
Eğer şefi, şahit talep ederek, yazıyı daha da kuvvetli eylemek isterse, öylece "filan, filandan satın aldı." diye baştan sona kadar yazılır. Sonra "filana (ya'ni şefia)", bu hudutlu yerin, şu bedelle satıldığı haber verildi. Şefi, o saatte söylediğimiz gibi müvâsebe talebiyle şüf'a talebinde bulundu.
Sonra da tehirsiz ve takrirsiz, şahit ve takrir talebinde bulunduğu yazılır.
En doğru olanı, talebi satıcının ve müşterinin yanında yapmasıdır. Çünkü âlimler bu hususta ihtilaf eylemişlerdir:
İbnü Ebî Leylâ: Şefi', satıcıdan, teslimden önce, da'vâdan sonra, şüf'a hakkını alır." buyurmuştur.
İmâm Şâfi (R.A.) ise "Her iki halde de müşteriden alır." buyurmuştur.
Bize göre satıcı ile da'vâ, teslimden öncedir. "Onlardan alır." sözünün yazılması, ihtiyattır.
Sonra şefi' da'vâlmm teslimine müsâade ederse, iş biter. Eğer teslimden kaçınırsa, o takdirde şefi', da'vâyı hâkime çıkarıp, şüf'asi sebebiyle, mülküyetini kendisine hükmetmesini ister.
Şefi, kitabın (yazınınsenedin) tevsikini isterse; bu İmâm Muhammed (R.A.) e göre şöyle yazılır:
Bu yazı (- senet), filan oğlu filandandır. (Yani müşterîden-dir). Filan oğlu filan içindir. (Ya'ni şefi içindir.) Gerçekten ben, fi^ lan'oğhı filandan, şu yerde olan, şu hudutlu yeri, şu kadar bedelle satın aldım." denir ve satın alma hikâyesi böylece tamamlanır.
Sonra da "Sen ortaklık sebebiyle (veya karışıklık sebebiyle yahut komşuluk sebebiyle) şefi' oldun. Bu yerin satış haberi sana ulaşır ulaşmaz, müvâsebe talebiyle talepte bulundun ve şahit dinletme talebinde bulundun." der.
Her ikisi de söylediğimiz gibi yazılır.
"Talep sahihtir. Şüf'a hakkının sana tesliminin hükmünü icab ettiriyor ve şüf'a sebebiyle sana verilmesi gerekiyor. İşte bende onu sana veriyorum." der ve yazıyı böylece tamam eder. [106]
Bir kimse, bir ev satın alıp, onun parasını da peşin ödeyerek evi teslim alır; bu evin de bir şefi'i olur ve o da şüf'a hakkını alır; evi satın alan şahıs da, bunu olduğu gibi yazdırmak isterse; nasıl yazdırır?
Bize göre şefi'in süf a hakkını alması, sahih talepten sonra olur.
Talep ise üç nevidir:
1-) Talebü'I-Müvâsebe;
2-) Talebü'l-İşhâd ve takrir,
3-) Talebü'l-Temlîk.
Şefi müvâsebe talebiyle talepte bulunur ve kendisi için hüccet olsun diye, onun yazılmasını isterse, o zaman şöyle yazılır:
Gerçekten filan, filandan, şu yerdeki, şu hudutlu evin tamamını, şu kadar dirheme, sahih bir satın alışla satın aldı ve evi teslim alarak, parasını da peşinen ödedi. Bu evin şefîi olan filan şahsa, (onun şüf'aya istihkak sebebide söylenir.) Önceden, bu hudutlu evi, şu kadar paraya satıldığı haber verildi. Şefi'de akabinde; müvâsebe talebiyle şüf'a hakkını talep etti ve hiç durmadan ve beklemeden, sahih bir taleple: "Ben, şu sebebden dolayı bu hudutlu evden şuf'a mı istiyorum; dedi." denir ve bu yazı (senet) böylece tamamlanır.
Yazıda (senette) müşterinin adı ve satıcının adı yazıldı; halbuki burada, satıcının adı söylenmedi. Bu, bize göre caizdir. Çünkü, bazıda vali alımlarda, müşteri ve satıcı yabancı menzilindedirlef .Aneak, bazı âlimler: "Ev teslim oldukdan sonra, şüf'a alınır." buyurmuşlardır. Biz, bundan kaçınarak, ikisinin adını da söyledik ve şefıin hak sahibi olma sebebini zikreyledik. Çünkü, âlimler sebeblerde, ihtilaf eylediler.
Bazılarına göre; şüf'a, kapılar sebebiyle olur; bazılarına göre ise; komşuluk sebebiyle olur. Bazılarına göre de; bitişiklik sebebiyle olur.
İmâm Safi, (R.A.)'ye göre, civar sebebiyle asla şüf'a hakkı sabit olmaz.
Bize göre, bir takım mertebeler üzerine şüf'aya hak sahibi olunur.
1-) Bir şeyde ortaklık sebebiyle şüf'a hakkına sahib olunur.
2-) Mülkün hukukuna ortak olmak sebebiyle şüf'aya hak sahibi olunur. Yol gibi...
3-) Civar (= komşuluk) sebebiyle, şüf'aya hak sahibi olunur.
En uygun olanı, şüf'a hakkını iyice açıklamakdir. Ancak böyle olursa, hâkim, şüf'a hakkının başka bir sebep vasıtasıyla mahcub olup olmayacağını (- ortadan kalkıp kalkmayacağını) bilebilir.
Şüf'a hakkı, şefiin kendisine haber verilince, o talepte bulunmazsa, haber veren bir elçi ise âdil olsun, fasık olsun; hür olsun, köle olsun; küçük olsun, büyük olsun (fark etmez) haber verilince, talepte bulunmaz ise (şüf'a hakkı ) sakıt ve bâtıl olur.
Hasan bin Ziyâd, İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'nin şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:
Satışı iki erkek veya bir erkekle iki kadın söyler (= haber verir) şüf'a sahibi de talepte bulunmazsa; onun şüf'a hakkı bâtıl (geçersiz) olur.
İmâm Mnhammed (R.A.), İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'nin şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:
Muhbirde, şehâdetin aded veya adalet gibi bir tarafı bulunur; şüf'a sahabi de talebte bulunmazsa; şuf'ası bâtıl olur.
İmâmeyne göre, hangi sıfatla olursa olsun, bir kişi haber verince, şüf a sahibi talepte bulunmazsa; muhbirin (= haber verenin) doğruluğu zahir olunca şiira hakkı bâtıl olur.
tşte biz, tevehhüm edicinin tevehhümü kalmasın diye Önce haberi yazdık.
Şayet şefie bir veya iki habercinin haberi ulaştığı hâlde, o tevatür haber için beklerse; şüf*a hakkı batıl olur.
Önce haber verildiği hâlde talebte bulunmaz; sonra ikinci defa haber verilince o zaman talebte bulunursa; bu talebi sahih olmaz. İşte biz, bunu ortadan kaldırmak için: "şüf a talebi, beklemeksizin, saatinde yapılacaktır.'* diye yazdık. Çünkü âlimler, muvâsebe talebinin müddetinde ihtilâf eylediler.
Zâhirü'r-rivayede, beklemeksizin (fevrî olarak) talebde bulunmazsa, şüf ası bâtıl olur.
Hişâm, İmâm Muhammed (R.A.)'in şöyle buyurduğunu rivayet eylemiştir:
Şüf'a talebinin vakti, onu öğrendiği meclistir.
Şeyh Ebû'l-Hasan eLKerhî, bunu kabul eylemiştir.
Hasan bin Ziyad: "Üç gün bekler", buyurmuştur.
Bu, İbnü Ebî Leyla'nın kavli ve İmim Şafi'nin kavillerinden biridir.
Sonra, biz şöyle yazdık: Şüf a talebinin lafzı hususunda, insanların anlayabileceği hangi lafızla olursa olsun, onunla istek, murat oluyorsa işte o sahihdir. "Talep eyledim'*.: "İstiyorum." "Ben talibim." ve benzeri gibi sözler...
Muvâsebe talebinde, şahit edinmek gerekmez.
Keza, üç şeyden birinin hazır olması (satıcı, alıcı veya ev) muvâsebe talebinin sıhhati için şart değildir.
Sonra, muvâsebe talebi yapılınca, şahit edinme ve takrir talebine ihtiyaç vardır.
Bu, talebin sıhhatinin şartı, talebin, satıcının veya satın alan şahsın yahut satın alınan şeyin yanında olmasıdır. Bu talep, kendisine muhtaç olunan taleptir.
Müvâsebe talebi sırasında bunlardan birisi olmaz fakat müvâ-sebe talebi bunlardan birinin yanında olursa; o kâfi gelir, Temlik talebi hariç, diğer taleblere ihtiyaç da yoktur.
Bu talebin müddeti, bu üç şeyin, birinin huzurunda temek-kün sebebiyle mukadderdir.
Şayet temekkün olduğu hâlde talep olmazsa, şüf a hakkı bâtıl olur.
Talepte, şahit edinmek lâzım değildir. Hatta, şahit dinletmese de, hasmı itiraf eylese; bu talebe kâfi gelir.
Uygun olanı ise, bu talep o eşyadan biriyle ve onlardan en yakı-myla olmaktır. Bu, şüf a kitabında böyle zikredilmiştir.
Eğer şefi, şahit talep ederek, yazıyı daha da kuvvetli eylemek isterse, öylece "filan, filandan satın aldı." diye baştan sona kadar yazılır. Sonra "filana (ya'ni şefia)", bu hudutlu yerin, şu bedelle satıldığı haber verildi. Şefi, o saatte söylediğimiz gibi müvâsebe talebiyle şüf'a talebinde bulundu.
Sonra da tehirsiz ve takrirsiz, şahit ve takrir talebinde bulunduğu yazılır.
En doğru olanı, talebi satıcının ve müşterinin yanında yapmasıdır. Çünkü âlimler bu hususta ihtilaf eylemişlerdir:
İbnü Ebî Leylâ: Şefi', satıcıdan, teslimden önce, da'vâdan sonra, şüf'a hakkını alır." buyurmuştur.
İmâm Şâfi (R.A.) ise "Her iki halde de müşteriden alır." buyurmuştur.
Bize göre satıcı ile da'vâ, teslimden öncedir. "Onlardan alır." sözünün yazılması, ihtiyattır.
Sonra şefi' da'vâlmm teslimine müsâade ederse, iş biter. Eğer teslimden kaçınırsa, o takdirde şefi', da'vâyı hâkime çıkarıp, şüf'asi sebebiyle, mülküyetini kendisine hükmetmesini ister.
Şefi, kitabın (yazınınsenedin) tevsikini isterse; bu İmâm Muhammed (R.A.) e göre şöyle yazılır:
Bu yazı (- senet), filan oğlu filandandır. (Yani müşterîden-dir). Filan oğlu filan içindir. (Ya'ni şefi içindir.) Gerçekten ben, fi^ lan'oğhı filandan, şu yerde olan, şu hudutlu yeri, şu kadar bedelle satın aldım." denir ve satın alma hikâyesi böylece tamamlanır.
Sonra da "Sen ortaklık sebebiyle (veya karışıklık sebebiyle yahut komşuluk sebebiyle) şefi' oldun. Bu yerin satış haberi sana ulaşır ulaşmaz, müvâsebe talebiyle talepte bulundun ve şahit dinletme talebinde bulundun." der.
Her ikisi de söylediğimiz gibi yazılır.
"Talep sahihtir. Şüf'a hakkının sana tesliminin hükmünü icab ettiriyor ve şüf'a sebebiyle sana verilmesi gerekiyor. İşte bende onu sana veriyorum." der ve yazıyı böylece tamam eder. [106]
Konular
- Bir Çulha Tezgahı Satılırken Kaydedilmesi Gereken Hususlar
- Satın Alınan Yere Dâhil Olan Veya Dâhil Olmayan Şeyler
- Bir Bağ Veya Bahçe Satılırken Senede Yazılması Gereken Şeyler
- İçinde Hurma, Ekin Veya Yonca Bulunan Bir Yer Satılırken Kaydedilecek Hususlar
- Bir Kanalla Birlikte İçinde Değirmen Bulunan Bir Ev Satılırken Yazılması Gereken Hususlar
- Bir Kamışlık Satın Alınırken, Kaydedilmesi Gereken, Şeyler
- Bir Gemi Satın Alınırken Kaydedilmesi Gereken Şeyler
- Etrafında Yeri Bulunmayan, Hayvanların Su İçtiği Bir Pınar Veya Kuyunun Satın Alınması Sırasında Kay
- Büyük Bir Yerin Bir Parçasının Satılması
- Büyük Bir Yerin Bir Parçasının Satılması Hususunda Başka Bir Senet Örneği
- Bir Köle Satın Alınırken Kaydedilmesi Gereken Şeyler
- Satılan Bağda Bulunan Meyve Veya Tarlada Bulunan Mahsûlün Kaydedilmesi
- Bir Kimsenin, Küçük Oğlu İçin, Kendi Kendisinden Bir Yer Satın Alması İşleminin Kaydı
- Bir Müteveilî Veya Kayyım, Vakıf İçin, Mal Satın Alınca, Bu Nasıl Kaydedilir?
- 10- SELEM AKDİ İLE İLGİLİ YAZILARDA BULUNMASI ŞART OLAN HUSUSLAR
- 11- ŞÜF'A HAKKI İLE İLGİLİ YAZILARDA BULUNMASI ŞART OLAN HUSUSLAR
- Şüf'a Hakkını, Vasinin Veya Babanın Talep Etmesi
- 12- İCÂRELER VE MÜZÂRAA İLE İLGİLİ YAZILARDA BULUNMASI ŞART OLAN HUSUSLAR
- Müteahhirîn Âlimeerince Yazılan İcâre Akdi Senedi Örneği
- Taksim Edilmemiş Bir Yerin Yarısını İcarlamak İçin Yapılacak Senetler
- Taksim Edilmemiş Bir Yerin Taksimi İçin Başka Bir Senet Örneği
- İcâre Üstüne İcârede Yapılacak Senet
- Bir Kimseyi Ücretle Çalıştırmak İçin Yapılan Akidlerde Yazılması Gereken Şeyler
- Hizmet İçin Köle İcarlama İşleminin Kaydedilmesi
- Hizmet Ve Bir İş Yaptırmak İçin Köle İcarla Ma İşleminin Kaydedilmesi
- Küçük Bir Çocuğu, Babasından İcarlama İşleminin Kaydedilmesi
- Yiyecek Ve Giyecek Karşiliğinda Hür Bir Şahsi İcarlama İşlemince Yapılacak Senet
- Süt Anne İcarlama Akdinde Yazılacak Şeyler
- Bir Küçüğe San'at Öğretmesi İçin Bir Öğretici Karlama Akdi Senedinin Yapılması
- Süt Anne Ve Öğretmen İcarlama Akdi