Şahitler, şöyle şehâdette bulunmuşlardır: Gerçekten bu adam, filanın vasîsidir. Vasiliği sahih ve sabittir. Vasiyet eden, vasiye malı­nın üçte birinden şu kadar dirhem vermiş. Ve şöyle vasiyet eylemiştir: Kendisinin yerine hacca gitmesi için, güvenilir ve doğru bir adama hac parası verilsin ve o kendisine bedel olarak farz olan haccı yapsın."

Vasiyeti yapan şahıs bu vasiyet üzerine dururken, ondan dönüş yapmadan ve onu değiştirmeden öldü.

Bu durumda, malının üçte birinden hac masrafları olacak dir­hemler çıkarılır. Ve vasî, bu dirhemleri —hac için vasiyet edenin bel­desinden olmak üzere— hacca gidecek adama, —gidip gelene kadar— binmesi, giyinmesi, yemesi, azığı ve lâzım olan her şeyi, israfsız, tak-tirsiz harcaması için verir. O şahıs mikat mahallinden telbiye ederek geçip Yüce Allah'ın farz kıldığı riaccı, Peygamber (S.A.V.)'in sün­neti vechi ile, —başından sonuna kadar— ifâ eder. Muhalefet eder­se, tazminatı gerekir. Hacca gidecek zat, bu dirhemlerin tamamını alır ve bu da alacaklılardan önce olur.

Şayet hacı düşman tarafından men edilir veya hasta olur yahut başka bir sebeble hacdan menedilirse, buna karşılık, vacip olarak kur­ban kesmek gerekir. Vasî, onun da parasını verir.

Hacının, "bu haccı, vasfedildiği gibi yerine getireceğine" ahd-i mîsakta bulunması îcabeder.

Hacı bunların tamamını kabul edince, mesele halledilmiş olur. Bunu yüzyüze yaparlar ve hac parasının tamamı hacıya teslim edilir. Şayet o dirhemlerde fazlalık olursa; hacı, dönüşte onları vasiye geri verir. Bu dirhemler ölenden mîras olur.

Şayet dirhemler az gelirse; hacı kendi parasından harcar; dö­nünce de, vasiye müracaat ederek, ölen şahsın malının üçte birin­den, o kadarını alır. Ve yazı da böylece tamamlanır.

Şayet fazlalık hacıya verilirse; o da yazılır ve şöyle denilir: Na­fakadan artan kısım, hacdan döndükten sonra, o hacınındır. Bu var sıyet eden şahıstan vasiyettir.

Eğer hacının tazminatına, birisi.kefil olursa; o da şöyle yazılır: Filan zat, ölenden bedel hac yapacak... Hacı için, filan şahıs, ona vacip olanın tamamına kefil oldu.
Her biri tazminatın sahih olması için diğerinden, tazminat için kefil isteyebilir. Bunda fesad ve muhayerlik olmaz. Ve bunu, onlardan her biri, yüz yüze, birbirinden ayrılmadan önce, kabul ederler. Hacının adına kefil olan şahıs, hacının muhalefeti üzre, tazminatta bulunur ve hacının emriyle vasiye —tazminat gerektiği zaman— sa­hih ve caiz ve fesad yahut muhayyerlik bulunmayan tazminatla taz­min eder. Her birinin kefili, gerekince tamamını tazmin ederler. Ve —önceki gibi yazılarak— yazı tamamlanır. [226]