Bir kimse, diğer birine, ölümünden sonra hasseten borcunu öde­mesini; bir diğerine de —başka değil— yalnız hak ve adalet ölçüleri içinde vasiyetini yerine getirmesini vasiyet eyledi; her ikisi de vasiyet edileni yerine getireceklerdir. Ve ikisi de, bunu yüz yüze kabul eylediler.

Bir kimse, filana, "ölümünden sonra, bütün malını, muhafaza etmesini vasiyet eyledi; bu vasî, —başka değil,-— hasseten onların salahına bakacaktır.

Filana da "alacaklarını almasını ve hassatan onu muhafaza et­mesini,— başkasına karışmamasını"— vasiyet eyledi ve filana da "te­rekesinin tamamını (şu beldede ayn, deyn ne varsa hepsini) almayı ve onu hıfzetmeyi, —başka değil— hassaten onunla ilgilenmeyi" va­siyet eylediyse; İmâm Necmiiddin en-Nesefî (R.A.) bu hususta şöyle buyurmuştur:

Malı hakkında kime vasiyet kıldı ise onu bilmek gerekir, bu va­sî, o mal için, çocukları hakkında vasidir.

Şayet, vasiyet eden şahıs, bir hazıra vasiyet ettikten sonra bir gaibe de vasiyet ederse; o gâib geldiği zaman şöyle yazılır:

Filan, şu yerden gelene kadar filana, üzerinde olan borcu kaza eylemeyi, ve alacağım almaya, vasiyetini infazı, öldükten sonra bü­tün işlerini hak ile, adalet ile yürütmeyi" vasiyet eyledi.

İşte o gaip geldiği zaman, vasiyet hazırda olana değil o gelene âit olur. Bu defa da o, hak ve o adi ile —hazırın haricinde— hare­ket eder.
Bir kimse, hazırda bulunan filan, filan ve filana, terekenin ta­mamında amel emelerini vasiyet ederse; onlardan birisi, diğeri ol­mayınca bir iş yapamaz. Bu vasilerden biri ölür veya hasta olur da aciz kalırsa veya yolculuğa çıkarsa; onlardan geride kalanlar, vasiyyete kâmil ve velayettedirler. Tamamında adi ve hak ile hareket edi­lir. Vasiler de bu vasiyeti kabul ederlerse; infaz ederler. [217]