Buhârâ'lı bir adamın bir kölesi Semerkant'da kaçıp, bir Semer-kantlı adam, onu yakalar ve o kölenin efendisine haber verilir; o adamın da Semerkant'da şahitleri olmayıp, Buhârâ'da olursa; o zat, Buhârâ hâkiminden, "şahitlerini dinleyerek, Semerkant hâkimine bir yazı yaz­masını" ister. Bunu, Buhârâ hakimi -aynen yukarda geçen borç yazısı gibi-kabul eder.

Yazı Semerkant hâkimine varınca, bu hâkim, köle ile birlikte, bu köleyi yanında bulunduran şahsı huzuruna çağırıp Semerkant hâkimine yazılan o yazıyı gösterir ve içinde olanı, onlara duyurur. Onların şehâ-detleri, adaletleri sabit olursa, bil-icma kabul edilir. Hâkim yazıyı açar.

Şayet, yazıda yazılı olan, şekil-şemal zikredilen köleye uymuyor, muhalif düşüyorsa; yazıyı yazan hâkimin dinlediği şahitlerin, şehâdetleri köleye benzemiyor ise, yazıyı geri döndürür.

Eğer yazı muvafakat ediyoTsa köleyi iddiacıya verir, ve hâkim, da'vâcıdan, o kölenin nefsine âit bir kefil alır. Onu yolda kimse çalmasın diye, bu kölenin boynuna, kalaydan bir mühür takar. Ve Buhara hâki­mine olduğu gibi yazar. Onun, bu yazısına ve mühürüne iki kişi şahitlik yaparlar. Yazı Buhârâ hâkimine varır. Şahitler şehâdette bulunurlar ve: "Bu yazı, Semerkant hâkiminin yazısıdır. Mühür de onun mühürüdür." derler.

Bunun üzerine hâkim iddiacıya "önceki şahitlerin, kölenin huzu­runda şahitlik yaparak "bu köle da'vâcmın mülküdür." diye şahitlik yapmalarını emreder. Onlar da böylece şahitlik yaparlarsa, o zaman Buhârâ hâkimi ne yapar?

Bu hususta İmâm Ebû Yûsuf (R.A.)'dan çeşitli rivayetler vardır.

Bazı rivayetlerde: "Buhârâ hâkimi, hasım huzurda olmadığı için, iddiacıya hükmeylemez. Fakat, Semerkant hâkimine cereyan eden hâdi­seyi yazar ve yazıyı mühürleyip tekrar Semerkant'a gönderir. Köleyi de Semerkant hâkiminin, da'vâlının huzurunda hükmetmesi için -beraber yollar.

Yazı ve köle Semerkant hâkimine ulaşınca, şahitler şehâdette bulu­nurlar. O zaman, Semerkant hâkimi, köleyi da'vâlının huzurunda, da'vâcıya hükmeder ve da'vâcının kefilini ibra eder.

Bir rivayete göre ise, İmâm Ebû Yûsuf (R.A.), hâkimin yazısını tecviz eylemiştir. Ve onun sureti, yukarıda söylediğimiz gibidir.
Eğer da'vâcı güvenilir biri değilse, kendisine mektup yazılan hâkim, köleyi ona vermez. Fakat, da'vâcıya "dinine ve aklına güvenilir bir kişi getirmesini" emredip, ihtiyata binâen onunla birlikte gönderir. [120]