124- KIRILMIŞ BAKIR DA'VÂSINDA SENEDİN REDDİ
Gâsıp, Merv'de olur; da'vâ ise Buhârâ'da yapılırsa; gasbolunan şey ya emsal sahibidir veya emsal sahibi değildir. Bunların her biri de iki çeşittir. Ya kolaylıkla taşınır veya bir çeşidi ise taşınmaz) ve gasbedîlen mal emsal sahibi değilse, (hayvanat, hizmetçi ve benzeri gibi...) kendisinden malı gasbedilen zat, başka bir belde de gasbedilen malına gasbe-denin yanında olarak raslarsa; eğer onun kıymeti, orda; gasbedildiği yerdeki kıymeti kadar veya daha fazla ise; malı gasbedilen şahıs aynı malını alır; gâsıbtan onun kıymetini isteyemez. Çünkü, tam hakkına ulaşmış oldu. Bir zarara uğramadı.
Eğer o beldede piyasa düşük ve o şeyin kıymeti, gasbedildiği yerden daha az ise, o zaman malı gasbedilen zat muhayyerdir: Dilerse, gasbolunan malını alır. Bu durumda başka bir şey gerekmez. Dilerse, gasbedilen yerdeki bedelini alır. Dilerse gâsıp, gasbolunan malı gasbeylediğı yere geri götürene kadar bekler ve onu, orada teslim alır. Bu, şunun içindir: Aynını aldığı zaman, aynı mülküne kavuşmuş olur. Zarar gâsıp tarafından ödenir. Çünkü, beldeler değişince, kıymetler de değişmiştir. Buna da gâsıp sebep olmuştur. Bunun için, onu gasbeylediği yere kadar götürür.
Gasp edilen şey, emsal sahibi ve taşınması kolay bir şey olur (bir kür buğday veya arpa; kırılmış bakır ve benzeri gibi...) ve o, gâsıbın elinde aynen durmakta bulunur; kendisinden gasbedilen şahıs da, ona başka bir beldede kavuşursa; -şayet piyasa orda da aynen gasbolduğu yer gibi veya daha fazla ise- kendisinden gasbedilen şahıs, malını aynen alır. Bu durumda başka bir şey gerekmez.
Eğer, fîat orada, gasbedildiği yerden daha düşük ise, o zaman, malı gasbedilen şahıs muhayyerdir. İsterse, gasbolunan şeyi alır; isterse, gasbedildiği yerdeki kıymetini alır. Dilerse, aynı yere dönene kadar bekler ve orda teslim alır.
Gasbedilen şey, gâsıbın yanında zayi olmuş ve Hatlarda her iki yerde aynı ise, o zaman, gâsıp mislini redden beri olur. Malı gasbedilen şahıs da onun mislinin reddini talep eder. İkisine de zarar olmaz.
Şayet, o beldede piyasa daha yüksekse, malı gasbedilen şahıs muhayyerdir: jster, mislini; isterse, kıymetini talep eder. Dilerse, kendi yerine dönene kadar bekler.
Şayet, gasb mahalinde kıymet yüksekse, gâsıp muhayyerdir. Dilerse, onun mislini verir; dilerse, gasb mahallindeki kıymetini verir. Çünkü, mal sahibi -orada değil- ancak, gasbedilen yerde, onun iadesine hak sahibidir; orda hak sahibi değildir.
Burada anlatılan durumlarla da'yâlının cevabı meydana çıkmış oldu. Bakırın kıymeti, Buhârâ'da Merv'deki kıymetinin aynı olur ve bakırı gasbedilen şahıs, onun mislini da'vâ ederse; da'vâsı sahihdir; değilse sahih değildir.
Eğer bakırın kıymeti Merv'de, Buhârâ'dan daha fazla ise, bakırı gasbedilen şahıs muhayyerdir: Dilerse mislini; dilerse Merv'deki kıymetini talep eder.
Şayet, Merv'deki kıymetini iddia ederse; da'vâsı sahih olur.
Şayet, Buhârâ'duki kıymeti daha yüksek ise, hâkim gasıba: "Hangi kıymeti istersen onu Öde." der. [197]
Eğer o beldede piyasa düşük ve o şeyin kıymeti, gasbedildiği yerden daha az ise, o zaman malı gasbedilen zat muhayyerdir: Dilerse, gasbolunan malını alır. Bu durumda başka bir şey gerekmez. Dilerse, gasbedilen yerdeki bedelini alır. Dilerse gâsıp, gasbolunan malı gasbeylediğı yere geri götürene kadar bekler ve onu, orada teslim alır. Bu, şunun içindir: Aynını aldığı zaman, aynı mülküne kavuşmuş olur. Zarar gâsıp tarafından ödenir. Çünkü, beldeler değişince, kıymetler de değişmiştir. Buna da gâsıp sebep olmuştur. Bunun için, onu gasbeylediği yere kadar götürür.
Gasp edilen şey, emsal sahibi ve taşınması kolay bir şey olur (bir kür buğday veya arpa; kırılmış bakır ve benzeri gibi...) ve o, gâsıbın elinde aynen durmakta bulunur; kendisinden gasbedilen şahıs da, ona başka bir beldede kavuşursa; -şayet piyasa orda da aynen gasbolduğu yer gibi veya daha fazla ise- kendisinden gasbedilen şahıs, malını aynen alır. Bu durumda başka bir şey gerekmez.
Eğer, fîat orada, gasbedildiği yerden daha düşük ise, o zaman, malı gasbedilen şahıs muhayyerdir. İsterse, gasbolunan şeyi alır; isterse, gasbedildiği yerdeki kıymetini alır. Dilerse, aynı yere dönene kadar bekler ve orda teslim alır.
Gasbedilen şey, gâsıbın yanında zayi olmuş ve Hatlarda her iki yerde aynı ise, o zaman, gâsıp mislini redden beri olur. Malı gasbedilen şahıs da onun mislinin reddini talep eder. İkisine de zarar olmaz.
Şayet, o beldede piyasa daha yüksekse, malı gasbedilen şahıs muhayyerdir: jster, mislini; isterse, kıymetini talep eder. Dilerse, kendi yerine dönene kadar bekler.
Şayet, gasb mahalinde kıymet yüksekse, gâsıp muhayyerdir. Dilerse, onun mislini verir; dilerse, gasb mahallindeki kıymetini verir. Çünkü, mal sahibi -orada değil- ancak, gasbedilen yerde, onun iadesine hak sahibidir; orda hak sahibi değildir.
Burada anlatılan durumlarla da'yâlının cevabı meydana çıkmış oldu. Bakırın kıymeti, Buhârâ'da Merv'deki kıymetinin aynı olur ve bakırı gasbedilen şahıs, onun mislini da'vâ ederse; da'vâsı sahihdir; değilse sahih değildir.
Eğer bakırın kıymeti Merv'de, Buhârâ'dan daha fazla ise, bakırı gasbedilen şahıs muhayyerdir: Dilerse mislini; dilerse Merv'deki kıymetini talep eder.
Şayet, Merv'deki kıymetini iddia ederse; da'vâsı sahih olur.
Şayet, Buhârâ'duki kıymeti daha yüksek ise, hâkim gasıba: "Hangi kıymeti istersen onu Öde." der. [197]
Konular
- 111- EŞEĞİN MÜLKİYET DA'VÂSININ KAYDI
- 112- KOCASI TARAFINDAN YEMİNLE BOŞANAN BİR KADININ, MEHRİNDEN KALAN ALACAĞINI, BABASININ TALEP ETMES
- 113- DEĞİRMEN İCARLAMA DA'VÂSININ KAYDI
- 114- ÜCRETİ BELİRLİ İCÂRE DA'VÂSININ KAYDI
- İcâreyi Belirli Bir Zamana İzafe Etmek
- 115- BİR CARİYEYE HAK SAHİBİ OLMA DA'VÂSININ KAYDI
- 116- İSTİHKAKİ İSBAT VE BEDELİNİ ALMAK İÇİN
- 117- BİR ŞEYİN BELİRLENMİŞ OLAN BEDELİNİ TALEP DA'VÂSÎNIN KAYDI VE BU DA'VÂMIN REDDİ
- 118- DA'VÂCININ, ALIŞ-VERİŞLE İLGİLİ SENEDİNİN REDDEDİLMESİ
- Da'vâcının Senedinin Reddine Başka Bir Örnek
- 119- CİNSİ, NEVİ VE SIFATI MUHTELİF OLAN EŞYA DA'VÂSININ KAYDI
- 120- ERKEK DEVE İLE İLGİLİ DA'VÂNIN REDDİ
- 121- BAĞ ÇUBUĞU İLE İLGİLİ DAVADA, DA'VÂCINÎN SENEDİNİN REDDİ
- 122- KOCASINA KARŞI MAL DA'VÂSINDA BULUNAN BİR KADININ BU DA'VÂSINI REDD
- 123- ŞEYHU'L-İSLÂM ALİ ES-SAĞDÎ'YE ARZEDÎLEN BİT' DA'VÂ
- 124- KIRILMIŞ BAKIR DA'VÂSINDA SENEDİN REDDİ
- 125- HUZURDAKİ DA'VÂCİNİN DEDESİNİN İSMİNİN
- 126- BİR KADININ, KOCASININ VÂRİSLERİNE KARŞI, MEHÎR BAKİYESİ İDDİASINDA BULUNMASI DA'VÂSININ
- 127- İÇİNDE MAL İKRARI BULUNAN İLAMIN REDDEDİLMESİ
- 128- İKİ KİŞİNİN ORTAK BULUNDUĞU BİR CARİYENİN MEHRİ DA'VÂSININ KAYDI
- 129- SABÎ'NİN (= KÜÇÜĞÜN) DA'VÂSİNİ REDDETMEK
- 130- İÇİNDE DA'VÂ BULUNAN İLÂM VE BU İLAMIN REDDEDİLMESİ
- Da'vâ İhtiva Eden Bu İlamın Reddedilmesi
- 131- TAZMİNAT DA'VÂSININ REDDİ
- 132- DEF'-İ DEF' DA'VÂSININ REDDİ HAKKINDA KAYIT
- 133- HÜRRİYETİ İSBAT DA'VÂSININ, HÂRİZM'DEN TESCİLİ VE REDDİ
- 134- TESCİLİ, YAZININ SONUNA ARZETMEK
- 135- VAKFİYE DA'VÂSINDA TESCİLİ ARZ
- 136- ASLEN HÜR OLMA DA'VÂSININ TESCİLİNİ ARZ
- KİTABU'L-ME'ZUN