Teyemmüm, lûgatta kasd etmeye derler. Şer'an, temizlenme kasdıy-le toprak kullanmak, demektir. [102]

Teyemmüm, namaz vakti girmezden önce de olsa caiz olur. İmâm Şafiî (Rh.A.) bunun aksi görüştedir.              

Teyemmüm, bir farzdan daha çoğu için caiz olur. Yâni teyemmüm ile farzlardan ve nafilelerden dilediğini kılmak caizdir. İmâm Şafiî'-(Rh.A.) ye göre, bir kimse her bir farz için teyemmüm eder ve nafileden dilediğini kılar.
Temizlenmesine yetecek kadar sudan âciz olan abdestsiz, cünub, ha-yızh ve Iohusa için, teyemmüm caiz olur. Hattâ, bir adam ihtilâm [103] olduğu halde uykudan uyansa ve onun için abdeste yetip gusle yetme­yecek kadar su olsa, teyemmüm eder. Bize göre, o kimseye abdest vâcib olmaz. İmâm Şafiî (Rh.A.) bunun aksi görüştedir.

Şayet, cünubluk ile beraber, teyemmümden sonra abdesti gerekti­ren hades vâki olsa, o kimseye abdest vâcib olur. Cünubluk için olan te­yemmümde ise tam bir görüş birliği vardır.
Şayet muhdis [104] için, bazı uzuvlarını yıkamaya yetecek su olsa, bu da önceki gibi ihtilaflıdır. (Yâni bize göre, cünubluk için te­yemmüm eder. O kimseye, teyemmümden Önce mevcûd olan su ile ab­dest vâcib olmaz. İmâm Şafiî' (Rh.A.) ye göre, önce mevcûd su ile ab­dest alıp ondan sonra teyemmüm eder.)
Teyemmüm, su bir mil [105] kadar uzak olduğu için Muhdisin âciz ol­masıyla caiz olur. Mil; fersahın üçtebiridir. Fersah ise dört bin adımdır.

Teyemmüm, hastalıkdan dolayı da caiz olur. Yâni hastalık nede­niyle suyu kullanmaya gücü olmassa veya suyu kullandığında hastalığı şiddetlenirse, teyemmüm caiz olur. Bunda, Ölmekten korkmak şart kı­lınmamıştır. İmâm Şafiî (Rh.A.), «Ölmekten korku şarttır» diye aksi görüş ileri sürmüştür.

Ölüme veya hastalığa sebeb olacak soğuktan dolayı - isterse o kim­se şehirde olsun, İmâmeyn bunun aksi görüştedir - veya düşmandan dolayı veya kendisi ile suyun arasında yırtıcı hayvan bulunduğundan dolayı suyu kullanmakdan âciz olursa, teyemmüm caiz olur. Çünkü nefsi tehlikeye atmak haramdır. Bu durumda acz gerçekleşmiş olur.

Kendisi için veya hayvanı için su kalnııyacağından dolayı veya ko­va ve ip gibi âlet bulunmadığından dolayı mevcûd suyu kullanamıyan kimsenin teyemmüm etmesi caiz olur. Ya da imamete evlâ olan sul­tan veya kadı veya ölünün velîsi veya kabile imâmı olanlardan başka bir kimse, Cenaze Namazmın kaçması veya Bayram Namazının kaç­ması korkusundan dolayı suyu kullanamazsa, teyemmüm etmesi caiz olur.

Şayet teyemmüm, abdest üzerine bina edilirse (alınırsa), yine caiz olur. Yani bir kimse Bayram Namazına başladığında hades vâki olup abdest alıncaya kadar namaz kaçar korkusuyla suyu kullanamazsa o kimsenin, ikâme için teyemmüm etmesi caiz olur.
Vakit Namazı ve Cuma Namazının geçmesinden korkmakla teyem­müm caiz olmaz. Çünkü bunların geçmeleriyle yerlerine; Cuma için zuhr-i âhir ve vâktiyye için kaza kılınır. [106]