I. Çocuk Ve Neseb
1. Mesele Zeydin bulûğuna kaç yaşında olmakla hükm olunur?
Elcevap: İkrâr ederse on ikisin tamam edicek olunur, eylemezse on sekizin tamam edicek değin olunmaz. [8]
2. Mesele Nisada ibtidâ-i hadd-i bulûğ nerdendir?
Elcevap: İkrar edicek, on ikisin tamam ettikte bâligadır. [9]
3. Mesele İnâsdan olanların bulûğuna kaç yaşın tamam etmekle hükm olunur?
Elcevap: On yedi yaşın tamam etmekle olunur. [10]
4. Mesele Zeydin mutallâkası Hind, Zeydden olan veled-i sagîrini kâdîye varıp nafaka takdir ettirse Zeyd kabul etmeyip veledi Hindden hizâneden müstağni değil iken almağa kadir olur mu?
Elcevap: Olmaz. [11]
5. Mesele Hind takdir ettirdiği akçayı ba'de zamanin taleb ettikte Zeyd te'allül edip vermeyicek, Zeydi habs ettirmeye şer'an kadire olur mu?
Elcevap: Olur, sagîrin helakine müeddîdir veled-i kebîr gibi değildir. [12]
6. Mesele Müddet-i hizâne kız çocuklarda şer'an ne zamana değindir beyan buyurular?
Elcevap: Hizâneden müstağniye olucak dahi âdet-i nisayı ta'um için bir miktar almamak evlâdır, meğer müştemit ola. [13]
7. Mesele Zeyd-i ma'sûmun müte'ehhil olan kardeşi Amr ile ammi olan Bekr olsa, şer'an hakk-i hizâne kangısınındır?
Elcevap: Erin Mzânesi olmaz hakk-i terbiyet kardeşinindir. [14]
8. Mesele Hind-i sagirenin hakk-i hizânesi ebesi Zeynebin olup, Hind on yaşma girdikte babası Zeyd, Hindi Zeynebin elinden almağa şer'an kadir olur mu?
Elcevap: Müştehat olup Zeyneb zabtına kadir ölmayıcak olur. [15]
9. Mesele Zeyd-i müteveffanın zevci Hind, ecnebiden Amra nikâhla vardıkta, Zeydin sagir oğlu Bekri Zeydin anası mı alır yoksa Hindin anası mı alır?
Elcevap: Hindin anası alır. [16]
10. Mesele Zeyd-i müteveffanın oğlu Amr-i sagirin hakk-i hizânesi Hindin olup beslerken, Bekr-i ecnebiye vardıkta, hakk-i hizâne Hindin anası Zeynebin olup Amra takdir olunan nafakayı alıp, geri Hinde verip, Hind "aldım" dedikte verese kabul etmeyip, Zeynebe "Hinde verdiğini isbat eyle" deyu "yemin eyle" demeğe kadir olur mu?
Elcevap: Hakk-i hizâne Hindin olmayıcak, Artırın nafakasını Hind almak meşru' değildir. [17]
11. Mesele Hind fevt oldukta, üç yaşında oğlu Zeyd ve dokuz yaşında kızı Zeynebi, mezkurların babaları Amrdan, Hindin anası Hatice alıp nafaka takdir ettirip nafaka-i mezbûre ile beslemeğe kadir olur mu?
Elcevap: Olur, müştehat ise Zeynebi alamaz. [18]
12. Mesele Zeydin zevcesi Hind-i mutallaka, Zeyd-i mezburdan yedi yaşında kızı Zeynebe yevmî ikişer akça takdir ettirip, Zeyd' kadir olmayıcak, anası Hatice nafakasız beslerim der iken almağa kadire olur mu?
Elcevap: Müştehat ise Zeyd alır. [19]
13. Mesele Zeyd zevci Hinde talâk verip, ahar vilâyette sâkin-olup, Hindden olan oğlu Amr-i sagîr dokuz yaşına girip hakk-i hizâne sakıt oldukta, Zeydin marifeti yok iken kardeşi Bekr "kardeşim oğludur" deyu Amrı Hindden almağa kadir olur mu?
Elcevap: Olmaz. [20]
14. Mesele Zeyd-i müteveffanın, zevci Hindden bir yaşındaki oğlu Amr ile üç yaşındaki oğlu Bekri, Hind ile Hindin anası Haticenin elinden cebren, Zeydin babası ve kardeşleri alıp evlerine ilettiklerinde, Bekr ocağa düşüp yanıp fevt olup, Amr dahi inek sütü ile beslendiği ecilden fevt olup ölse, şer'an Zeydin babası ile kardeşlerine ne lâzım olur?
Elcevap: Ta'zîr-i şedîd lâzımdır. [21]
15. Mesele Zeyd memlûkesi Hind-i sagîre, Zeydin zevcesi Zeynebi emse, Zeyd Hindi tasarruf helâl olur mu?
Elcevap: İki buçuk yaşın içinde ise olmaz. [22]
16. Mesele Hind, kulu Zeydi müddet-i rezâ'da emzirse, ba'dehu bey'a kadire olur mu?
Elcevap: Olur, amma lâyık değil. [23]
17. Mesele Zeyd Hindi tezevvüc etmek diledikte, mahallesi ahâlisinden ba'zı "onu zevcin Zeyneb müddet-i rezâ'da emzirdi idi, alma" deyip, Zeyd dahi "kızım ise dahi alırım" deyip alsa ne lâzım olur?
Elcevap: Emzirdiği sabit olur ise tefrik ve ta'zir-i şedîd lâzımdır. "Kızım ise dahi alırım" dediği hükm-i şer'i redden sâdır oldu ise kâfir olur, katli helâl olur. [24]
18. Mesele Zeydin zevcesi Hind, anası Zeynebin sagîr oğlu Anın emzirse, nikâha zarar var mıdır?
Elcevap: Yoktur aksi dahi caizdir. [25]
19. Mesele Sünnet olduğu zamanda mu'tâddan eksik kesilmiş olan Zeyd, tekrar sünnet olmak şer'an caiz olur mu?
Elcevap: Olmaz. [26]
20. Mesele Diyâr-ı Arabda avretleri sünnet ederler bu fi'l sünnet midir?
Elcevap: Müstehabdır. [27]
21. Mesele: Hind, kızı Zeyneb-i sagîreyi Haticeye iyalliğe verip, Hatice Zeynebi besledikten sonra, Hind Zeynebi cebr ile Haticeden almağa kadire olur mu?
Elcevap: Olur, amma Haticenin hatırın ri'âyet etmek gerektir. [28]
22. Mesele Zeyd, oğlu Amr-i sagîri fakır olduğu ecilden iyalliğe verip "her ne harcedersen ba'de zamanin ben vereyim" deyip, Bekr Amrı altı yıl besledikten sonra, Zeyd Amrı almak istedikten, Bekr dahi harcım Zeydden ger'an almağa kadir olur mu?
Elcevap: Miktarını isbât edicek alır. [29]
23. Mesele Zeyd sagîre kızı Hinde, cihaz deyu ba'zı nesne ediverip, hibe ve teslim etmeden Zeyd-i mezbur fevt olsa, verese-i Zeyd zikr olunan cihazı taksime kadir olurlar mı?
Elcevap: Olmazlar, sagîre olucak teslim lâzım değildir. Hemen ana edivermek kifayet eder, onuncun kendi kabz etmiş olur. [30]
24. Mesele Zeyd yabanda bulduğu oğlana infak etmeyip kâdîye vermek istedikte, kâdî "yabanda bulduğuna beyyine ikâmet eyle" deyip Zeyd dahi eylese, kâdî oğlanı ibkâ etmeğe şer'an kadir olur mu?
Elcevap: Yabanda buldukta almakla hıfzını iltizam etmiştir, kâdî muhayyerdir, amma evlâ budur ki, aczi ma'lûm olucak alıp âhara vere, sonra geri talep eder, kezâlik dilerse alır Zeyde verir dilerse sonrakide ibkâ eder. [31]
25. Mesele Zeyd sıhhatinde mevlidinden mechûl-ün-neseb olan kulu Amra "oğlumdur" deyip bu ikrar üzerine fevt olsa, Zeydin Amr misilli oğlu olmak kabil olmakla, Zeydin oğlu Bekr var iken, Amr dahi Zeyde vâris olur mu?
Elcevap: Amrın mevlidinde mechül-ün-neseb idüğü beyyine ile sabit olursa olur, ve illâ olmaz. [32]
26. Mesele Dâr-ı harbde esîr olan Zeyd halâs olup dâr-ı İslâma geldikte, Amra "babamsın" deyicek, Amr da Zeyde "oğlumsun". Bu vech üzerine birkaç yıl geçtikten sonra Zeyd kavlinden rücû' edip Amra "babam değilsin" deyicek, Amr "oğlum değilsin" deyip, kavilleri sicil olunduktan sonra fevt olucak, oğulları ile Zeyd dahi vâris olur mu?
Elcevap: Ahar kimsenin oğlu olup Amrın değil idüğü tamam zahir olmağın kavillerinden rücû' etmiş değil ise olur. [33]
27. Mesele Zeyd Amra tezevvüç ettiği cariyesi Hindden olan Bekr, Zeyd-i mezbur fevt oldukta, "ben Zeydin sulbü oğluyum" deyu da'va edip, beyyine ikâmet eylese, müteveffâ-i mezbûrun vârisleri dahi "raezbûr Amra tezviç olunduktan sonra olup, Amrın oğlu idüğüne" beyyine ikamet eyleseler, Zeyd-i mezbur hâl-i sıhhatinde meclis-i hâkimde "Bekr benden değildir" deyu selb-i neseb dahi etmiş olsa kangısı evlâdır?
Elcevap: Verese beyyinesi evlâdır. Zeyd, Bekr Amrın oğlu idüğüne bir defa ikrar etti ise sonra "bendendir" deyu ikrar ve da'vet ettiğine beyyine-i âdile bulunsa dahi asla istimâ' olunmaz. [34]
Cevâbülâhar: Hind Amrın nikâhında iken doğduğun, yahud Zeydin "veled-i mezbur Amrdandır" dediğin isbat edicek, Zeyd sonradan (veled-i mezbur bendendir" dediğine asla i'tibar olunmaz. Veled-i mezbur Zeydin andan sonra "bendendir" dediğin isbat ederse dahi lağvdır. [35]
28. Mesele Zeyd zevcesi Hindle, nikâhlanmazdan evvel olan ettikleri zinadan hâsıl olan veled, Zeydle Hinde vâris olur mu?
Elcevap: Hinde vâris olur Zeyde olmaz. [36]
29. Mesele Zeyd zevci Hindin, ahar ile zinadan veledi olsa, mezkûr veled ahardan idüğü mukarrer iken Zeyd fevt olucak Zeyde vâris olur mu?
Elcevap: Li'ân edişip veled anasına ilhak olunmayıcak mukarrer olmaz, öyle oldu ise vâris olamaz. [37]
Konular
- D. Fetvanın Devrin İçtimaî Özelliklerini Göstermesi Bakımından, Değeri:
- II- ŞEYHÜLİSIAMLIK MÜESSESESİ
- III EBÜSSUÜD EFENDİ
- A. Ebussu'ûd Efendi Devrine Kadarki Osmanlı Pâdişâhları:
- B. Ebussu'ûd Efendi'ye Kadarki Şeyhülislâmlar:
- C. Ebussu'ûd Efendinin Hayatı:
- D. Şahsiyeti:
- IV- MECMU'A-Î FETAVÂ NÜSHALARI
- A. Metne Esas Alınan Nüshalar:
- (A) Nüshası:
- (B) Nüshası:
- B. İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Ve Ebussu'ûd Efeudi'ye Ait Fetvaları İhtiva Eden Mecmualardan
- V- METNİN TERTİBİ
- VI- METNİN TESBİTÎ VE NEŞRİ HAKKINDA NOTLAR
- 1- AİLE
- I. Çocuk Ve Neseb
- II. Ağırlık Ve Ergenlik
- III. Nikâh
- IV. Şartlı Nikâh
- V. Mehir
- VI. Talâk
- VII. Hal'
- VIII. Îddet
- IX. Şart
- X. Hülle
- XI. Aile Hayatı
- 2- İBÂDETLER
- I. Namaz
- II. Oruç
- III. Zekât