70. Mes’ele Zeyd "helâlim haram olsun" dese, niyet eylemese, talâk vâki' olur mu?

Elcevap: Olur. [83]
71. Mes’ele Zeyd "küllemâ-i şer'iyenin mefhûmu üzerime ol­sun" demekle (1) ma'nâsını olmağı zu'm edip telâffuz edicek, talâk vâki' olur mu?

Elcevap: "Ol sözden niyetim ol idi" der ise i'tirâfı ile olur. [84]
72. Mes’ele Zeyd, talâk tezekkür etmeden "ihtiyarın elinde ol­sun" demek ile şer'an zevcesi Hind boş olur mu?

Elcevap: Hind nefsini boşadıysa olur, ve illâ olmaz. [85]
73. Mes’ele Zeyd Hinde gazab arasında üç kere "boş ol, boş ol" dese Hind-i mezkûreye şer'an ne veçhile talâk vâki' olur?

Elcevap: Üç talâk lâzımdır. [86]
74. Mes’ele Zeyd, meclis-i şer'de “zevcem Hindi iki üç, defa boşadım idi" dedikten sonra "üç defa dedikte kâzib idim" deyu yemin eylese, tasdik olunur mu?

Elcevap: Olunmaz, yalan ise dahi üç talâk boş olur. [87]
75. Mes’ele Zeyd-i ümmî "inşâ'allah avretim üç talâk boş ol­sun" dese, inşâ'allah demenin ma'nâsın bilmese, talâk vâki' olur mu?

Elcevap: Olmaz, ma'nâsın bilmek lâzım değildir. [88]
76. Mes’ele Zeyd üç talâka şart ettikte, nefsi işitecek kadar "inşâ'allah" dediğine, yemini ile tasdik olunur mu?

Elcevap: Kulağı işitti ise olunur, hâkim tasdik edicek. [89]
77. Mes’ele Hind zevci Zeyde "eğer bir yıla değin sıladan gel­mez isen, irâdetim elde olsun mu" dedikte Zeyd dahi "olsun" dese, ba'dehu Zeyd-i mezbur bir yıla değin gelmediği takdirce, Hind kendi kendin üç talâk boşamağa kadire olur mu?

Elcevap: Olur, bir yıl tamam oldukta te'hîr etmeyicek. [90]
78. Mes’ele Zeyd ahar yere gider oldukta, zevci Hinde "altı aya dek gelmezsem irâdetin elinde olsun" deyip gidip, dört yıl geçip gelmeyicek, Hind nefsini boşamak ile Zeydden boş olur mu?

Elcevap: Olmaz altı ay tamam oldukta kadiredir. [91]
79. Mes’ele Zevci nâbedîd olan Hind, nafakaya aczi olucak teşeffu' edip, şâfi'î kâdîsi tefrik edip zevc-i âhara varsa, ba'dehu Zeyd gelse zevcesin geri alabilir mi?

Elcevap: Alamaz. Ahmed. [92]

Cevâb-ı Ahar: "Teşeffu' hususu Diyâr-ı Kûmda carî olma­ya" deyu men'-i sultanî vâki" olmuştur. Ebussu'ûd. [93]
80. Mes’ele Zeyd-i sancak beyi, Arara îzâ' edip avreti Hinde talâk verdirse, ikrahla talâk vâki' olur mu?

Elcevap: Olur, talâk makûlesinde ikrah zarar eylemez, he­men eseri bunda zahir olur ki Hind medhûlün bihâ olsa, Amrın üzerine lâzım olan nısf-i mehri ikrah eden zâmin olur idi. [94]
81. Mes’ele Zeyd zevcesi Hinde "benden boş ol" demekle hilâl-i iddette kâdî izin verip tekrar nikâh-ı cedide muhtaç olur mu?

Elcevap: Olmaz, ric'ate kadirdir. [95]
82. Mes’ele Zeyd zevci Hindi talâk-i ric'î ile bogayıp, Hind tekmîl-i iddet edip, Amra varmak istedikte, Zeyd men'e kadir olur mu?

Elcevap: Kadir olmaz, ha'd-el-idde hâindir. [96]
83. Mes’ele Zeyd zevcesi Hinde "anam ve kızkardeşim ol" dese, şer'an Hind Zeydden boş olur mu?

Elcevap: Haram olmak niyeti ile deyicek hâin talâk boş olur, "onlar gibi sevgili ve hürmetli ol" demek murad ise olmaz, makam karînesiyle murad ma'lûmdur. [97]
84. Mes’ele Zeyd zevci Hinde "senden gayri aldığım alacağım üç talâk boş olsun" dese her avret tezevvüc ettikçe talâk-ı selese vaki' olur mu?

Elcevap: Olur. [98]
85. Mes’ele Zeyd, Amrdan nakil tarîki ile "Amr, aldığım alaca­ğım boş olsun dedi" demek isterken "Amr aldığım alacağım boş olsun" deyu lâfzın teneffüs mikdarı kat' eyleyip sonra dese, şer'an Zeyde nesne lâzım olur mu?

Elcevap: Olmaz, sadr-ı kelâmda Amrı zikir hikâyet ve nak­le delildir. [99]
86. Mes’ele Zeyd düşünde, zevci Hind ile çekişip Hinde "benden boş ol, üç talâk" dese, boş olur mu?

Elcevap: Uyanıkla demekten sakınsın. [100]
87. Mes’ele Zeyd, bene yiyip ve boza içip, akıl-zâil iken avre­tin üç talâk boşasa, talâkına i'tibar olunur mu?

Elcevap: Yeri göğü bilmez idi ise olunmaz. [101]
88. Mes’ele Sara zahmetine mübtelâ olan, meşruluğu hâlinde avretin boşayıp, ifâkat bulduktan sonra asla boşadığmdan haberi olmasa, şer'an avreti boş olur mu?

Elcevap: Olmaz, akıl olmayıcak. [102]
89. Mes’ele Zeyde cünûn galebe edip, zevci Hinde talâk verse, talâk vâki' olur mu?

Elcevap: Değildir. [103]
90. Mes’ele Zeyd, zevci Hindi bî-günâh yerde döğerken, Amr "şer'î değildir, niçin döğersin" demeğin "ben şer'i bilmezim" de­se ne lâzım olur?

Elcevap: Kâfir olur, Hind bâin olur, mehrin alır, dilediği müslime varır. [104]
91. Mes’ele Zeyd, zevcesi Hindin ağzına ve dînine cima' lâfzı ile şetm eylese, şer'an Hind Zeydden boş olur mu?

Elcevap: Firkat vaki' olur. [105]
92. Mes’ele Zeydden kelime-i küfr sâdır olsa, tecdîd-i nikâh olunmak lâzım gelip, zevcesi Hind, Zeyde yine nikâh olunmağa râziye olmayıcak nikâha icbar olunur mu?

Elcevap: Güçle nikâh lâzım değil, küfür kendinden sâdır ol­mamış ki icbar oluna. [106]
93. Mes’ele Zeyd üç defa şer-i şerife muhalif ba'zı kelimât edip, üç defa tecdîd-i nikâh olundukta, zevcesi, zevc-i âhara varmadan Zeyd almak caiz olur mu?

Elcevap: Hind rızasıyla olunur, irtidadla vâki' olan talâk değildir, fesihdir. [107]
94. Mes’ele Zeyd-i müslimden hatâen elfâz-i küfr sâdır olsa, zev­cesi haram olduğu takdirce boş olur mu?

Elcevap: Ol vech ile vâki' olan firkat fesh-i nikâhladır, ta­lâk ile değildir, kaç defa vâki' olduysa, hülleye hacet yoktur. [108]
95. Mes’ele Zeydin zevcesi Hind, elfâz-ı küfr söylemek ile Zeyd­den boş olur mu?

Elcevap: Olmaz, nikâh münfesih olmadan bâin olur. [109]
96. Mes’ele Hind, Zeyd-i ehl-i 'ilme "ben zevcim Amrdan boş olma­ğa tarik nedir" deyu su'âl ettikte, Zeyd dahi ba'zı kimseler huzu­runda "kâfire oldum de" deyu ta'lîm eylese, ol dahi dese, ne lâzım olur?

Elcevap: Hindden evvel ol me’un kâfir olup katli mubah olur, Hind yine îmâna getirilip, cebr ile Amra nikâh olunur. [110]
97. Mes’ele Hind zevci Zeyde, bî-huzûr olup "bir gün senden boş düşmek için küfür söylerim" dese, Hinde ne lâzım olur?

Elcevap: Küfür söylemeğe azm ettiği gibi kâfire, olur, Zeyd­den bâin olur. Amma yine cebr ile iman getirtilir, tecdîd-i nikâh olunur. [111]

Bu Surette: Hind nikâha râziye olmadığı takdirce ne vech ile olunur ?

Elcevap: Kâdî meclis-i şer'e getirip iki şâhid mahzarında ni­kâh eder. [112]
98. Mes’ele Zeydin zevci Hind, kasıtla küfür söyledikte, Zeyd talâk vâki' oldu zannedip, esbabından ba'zm alıp gitse, talâk-ı bâin vâki' olmuş olur mu?

Elcevap: Küfür söylemek ile talâk vâki' olmaz, fesh-i nikâh ile bâin olur. Amma yine ta'zîr-i beliğ ile İslama getirdikten sonra, Zeyd cebrile tecdîd-i nikâh edip alır. [113]

Bu Surette: Hinde cebir ne mertebede meşrû'dur?

Elcevap: İslama cebr-i şedîd ve habs-i medîd ile olur. İsla­ma geldikten sonra, hâkim iki şâhid mahzarında Zeyde nikâh et­mekte Zeydin menkûhası olur, cebrile evine alır gider. [114]
99. Mes’ele Zeyd "zevcim Hindin evine varmıyayım tevbe-i nasûh olsun dese" varmağa tarîk nedir?

Elcevap: Varsın, nesne yoktur, helâle tevbe olmaz. [115]