Bundan sonra musannif fâsid satışın beyânını ve ahkâmını biti­rince, mevkutun beyânına ve ahkâmına başlayıp şöyle demiştir: Baş­kasının inalını satmak, onun iznine bağlıdır (mevkûfdur). Mahcur olan kölenin ve mahcur olan küçük çocuğun satışları, kölenin efendisinin iznine ve küçük çocuğun babasının veya vasisinin iznine bağlı (mev­kuf)  dır.
Satıcının kendi malını aklı bozuk olup reşîd [75] olmayan kimse­ye satması kâdî'nın iznine bağlıdır. Merhûnun, kiraya verilenin ve baş­kasının tarlasındaki yerin satılması rehn alanın, kiracının ve ekicinin iznine ıbağlıdır. Şayet kiralamayı, karşılıklı fesli ederlerse, satıcının, satılan şeyi müşteriye teslim etmesi gerekir. Keza râhin malı edâ etse veya rehin olarak alan (mürtehiri) onu ibra edip, rehni geri verse, satış tamâm olur.

Bir Işeyi rakamlyle satmak, eğer satıcı o rakamı bilip ve müşteri bilmezse tevekkül olunur (çekimser kalınır). Eğer. satış meclisinde müşteri bilirse, o satış geçerli olur. Eğer müşteri bilmezden'önce ay-nhrlarsa, satış bâtıl olur.

Satılmış olan şeyi müşteriden başkasına satmak mevkûfdur. Yâni bir şeyi iZeyd'e satıp ondan sonra Bekr'e satsa, ikinci satış geçerli ol­maz. Hattâ birinci satışda bozuşsalar, ikinci satış geçerli olmaz. Lâkin ikinci satış, eğer satıcı birinci müşterinin teslim almasından sonra sat­tı ise, birinci müşterinin iznine bağlıdır (tevakkuf eder). Müşterinin teslim almasından önce ise, menkûlde müşterinin iznine bağlı değildir. Akarda ise; yakında zikredilecek olan ma'rûf hilafa göredir.

İmâm A'zaim' (Rh.A.) a göre, mürtedin satışı da mevkûfdur. Nite­kim (Mürted Babı) nda geçti. Satıcı bilip müşteri bilmezse, fülân kim­senin sattığı şeyle satmak mevkûfdur. Eğer satış meclisinde müşteri

bilirse sahîhdir, aksi hâlde bâtıldır. İnsanların sattığı şeyin benzeri (misli) ile satmak veya fülâh kimsenin aldığı şeyin benzeri ile satmak mevkûfdur. Şâfî Şerhi'nde, «Şübhesiz, bu satış caiz olmaz.» diye zik­redilmiştir. İmâm Serahsî' (Rh.A.) niri nüshasında zikredilmiştir ki: Bu mes'ele, müşteri bilmediği vakittedir. Eğer müşteri meclisde onu bilirse, İmâm A'zam' (Rh.A.) dan bu mes'clede iki rivayet vardır. Bir şeyi kıymetiyle satmak bilmemezlikden dolayı caiz olmaz. Eğer mec­lisde ta'yîn edilmiş olursa, caiz olur. Kendisinde meclis muhayyerliği olan satış da mevkûfdur. Alım-satımlar (Büyü' Bölümü) nün baştara-fında geçti.

Gâsıbın satışı da mâlikinin iznine bağlıdır. Eğer gâsıb onun, mâ­likin olduğunu ikrar ederse, satış tamâm olur. Eğer gâsıb inkâr eder­se, kendisinden gasb olunan kimsenin beyyine getirmesi gerekir. Delil (beyyine) bulundukda satış tamâm olur. Eğer delil yok ise satılan şeyi helak oluncaya kadar teslim etmedi ise, satış bozulmuş olur.

Mevkuf satışın hükmüne gelince: Mevkuf satışın icazeti kabul et­mesi ancak, satıcı, müşteri ve satılan şey mcvcûd olduğu vakittedir. Satılan şeyin mevcûd olmasından murâd, başka şey sayılacak kadar değişmiş olmamasıdır. Çünkü satıcı, başkasının giyeceğini izni olmak­sızın satsa, satın alan kimse de onu boyasa ve giyeceğin sahibi satışa izin verse, o satış caiz olur. Şayet satın alan kimse o giyeceği kesip dik­se, ondan sonr,a giyeceğin sahibi izin verse, caiz olmaz. Çünkü o giye­cek (sevb), başka şey olmuştur. Keza semen mal olursa, semenin de bulunması şart kılınmıştır. Yâni satılan şeyin bulunması şart kılındı­ğı gibi, şayet semen eşya olursa, semenin de .bulunması şaft -kılınmış­tır. Mal sahibinin de bulunması şarttır. Yâni zikredilen mebî' ve se-rnenin mevcûd olması şart kılındığı gibi, satılmış olan malın sahibinin de mevcûd olması şarttır. Hattâ bir kimse başkasının malını satsa, ma­lın sahibi satışa izin vermezden önce ölse ve vârisi ona izin verse, sa­tış caiz olmaz.
Yine mevkuf satışın hükmü; mal sahibinin semeni alması veya T semeni müşteriden istemesi, mevkuf satış için izin sayılmamasıdır. Mal sahibinin satana «İyi yaptın!» demesinde ihtilâf edilmiştir. Ba'zılan; «İzindir.» Ba'zıları da; «Değildir.» demişlerdir. Mal sahibinin: «Ben, bu satışa izin vermem!» demesi, mevkuf satış için reddir. Müste'cir, bu­nun aksinedir. Zîrâ o;  «Çırağın  (ecîrin)   [76]  satışına izin vermem.» dese, ondan sonra izin verse, satış caiz olur. Bu zikredilenlerin hepsi Hulâsamdan alınmıştır. [77]