Bize göre cizye, senenin evvelinde alınır.

Ehl-i kitaptan veya acemden (= arap olmayandan) yahut arabdan; ateşperestten, putperestten alınan cizyeler, müsâvîdir. Kâfî'de de böyledir.
Harâcü'1-re's (= baş vergisi = cizye) senenin sonu çıkmadan alınır.

İmâm Ebû Yûsuf (R.A.)'un: "O, her iki ayda bir, adalet üzere, tahsil edilir." buyurduğu rivayet edilmiştir.

İmâm Muhammed (R.A.) ise: "Bu, ay be ay alınır." buyurmuştur. Esahh olan ise, birinci kavildir. Mebsût'ta da böyledir.

Yahudiler, sâmirîlere dâhil olurlar. (Yani, onlar gibi mütâlâa edi­lirler.)

Nasrânîler (= hıristiyanlar) ise, frenklere ve ermenilere dâhil olurlar.

Ehl-i kitaba, mecûsilere veya putperestlere karşı, cizye konulmadan önce, galip gelinmişse; onların kadınları ve çocukları fey'dir. Fethu'l-Kadîr'de de böyledir.

Yıldızlara   tapanlara   gelince;   İmâm   Ebû   Hanîfe   (R.A.): "Onlardan da, cizye alınır." buyurmuş; tmâmeyn ise: "... alınmaz." demişlerdir.
Mübeyyıda[109] denilen kimselerden, cizye alınır mı?

Âlimler, bu hususta, şöyle buyurmuşlardır: "Bunların durumlarına bakılır: Şayet, yeni iseler; bunlar, mürteddirler. Bunlardan cizye alınmaz. Ve bunlar, öldürülürler. Fakat, bunlar, eski iseler; kendile­rinden cizye alınır.
Zındıklardan da, cizye alınır. Fetâvâyi Kâdîhân'da da böyledir. [110]