ÖNSÖZ
Bu kitap, İstanbul Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirirken hazırladığım mezuniyet tezi ile ona sonradan yaptığım ilâvelerden meydana geldi.
Tezin konusu Prof. Fahir İz Bey tarafından seçilmişti. O sırada Türkiyat Enstitüsü müdürlüğünü de deruhte etmiş bulunan hocamız, bu gibi araştırmaların Türk yaşayışı tarihini aydınlatacağı kanaatinde idiler. Bu küçük çalışmanın, inancını teyit ettiğini sanırım.
Beni çok istifâde ettiğim bu sahaya sevk etmesi ve yardımları sebebiyle sayın hocama, teşekkürlerimi tekrar etmeyi borç bilirim.
Tezimi hazırlarken, Şeyhülislâm Ebussu'ud Efendi'nin yazma halde bulunan fetva mecmualarından on binden fasla fetva okudum. Bunların bin beşyüz kadarını fişledim. Bin tanesini ise alarak ilgili bulundukları içtimaî özelliklere göre tasnif ettim. Fetvaları aynen aldım, üzerlerinde değişiklik yapmadım. Esasen yapılamazdı da...
Metnin baş tarafına ise Fetva Müessesesi, .Şeyhülislâmlık ve Ebussu'ud Efendi'nin Hayatı bahislerini Giriş olarak koydum. Bu sefer neşre hazırlarken de, yeniden tertip ve tashih ettiğim gibi, sonuna da indeks ve lügat kısımlarını ilâve ettim.
Osmanlı devlet idaresi ve cemiyet hayatında, ilmiye sınıfı ile onun başı bulunan Şeyhulİslâmın ehemmiyeti herkesçe bilinir. Bütün halk, bu aydın zümreyi sayar, örnek alır ve verdiği kararlara Şeriatin kestiği parmak acımaz diyerek itirazsız uyardı.
Fetvalar, halkın bu aydın zümreye, en husûsî noktalarına kadar ve bütün samimiyetiyle sorduğu hayat meselelerini ve onların da hâkim olan Şeriat kanunlarına, örf ve âdete göre gösterdikleri çözüm yollarını ihtiva ederler.
Bu bakımdan fetvalar, gerek tarih ve sosyoloji gerekse halk bilgisi tetkiklerinde ihmâli imkânsız kaynaklar durumundadır.
Bu ehemmiyetlerine binâen, Ebussu'ud Efendi'nin ve öteki Şeyhülislâmların bütün fetvalarının diğer tarihî ve edebî vesikalarımızla birlikte ve yakın bir gelecekte dikkatle tetkik ve neşr olunacağını ümit edebilmeyi ne kadar isterdik.
Bu çalışmalarım sırasında, muhterem hocam Mahir İz Beyefendinin emsalsiz yardımlarına mazhar oldum. Lise yıllarından beri talebesi olmak bahtiyarlığına erdiğim ve irşatlarından istifade ettiğim hocama teşekkürlerimi arz ederim. Cendb-ı Hakk'ın kendisini başımızdan eksik etmemesi duası, sayısız dostlarının vird-i zebanı olmaktadır.
Burada, baba olarak yaptığı fedâkârlıklardan dolayı babam Halil İbrahim Bey'e ve bu kitabın basılmasındaki yardımları sebebiyle de kayınpederim Ali Tokgöz Bey'e teşekkür fırsatı bulabildiğime çok memnunum.
Ayrıca çocukları için pek çok tehlikelerle dolu olan bu samanda hayatım boyunca, elimden tutan, beni iyiye, hayra ve gayrete teşvik eden dostlarıma da, onlar için taşımakta olduğum samimî sadâkat ve sevgi dolu hislerimi sunmalıyım.
Sayın okuyucularımdan ise, hatalarıma müsamaha ile bakıp, ihtar ve ikazlarını esirgememelerini halisane niyaz ederim.
Ocak 1972, Yeşilköy
Eser: Ebu Suud Fetvaları
Ebu Suud Fetvaları
- ÖNSÖZ
- GİRİŞ
- I- FETVA MÜESSESESİ
- A. Fetva ve Müfti:
- B. Fetvanın Ehemmiyeti:
- C. Fetvanın şekli:
- D. Fetvanın Devrin İçtimaî Özelliklerini Göstermesi Bakımından, Değeri:
- II- ŞEYHÜLİSIAMLIK MÜESSESESİ
- III EBÜSSUÜD EFENDİ
- A. Ebussu'ûd Efendi Devrine Kadarki Osmanlı Pâdişâhları:
- B. Ebussu'ûd Efendi'ye Kadarki Şeyhülislâmlar:
- C. Ebussu'ûd Efendinin Hayatı:
- D. Şahsiyeti:
- IV- MECMU'A-Î FETAVÂ NÜSHALARI
- A. Metne Esas Alınan Nüshalar:
- (A) Nüshası:
- (B) Nüshası:
- B. İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Ve Ebussu'ûd Efeudi'ye Ait Fetvaları İhtiva Eden Mecmualardan
- V- METNİN TERTİBİ
- VI- METNİN TESBİTÎ VE NEŞRİ HAKKINDA NOTLAR
- 1- AİLE
- I. Çocuk Ve Neseb
- II. Ağırlık Ve Ergenlik
- III. Nikâh
- IV. Şartlı Nikâh
- V. Mehir
- VI. Talâk
- VII. Hal'
- VIII. Îddet
- IX. Şart
- X. Hülle
- XI. Aile Hayatı
- 2- İBÂDETLER
- I. Namaz
- II. Oruç
- III. Zekât
- IV. Hac
- V. Kurban
- VI. Nezir
- 3- DİNÎ VAZİFELİLER
- I. İmam Hatîb Ve Nâib
- II. Müezzin
- 4- DİNÎ MÜESSESELER
- I. Cami', Mescid Ve Musalla
- II. Vakıf
- 5- DİNÎ SINIFLAR
- I. Seyyidler
- II. Süfîler
- 6- GAYRİ MÜSLİMLER
- I. Zimmiler
- A. Müslüman Oluşları
- B. Müslümanlarla Münâsebetleri
- C. Haklarındaki Tahdidler
- D. Haraç
- E. Şerî'at Huzurundaki Dâ'vâları
- F. Rahîp Ve Keşişler
- G. Kilise
- II. Harbî Kâfirler Ve Gaza
- III. Mürtedler
- A. Kızıl Başlar
- B. Küfür, İlhad Ve Zındıka İle Mürted Olanlar
- C. Kâfire Benzeyenler
- 7- KÖLELER
- I. Esir
- II. Sâhib
- III. Câriye
- IV. Evlenmeleri
- V. Müdebber
- VI. Mükâteb
- VII. 'Itk (Âzâd)
- VIII. Mu'tek (Atik, Âzadlı)
- IX. Îbâk (Kaçış)
- X. Satış
- 8- KAZA MÜESSESESİ
- I. Kâdî
- II. Şahitlik
- III. Yemin
- IV. Ehl-i 'Urf
- V. Beyt-ül-Mâl
- 9- SUÇLAR VE CEZALARI
- I. Hapis
- II. Borçlunun Habsi
- III. Kötüler
- IV. Faiz
- V. Afyon, Esrar, Berş Ve Ma'cun
- VI. Hamr.
- VII. Boza
- VIII. Kahve
- IX. Sîrkat
- X. Haramiler
- XI. Katil
- A. Kısas
- B. Diyet
- C. Fa'îli Meçhul Katilde Diyet
- D. Sulh
- XII. Zînâ
- 10- TİCARET
- I. Alış-Veriş
- II. Narh
- III. Müdârebe
- IV. Îcâre
- V. Şüf'a
- VI. Esnaf
- VII. Para Çeşitleri
- 11- MARAZ-İ MEVTTE HİBE
- 12- ARAZÎ MESELELERİ
- I. Arazî
- II. Arazî Rüsumu
- III. Arazı-i Mukaddese
- 13- ŞEHİD, CENAZE, MEZAR VE EVLİYA
- I. Şehid
- II. Cenaze
- III. Mezar
- IV. Evliya
- 14- ÇEŞİTLÎ MESELELER
- I. İmânı Meseleler
- II. Hayattan Meseleler
- III. Bulunan Mal
- IV. Cerrar Ve Dilenci
- 15- İLİM
- I. Îlim Ve Âlim
- II. Tıb
- III. Îmlâ
- IV. Eser Ve Müellifler
- 16- KIYAFET
- I. Saç Ve Sakal
- II. Giyim-Kuşam
- 17- YİYECEKLER VE AV
- I. Yiyecekler
- II. Av
- 18- TARİHÎ VAK'A VE ŞAHSİYETLER
- I. Şehzade Bâyezid
- II. Mansür (Hallacı)
- III. İbrâhîm Gülşeni
- IV. Bedreddin Simâî
- V. Karamanlı Şeyh
- VI. Hakîm İshak
- VII. Oğlan Şeyh
- 19- GARİP VAK'ALAR
- I. Nazar
- II. Hortlak
- III. Hilkat Garibesi
- 20- FAL VE EĞLENCELER
- I. Fal
- II. Satranç Ve Tavla
- III. Karagöz
- IV. Kıssahan
- V. Çalgı
- VI. Güreş
- VII. Canbaz
- LÜGAT
- METİNDEKİ ARAP HARFLİ İBARELERİN TERCÜMELERİ
- BU SAHADA ÇALIŞACAKLAR İÇİN KÜÇÜK BÎR BAŞLANGIÇ BİBLİYOGRAFYASI
Son eklenen ruyalar
- rüya tabiri
- Rüyada beyaz kıyafetli olarak hz. Ali'yi görmek
- Dağdan inerken kurbağadan korkup bağırdım
- Altın yüzük, kar, ölü hayvanlar ve bal ikram ettim
- Rüyamda bulaşık makinası almam ne demek
- devamlı dişlerim elime dökülüyor agrısız
- rüyam da başka kimse nı namaz kıldı nı gormek
- rüyada kar görmek
- rüyamda sigara paketini eşime verdim
- ruyamda sag elımın sarktıgını gordum