Şayet, İmâmeyn'în kavli üzere yazmayı murad ederse, şöyle yazdır. "Filan zat, kölesindeki hissesinin tamamını azâd eyledi. Ona, filan ile ortak idiler. Kölenin ismi şudur."

İmâmeyn'in görüşüne göre, azâd olunan köle, insanlar arasında zengin olarak tanınır, susan şahıs da, hissesini talep edip, bu işi hâ­kime çıkarırsa; hakim " azâd olunanın yarı kıymetini ödemesini" hükmeder ve böylece yazı tamam olur.

Şayet, azâd olunan şahıs fâkir ise, şöyle yazılır:

Azâd olunan fakirdir. Fakirliği, insanlarca ma'ruftur. Susan zat, hissesinin kıymetini ödemesi hususunda köleye genişlik hakkı ver­miştir. Köle de, bunu kabul eylemiştir ve iş hâkime çıkarılmış; hâ­kim, azâd olunan şahsa, susan zatın, yarı kıymetini ödemesi için, genişlik verdiğine ve kölenin onu ödemesine hükmeylemesiyle, bu köle hür olmuş ve velâsının tamamı onu azâd eyleyene âit olmuştur." Yazı da böylece tamamlanır. Muhıyt'te de böyledir.

Bir köle, iki kişi arasında ortak olur ve ikisi de onu azâd eyle­meyi murad ettikleri hâlde, onlardan her birisi, önce kendi azad edin­ce, diğerinin kendisine ödeteceğinden korkarsa; burda ihtiyat: İkisi­nin bir adamı, o köleyi azâd eylemesi için vekil yapmalarıdır. En ih­tiyatlı olanı ise, her birisinin, kendi azadını, ortağının azadına ta'lık etmesidir. (= bağlamasıdır.) Bu durumda vekil, birinin hissesini azâd ederse; bu itak (= azad etme) geçerli sayılmaz.

Bu köleyi vekil azad eylediği zaman şöyle yazılır: Filan ve filanın vekili olan filan, onların müşterek kölelerini azad eylemeye vekildir. Onlar, o köleye aynı seviyede ortaktırlar. Vekil, onu sahih bir azâdla, ikisinin halis mülkünden meccânen azâd eyle­miştir. (Veya "şuna karşı azâd eylemiştir.") O zaman köle, bu mü­vekkillerin vekili vasıtasıyla hür olmuştur."

Sonra, —beyan eylediğimiz gibi— yazının devamı yazılır. On­ların, bu vekil yapma işleri, bir tedbirdir. Zahîriyye'de de böyledir.

Bir adam;  kölesini,  kendisine bir  sene hizmet etmesine karşılık" azad ederse; bunu şöyle yazar:
Şahitler, şahit oldular: Filan zat, adı ve sanı yazılı olan filan kö-. leşini sahih, caiz, nafiz bir şekilde, "kendisine bir sene hizmet etmesi" şartiyle azâd eylemiştir. Sene tam oniki aydır. Başlangıç günü şu gün, sonucu da şu gündür. Köle, o müddet içinde efendisinin hizmetini —nasıl ve nerde isterse,— görmek için, şer'-i şerife uygun olarak, gece-gündüz adet olan vakitlerde, gücünün yettiği kadar gayret eder. O köle, bu hizmeti yapınca, artık Allah için hür olacaktır. Ve efen­disinin —velâ hakkından başka— ona bir yolu kalmaz. Bu hizmet, mezküre ve meşrutadır." der ve yazıyı tamamlar. [36]