Bu husus şöyle yazılır:

Filan adam, hissesinin tamamını müdeber eyledi. Onun hissesi, kölenin yansıdır. Hindli olan filan ile, yarı yarıya ortak bulunan kö­lenin yarısını, hayatta olduğu sürede mutlaka tedbir eyledi; ölümün­den sonra da, onu hür eyledi." der ve açıkladığımız gibi yazıp tamamlar.

İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'ye göre, bu durumda —eğer müdebber zengin (imkanh) ise— üç muhayyerlik vardır. Şayet fakir ise iki mu­hayyerlik vardır.

İmâmeyn'e göre ise, tazminat hususunda, onun hakkı, eğer mü­debber zengin ise, tazmin etmesidir. Şayet fakir ise, hakkı genişlik ve ruhsattır.

Eğer her iki görüşe göre yazmayı murad ederse; ıtk (= azad et­me) bölümünde söylediğimizin aynısını yazar.

Tazmin bölümüne gelince, susan ortak, müdebberden hissesini —diğerinin müdembber eylediği günkü kıymetinden şu kadar dinar sağlam mal olarak— talep edince; onu âdil ve hükmü caiz olan bir hâkime, —bu hususta hüküm versin diye— çıkarır.

Hâkim "susan zat, müdebbirden hissesinin kıymetini alacaktır." diye hükmeder. Bu alış sebebiyle, müdebber kurtulur ve tamamı mü­debber olur.

Bu kölenin tamamı, —susanın haricinde— tamamen müdebbir tarafından müdebber olmuş oldu. Artık, ona susan ortağın veya başka bir şahsın bir yolu yoktur.
Müdebbir öldüğü zaman» bu müdebber Allah yolunda, filan için (yâni müdebbir için) hür olur. Artık, ona müdebbir veya vârisleri-1 nin —velâsı hâriç— hiç bir müdâhelesi yoktur. [41]