Bir adamın vârisi bulunmaz; kendisinin de akarları olur ve on­ları bir topluluğa, onların bu yerlerin gelirini almaları üzerine vak­fetmek istese; buna çâre: "Bu şahıs, "o yeri, filana, filana ve filana sahih bir vakıf ile vakfeylediğini" ikrar eder. Ve vakfın şartlarını da söyler.

Bu çâre açıktır. Çünkü bir insanın, elinde bulunan şeyi ikrar et­mesi sahihtir.

Şayet vârisi olan bir kimse, bu durumda bütün akarlarını vak­fetmek isterse; yukarıda açıkladığımız gibi ikrar eder ve elinde olanı vasfeylediğimiz gibi vakfeder. Böyle ikrar edince, vârislere bir şey gerekmez. Zira vâris, muris ölürken elinde olana vâristir; burda ise, o şahıs ölürken, o mala sahip değildir.

Evinin gelirini sadaka etmek isteyen bir kimse; onu yazmak ister ve bunu hâkimin bozmasından korkup, ona bir çâre arar. (İbnü Ebî Leylâ: "Bir adamın, evinin gelirini fakirlere vakfetmesi caiz de­ğildir. buyurmuştur. Âlimlerin ekserisi ise, bunu tecviz eylemişler­dir.) Ve buna bir çâre bulup, hâkimin ibtâl etmemesini isterse: Bu şahıs, sağlığında evinin gelirini ve ölümünden sonra da aynı şekilde— evinin gelirini vakfeder ve bunu yazıda zikreder.

Şayet, bunu hükümdar veya hâkim reddederse; o takdirde ev satılarak onun parası fakirlere tasadduk edilir. Böylece emniyet sağ­lanmış olur. Çünkü bü şekilde olan sadakaya "caiz olmaz." diyen bir fert yoktur.
Bir adam, evini veya bir arsasını sağlığında ve öldükten son­ra fakirlere vakfeder ve bu durumun hâkime çıkacağından korkar ve Hanefî mezhebinde, böyle bir vakıf ve sadakanın bâtıl olduğunu bilerek, buna bir çâre ararsa; (İmâm Ebû Hanîfe (R.A.)'ye göre, ölüm­den sonraya izafe edilen vakfın sahih olmayıp ancak vasiyyet yoluy­la sahih olacağına göre) buna çare: Bu vâkıf, vakfedeceği malı bir adama verir ve onu vakfa mütevelli eyler, veya vakıf o yeri satıp, bir şahsa teslim eder. Sonra da mütevelli müşteriyi, bu satış husu­sunda da'va eder. Hâkim de, bu vakfın sıhhatine hükmeder; böyle­ce vakıf sabit olur. Hiç bir kimse o vakfa müdâhele edemez. [25]