15- BAZI MUAMELELERLE İLGİLİ SERİ ÇARELER

Bir adam, başkasından bir muamele talep eder; (meselâf Sekiz yüz dirhem isterse) kendisinden istenilen şahıs da bundan ka­çınır ve iki yüz dirhem kâr etmek isteyerek, kendisinden istenilen zat, ona bir seneye kadar, bir eşyayı, bin dirheme satmak ister sonra da onu, sekiz yüz dirheme hâl-i Hazıra (peşin) satar ve talibe —sekiz yüz dirhemi talibden tahsil için— verirse; işte o zaman, kendisinden talep edilen şahsın, talep edende bin dirhemi olur. İkisinin de matlû­bu hasıl olmuş olur. İşte bu muamele caiz olmayan bir muameledir. Çünkü, kendisinden talep olunan şahıs, parasını peşin ödenmeden önce, satılanı daha aza satın almış olur ki, işte bu caiz olmaz. Buna çâre: Müşteri satıcıdan bir şeyi bin dirheme satın alır; tekrar onu, sekizyüz dirheme satarsa; satıcı ikiyüz dirhem kazanmış olur; bu ca­iz olur.

Başka bir çare: Müşteri satın aldığı eşyanın bir kısmım yanında bırakıp, geride kalanı satın aldığından, az bir bedele satar ve o nok­sanlık, istediğinin mukabili olur ki, bu da caiz olur. Şayet satılan şey, bağışlanması veya bir kısmının alınması imkân olmayan bir şeyse, (bir cevher, bir köle, bir hayvan gibi..,) buna çâre: Kendisinden ta-leb olunan şahıs, satacağı şeyin yanına basit, değersiz bir şey ilâve ederek satar; müşteri onu alıp, o basit şeyi yanında bırakır; diğerini istenilen noksana satıcıya satar. O noksan, o basit değersiz şeyin kar­şılığı olur ki işte bu caizdir.

Meselâ: Ali, Ahmed'den bin dirhem ister; Ahmed de iki yüz lira fazlası­na vermek isterse; bunu faizden kurtarıp, caiz duruma getirmeleri için, Ahmed, Ali'ye bir deve ile basit, değersiz bir şeyi bin iki yüz dirheme satar. Ali onu teslim alır ve deveyi tekrar Ahmed'e bin dir­heme satarak, ondan bin dirhem alır. O basit eşya, iki yüz dirhem karşılığı yanında kalır. Böylece Ahmed, bin dirhemini alış-veriş yo­luyla, bin ikiyüz dirhem etmiş olur. İşte bu caizdir.
Diğer çâre: Müşteri, satın aldığı şeyin tamamını, satıcının oğluna veya güvenilir bir kimseye bağışlar. Kendisine bağış yapılan şahıs da, onu teslim alır. Sonra onu, az bir bedel ile, satıcıya satar. İşte bu caizdir. Çünkü, sözleşme yapan başka birisi olmuştur. Mülkte de ih­tilaf vardır. Muhıyt'te de böyledir. [30]

Eser: Fetvayı Hindiye

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

Fetvayı Hindiye

 

Son eklenen ruyalar

Sitemizde yer alan soruların cevapları özenle islami eserlerden seçilerek yazılmaktadır.
..