81- DA'VALİNİN, ITK DA'VÂSINI REDDİ DA'VÂSININ KAYDI
Bir adam, ölür; başka bir adam gelerek "ölen zat, babam filanın azâdhsıdır. Babam onu sağlığında azâd eyledi. Onun mirası benimdir. Çünkü, ben onu azâd edenin oğluyum. Benden başka da vârisi yoktur." diye iddia ederse; bazı âlimlerimiz "bu da'vânm fesadına" fetva verdiler. Ba'zıları da "sıhhatına" fetva verdiler.
Sahih olanı, bu da'vâ fâsiddir. Çünkü, da'vâcı iddiasında "Babam, buna sahib idi." demedi. Mâlik olmadan, azâd etmek batıldır.
Bu da'vânın sahih olduğuna delil:
İmâm Muhammed (R.A.), el-Asıl'ın itin Da'vâ babında şöyle zikretmiştir:
Bir adam, beyyine ibrazıyle: "Filan, filanı azâd eyledi." der; o filan da, onu inkar veya ikrar eder; yahut diğeri, beyyinesiyle: "Bu köle, onun kölesidir." derse; hâkim, onun köleliğine hükmeder. Çünkü, azâd şahitleri "bâtıl azada" şahitlik eylediler. Zira onlar, şehâdetlerinde: "Filan, ona sahib idi." demediler. Mâlik olmayınca da, ıtk caiz olmaz. Bu şehâdet, yok hükmündedir.
Keza, bir köle hakkında: "Filan onu azâd eyledi." diye şahitlik yaparlar ve o köle de onun elinde olursa; "onun kölesidir." diye şahitlik yaparlar ve o köle de onun elinde olursa; "onun kölesidir." diye şahitlik yapılan için, hükmedilir. Çünkü, azâd eylemede sıhhat, elde bulundurmaya değil, mülke aittir. Halbuki, onlar "onun için mülküne hükmey-lemediler.
Şayet, şahitlik yapanlar: "Bu köle, filanındır. Onu azâd eyledi. O, onun sabidir." derler ve başkaları da şahitlik yaparak: "O, onun kölesidir." derlerse; bu durumda, azâd beyyinesine göre hükmedilir. Çünkü, onun mülkü olduğunu isbat eylediler. Azâd edenin, kendi mülkü olduğunu isbat etmesi gibi...
Şayet, bir adam, beyyinesi ile, "bir kölesi olduğunu ve onu azâd eylediğini" söylerse; o kölenin azâd olduğuna hükmedilir. Çünkü; beyyine onun mülkü olduğunu beyan etmiştir. Bu mes'ele, diğerinin mülkü olduğunu isbat eden şahsın azâd da'vâsı, onun azâd olmasının isbatıdır. [147]
Sahih olanı, bu da'vâ fâsiddir. Çünkü, da'vâcı iddiasında "Babam, buna sahib idi." demedi. Mâlik olmadan, azâd etmek batıldır.
Bu da'vânın sahih olduğuna delil:
İmâm Muhammed (R.A.), el-Asıl'ın itin Da'vâ babında şöyle zikretmiştir:
Bir adam, beyyine ibrazıyle: "Filan, filanı azâd eyledi." der; o filan da, onu inkar veya ikrar eder; yahut diğeri, beyyinesiyle: "Bu köle, onun kölesidir." derse; hâkim, onun köleliğine hükmeder. Çünkü, azâd şahitleri "bâtıl azada" şahitlik eylediler. Zira onlar, şehâdetlerinde: "Filan, ona sahib idi." demediler. Mâlik olmayınca da, ıtk caiz olmaz. Bu şehâdet, yok hükmündedir.
Keza, bir köle hakkında: "Filan onu azâd eyledi." diye şahitlik yaparlar ve o köle de onun elinde olursa; "onun kölesidir." diye şahitlik yaparlar ve o köle de onun elinde olursa; "onun kölesidir." diye şahitlik yapılan için, hükmedilir. Çünkü, azâd eylemede sıhhat, elde bulundurmaya değil, mülke aittir. Halbuki, onlar "onun için mülküne hükmey-lemediler.
Şayet, şahitlik yapanlar: "Bu köle, filanındır. Onu azâd eyledi. O, onun sabidir." derler ve başkaları da şahitlik yaparak: "O, onun kölesidir." derlerse; bu durumda, azâd beyyinesine göre hükmedilir. Çünkü, onun mülkü olduğunu isbat eylediler. Azâd edenin, kendi mülkü olduğunu isbat etmesi gibi...
Şayet, bir adam, beyyinesi ile, "bir kölesi olduğunu ve onu azâd eylediğini" söylerse; o kölenin azâd olduğuna hükmedilir. Çünkü; beyyine onun mülkü olduğunu beyan etmiştir. Bu mes'ele, diğerinin mülkü olduğunu isbat eden şahsın azâd da'vâsı, onun azâd olmasının isbatıdır. [147]
Konular
- 68- ŞAHİTLERİN DURUMU İLE İLGİLİ OLARAK, MÜZEKKÎ'YE YAZILAN GİZLİ YAZI
- Tezkiyecinin, Cevabı Yazısı
- 69- HÜKMÎ İZİNLE, KÜÇÜK ÇOCUK İÇİN AKAR DA'VÂSININ KAYDI
- 70- BİR KADININ, ÖLEN KOCASININ VÂRİSİNE KARŞI AÇTIĞI MİRAS DA'VÂSININ KAYDI VE BU VÂRİSLERİN KADINA
- 71- BİLİNMEYEN EMÂNET DA'VÂSI HAKKINDA KAYIT
- 72- ORTAKLIK MALININ SERMÂYESİNİN, MEKKE DİNARLARI OLDUĞU DA'VÂSININ KAYDA GEÇİRİLMESİ
- 73- MALIN ÜÇTE BİRİNİ VASİYET DA'VÂSININ KAYDI
- 74- KEFALET DA'VÂSINDA KAYIT
- 75- MEHRİN TAZMİN EDİLMESİ DA'VÂSINDA KAYIT
- 76- AYRILIK VUKUUNDAN DOLAYI ASKIDA KALAN MEHRE KEFALET DA'VÂSININ KAYDI
- 77- BAŞKASININ ELİNDE BULUNAN ARAZİNİN BİR KISMININ MÜLKİYETİNİ İDDİA ETMENİN KAYDI
- 78- BİR KİMSENİN, BİR YERDE HİSSESİNİN BULUNDUĞUNU İDDİA ETMESİNİN KAYDI
- 79- BİR KiMSENİN, BABASINDAN BİR YERİ SATIN ALDIĞI İDDİASININ KAYDI
- 80- CARİYELİK DA'VÂSINDA, CARİYENİN DA'VÂYI REDDİNİ KAYIT
- Da'vâlının, Cariyenin Da'vâsını Red Da'vâsinin Kaydı
- 81- DA'VALİNİN, ITK DA'VÂSINI REDDİ DA'VÂSININ KAYDI
- 82- DEFİ DA'VÂDA, DA'VÂLIYI REDDİN KAYDI
- 83- MİRAS DA'VÂSINI, DA'VÂLININ REDDİ HAKKINDA KAYIT
- Necmüddin Nesefî'ye Arzedilen Da'vânın Kaydı
- 84- VÂRİS TARAFINDAN, "MÎRAS OLAN YER DA'VÂSINI DEF' DA'VÂSININ KAYDI
- Mîras Yer Hakkındaki Def-i Da'vâya Başka Bir Örnek
- 85- DA'VÂLININ, AZÂD DA'VASI BERABER VERASET DA'VÂSINI REDDİ'NİN KAYDI
- 86- MÎRAS DA'VÂSININ KAYDI
- Da'vâlının, Dedesinin İsmini Söylememesi Hâli
- 87- ŞÜFA DA'VÂSININ İRAYDI
- Komşulardan Birinin, Hissesini Satması Hususunda Necmeddin Nesefî'ye Arzedilen Mes'ele
- 88- UZUN SÜRELİ İCÂRE DA'VÂSININ KAYDI
- 89- FESHEDİLMİŞ İCÂRE BEDELİ DA'VÂSININ KAYDI
- 90- İCÂRE DA'VÂSININ VE İCARA VERENİN, MÜSTE'CİRİ DA'VÂ ETMESİNİN KAYDI
- 91- FESHEDİLMİŞ İCÂRE BEDELİNDEN KALAN KISMIN DA'VÂ EDİLMESİ