Bir adam, diğerine karşı bir köle iddiasında bulunarak: "O, benim amcamın oğlu Manın kölesidir. Köle, onun malı iken efendisi fcldü. Benden başka da vârisi yoktur. Bu köle, o yönden bana mîras ol&rak kalmıştır. Ve o, bana itaattan kaçmıyor." der; iddia olunan zat da, bu da'vâyı def ederek "Bunun murisi, hastalığında beni azâd eyledi. Ben-de onun malının ücde birinden çıkarıldım. Şu anda ben hürüm. Onun, bana karşı bir çıkar yolu yoktur." diyerek beyyine de ibraz ediyor.

tddiacı, ikinci defa: "Ben, bu köleyi amcamın oğlundan onun sıhhatli zamanında satın aldım." diyor.

Bu hususda Necmüddin en-Nesefî'nin cevabı:

Onun, bu ikinci da'vâsı, sahih değildir. Çünkü, da'vâlarında tenakuz vardır. Önce veraset, sonra da satın alışını iddia eylemiştir.

Bu cevap doğrudur. İlleti açıktır.

İmâm Muhammed (R.A.), Câmi-i Kebîr'in sonunda şöyle buyurmuştur:

Bir adamın babası ölür ve birinin yanında olan evi iddia ederek, "sağlığında, babasından o yeri satın aldığını" söyleyip belge de ibraz ederse veya beyyinesi olmazsa; bu durumda da'vâlıya yemin verilir.

Sonra da da'vâcı beyyinesiyle, "o yerin babasının malı olduğunu ve mîras olarak bıraktığını; kendinden başka da vârisin bulunmadığını" söyler ve bunu şahitler beyan ederlerse; hâkim, o yeri da'vâcıya hük­meder. Çünkü, da'vâlar arasında bir tenakuz yoktur. Önce satın aldığını; sonra mîras kaldığını iddia eylemiştir ki bu mümkündür. O şahıs, "iddiam gibi, ben babamdan, önceden satın almıştım; fakat onu isbattan âciz kaldım. Ev babamın elinde mülk olarak kaldı. Onun ölümü ile de bana mîras kaldı.' * demiş olur. Bu açıktır.   s

Eğer "önce, babasından mîras kaldığını" sonra da "satın aldığını" iddia etmiş olsaydı; satın alma da'vâsı dinlenmezdi (= kabul edilmezdi). Çünkü, önce mîras ile satın alma arasında tenakuz vardır. Bu, mümkün değildir, "önce babamdan mîras kaldı. Onu isbat edemedim. Sonrada satın aldım." demesi olmaz. Ve tavzih olundu ki: "Baba tarafından mîras olan şeyin satın alınışı, babanın sağlığında da olsa, ölümünden sonrada olsa, burda kusur olduğundan alım-satım feshedilir. Tenakuza da mahal kalmaz.
Fakat, kendisine mîras kaian baba tarafından olur; müşteri de onun tarafından olmazsa, tenakuz tahakkuk eder.[153]