16- TEREKE NASIL TAKSİM EDİLİR?
Terike dirhemler ve dinarlardan ibaret olur ve onun taksim edilmesi ve vârisler arasında pay edilmesi istenirse; her vârisin nasibini, terikenin tashihi ile çarpılır ve sonra da rnes'elenin meblağına bölünür. Şayet terike ile tashih arasında muvafakat varsa, o zaman, her, vârisin hissesi, terikenin tashihinin vefkı ile çarpılır; sonra mes'ele-nin meblağına bölünür. O takdirde her sehim meydana çıkar ve her vârisin nasibi belli oiur.
Her fırkanın nasibini bulmak için de böyle yapılır.
Yukarıda geçtiği gibi, bu işlem nisbet yoluyla yapılmak istenirse, öyle yapılır; taksim yoluyla yapılmak istenirse öyle yapılır.
İşlemde hatâ yapılıp yapılmadığını anlamak için netice toplanır, bu asıl mes'eleye eşit gelirse, işlem doğrudur; değilse hatalı ve yanlıştır. Doğruyu bulmak için, biiznillâh yeniden yapılır.
Bunun misâli: Bir kimse Ölür ve geride koca, baba bir kız kardeş ve ana bir kız kardeş kalırsa, bu mes'elenin aslı altıdandır ve yediye avteder. Bu şahsın terikesi 50 dinar olsa; kocanın sehmi olan 3, 50 ile çarpılır; 150 olur. Onu mes'elenin aslı olan yediye taksim edilir; netice 21 - olur.
Keza, baba bir bacı için bir hisse vardır. Bunu 50 ile çarpınca,,
yine 50 olur. Yediye taksim edince, 7 _ olur. bunlar toplanınca-
' 7 50 olur ve işlem sahih olur.
Nisbet tariki ise, kocanın hissesi olan 3'ü tamama nisbet edince 317 olur. Ki 50 nin de yedide üçü 21 -y- olur. Baki de böyle yapılır.
Taksim yolu ise, terike yediye bölünür; 7 çıkar. Bu, koca-nın sehmi olan üçle çarpılınca 21 -^ olur. Diğerleri de böyle yapılır.
Başka bir örnek: Bir kadın ölür ve geride koca, baba, ana, iki
öz kız bırakırsa; bu mes'elenin aslı on ikiden gelir ve onbeşe avleder,
1 Terike de 84 dinar olsa; aralarında üçte birle muvafakat vardır.
iki kızın hisseleri olan 8, terikenin vefkı olan 28 ile çarpılır. Netice,
(8 x 28 -) 224 olur. Sahih olan vefk (ki 5 dir) ona taksim edilince,
I 4 netice 44'r~ olur.
Sonra da baba ve ananın sehimleri ile (ki onlar 4 dür) çarpılır.
2 (4 x 28 = ) 112 olur. bu, 5 e taksim edince, 22 olur.
Sonra kocanın hissesi olan 3 ile 28 çarpılır ve (3 x 28 =) 84 eder ve bunu beşe taksim edince, 16 ~ olur. Ve böylece mes'ele sahih olur.
Terikenin vefkını taksim yolu: (ki o, 28 dir.) Bu, mes'elenin vefkıne (olan 5'e) taksim edilince, 5 -4- kalır. Bunu, kocanın hissesi ile çar-pınca, 16 -t- çıkar. Baba ye ananın hisseleri 22 -y dir. İki kızın hisseleri 44 -~ ; toplamı 84 dür. Ve mes'ele doğrudur.
Mes'elenin sehimleri kesirli bir sayı ise, söylendiği gibi, çarpma yoluyla işlem yapılır.
Şayet, sonunda bir şey kalır ve o da kabil-i taksim (= bölünebilir) olmazsa; onu kırat sayısı ile (yani 20 ile) çarpar ve onu asıl meseledeki hisseye böleriz. (Çünkü bir dinar 20 kırattır.) Şayet kıratlardan da bir şey baki kalır ve o da kâbil-i taksim olmazsa aded-i habbat (= habbe sayısı) ile çarpılır. O da 3'tür. (Yani bir kıratta 3 habbe vardır.) Sonra, bölünür.
Eğer yine bir şey baki kalır ve taksim edilmesi mümkün olmaz ise, bu kalan adede ürz ile çarpılır. O, 4'tür. (Yani bir habbede 4 üzr vardır.) Yine bir şey kalır ve taksim kabul etmez ise, o, cüzleriy-le ürze nisbet edilir.
(Mes'ele Lira'da da böyledir. Ve 1 lira, 100 kuruş; 1 kuruş, 40 para; 1 para, 3 akçe; 1 akçe de 3 veya 4 pul sayılır.)
Meselâ: Bir kadın ölür ve mirasçı olarak bir koca, nine, dede ve kız bırakırsa, bu mesele 12 den gelir ve 13'e avleder.
Terekede 31 dinar olursa; kocanın sehmi olan 3 ile terike çarpılır; netice (3 x 31 =) 93 olur. Bu asıl mes'ele olan 13*e bölünür. Netice yedi çıkar ve iki artar ve bu 2, tek sayışa taksim olmaz. Bu 2, kırat adedi ile çarpılır. (2 x 20 =) 40 olur. Bu, asıl mes'eleye bölünür (ki o, 13 tür.) Netice 3 çıkar ve geride bir kalır. Bu durumda kocanın hissesi 7 dinar 3 Kırat, 12/13 erz olur.
Dede için iki sehim vardır. Bu, 31'le çarpılır ve 62 olur. Bu, asıl mes'eleye bölünür; netice 4 çıkar ve 10 kalır. Bu da, kıratla çarpılır ve 200 olur. Bu 200 asıl mes'eleye taksim edilir. 15 çıkar ve 5 kalır. Bu da habbelerle çarpılır ve 15 olur. Bu da, asıl mes'eleye taksim edilir ve 2 habbe kalır. O da erze çarpılır ve sekiz olur.
Onu cüzlere nisbet edince; dede için 4 dinar, 15 kırat, bir habbe 8/13 erz ol'ir. Nine için; aynı dede gibidir. Kız için de kocanın hissesi iki ile çarpılır; o zaman, 14 dinar, 6 kırat ve bir erze, birde 11/13 erze eder.
Bunların tamamı otuz bir dinar yapar. Böylece mes'ele tashih edilmiş olur.
Borç da aynen böyle taksim edilir. Alacak sahiplerinin alacakları toplanıp, tashih-i mes'ele gibi yapılır ve her borç varisin sehmi gibi hesaplanır.
Alacaklılara olsun vârislere olsun; terekeden uygunluk sağlayanı yokmuş gibi düşer; sonra kalanı kalanlara taksim edilir. Meselâ:
Bir kadın ölüp koca, ana, amca kalınca, kocanın terikeden hissesi, zimmetinde olan mehir borcun ile, uygunluk sağlıyor; o, yokmuş gibi sayılır. Sanki kadın ölmüş de anası ile amcası kalmıştır... Terike, ikisinin arasında taksim edilir; anasına sülüsan (= üçte iki) verilir: kalanını da amcasına verilir. el-İhtiyâr Şerhu Muhtâr'da da böyledir. [94]
Eser: Fetvayı Hindiye
Fetvayı Hindiye
- KİTABÜ'L-FERAİZ
- 1- FERÂİZ NE DEMEKTİR VE MİRAS HUKUKU İLE İLGİLİ ISTILAHLAR
- Ferâiz:
- Ferâiz İlmi:
- İrs (=Mîras):
- Terike:
- Terikeye Teailuk Eden Haklar:
- Techîz Ve Tekfin
- Ölenin Borcu
- Vasiyet
- Mîras
- Mirasa Hak Sahibi Olma Sebebleri:
- Vârislerin Sınıfları
- Terikeye Hak Sahibi Olanların Mertebeleri
- 2- ASHÂB-I FERAİZ
- Ashabı Ferâiz Kimlerdir?
- Nesebi Olan Ashâb-ı Ferâiz
- Baba
- Dede
- Cedd-i Sahihin Hâlleri:
- Ah Liüm (= Ana Bir Kardeş)
- Ashâb-ı Ferâiz Olan Kadınlar: Kız (= Bint = Sulbiyye = Öz Kız)
- Oğulun Kızı (= İbniyye)
- Tesbîb-i Benât Meselesi:
- Üç Ferik Farzedilen Kızlarla Beraber Erkek Kardeş Bulunması Hâlleri
- Ana (= üm)
- Büyük Anne (= Ceddi Sahıha = Nine)
- Ana Baba Bir Kiz Kardeş (= Uht Lehüma)
- Baba Bir Kız Kardeş (= Uht Lieb)
- Ana Bir Kiz Kardeş (= Uht Liüm)
- Sebebi Olan Ashabı Ferâiz
- Koca (= Zevç)
- Zevce (= Karı)
- Fürûzu Mukaddere (= Nassen Takdir Edilmiş Olan Hisseler)
- Nassen Belirlenmiş Olan Hisselere Hak Sahibi Olan Kimseler
- Nısıf (= 1/2)
- Rubu (= Dörtte Bir = 1/4)
- Sümün (= Sekizde Bir = 1/8)
- Sülüsân (= Üçte İki = 2/3)
- Sülüs (= Üçte Bir = 1/3)
- Südüs (= Altıda Bir = 1/6)
- 3- ASABELER
- Asabe
- Asabe-i Nesebiyye:
- 1) Asabe Binefsihî:
- Binefsıhi Asabeden Olanların Sınıfları:
- Binefsihî Asabeden Olanların, Mirasa Hak Sahibi Olmalarında Tercih Sebepleri
- 2-) Asabe Bigayrihî:
- 1-) Ölen Şahsın Kızlan:
- 2-) Ölen Şahsın Oğlunun Kızlan:
- 3-) Ölen Şahsın Ana-Baba Bir Kız Kardeşleri:
- 4-) Ölen Şahsın Baba Bir Kız Kardeşi:
- 3- Asabe Maa Gayrihî
- 1-) Ölen şahsın baba bir kız kardeşleri:
- Asabe Bigayrihî İle Asabe Maa Gayrihî Arasındaki Fark:
- Âsabelerin Mirası İle İlgili Bazı Örnekler
- Asabe-ı Sebebiyye
- 4- HACB (= MİRASTAN MEN) İLE İLGİLİ MES'ELELER
- Hacb Ne Demektir?
- Hacbin Çeşitleri:
- Hacb-i Mırman:
- Hacb-i Noksan:
- Hâcib
- 5- MÎRAS HAKKINDA MÂNİ OLAN SEBEPLER
- 1-) Kölelik (= Rık H/Ali)
- 2-) Katl
- 3-) İhıilâf-I Dîn (= Din Ayrılığı)
- 4-) İhtilâfı Dar (= Ülke Ayrılığı)
- 5-) İrtidad (= İslâm'dan Çıkmak):
- 6-) Mülâane (= Karşılıklı Lânetleşmek)
- 7-) Cehâlet-i Vâris (= Vârisin Meçhul Olması)
- 6- EHL-Î KÜFRÜN MİRASI
- Mürtedin Mirası
- 7- MÎRÂS-I HAML = ANA KARNINDA BULUNAN ÇOCUĞUN MİRASI
- 8- MEFKÛD'UN, ESİRİN, SUDA BOĞULAN VE ATEŞTE YANAN KİMSENİN MİRASI
- Esirin Mirası:
- Birlikte Ölenlerin Mirası:
- 9- HÜNSÂNIN MİRASI
- 10- ZEYİ'I ERHAM
- Zevi'l-Erhâmın Sınıfları
- Zevi'l-Erhâmın İkinci Sınıfının Tevarüsü
- Zevi'l-Erhâmın Üçüncü Sınıfının Tevarüsü
- Zevil-Erhâmın Dördüncü Sınıfı
- 11- FERÂİZ HESABI
- 12- TEBÂYÜN, TEMÂSÜL, TEDAHÜL VE TEVÂFUK ADEDLER ARASINDAKİ NİSBET
- (= SAYILARIN BİRBİRİ İLE ORANI )
- 1-) Tebâyün:
- 2-) Temsül
- 3-) Tedahül:
- 4-) Tevâfuk:
- Miras Mes'elelerının Tashihi
- Misâller
- Miras Mes'elesinin Tashihi İle İlgili Başka Bir Örnek
- Tashîh-i Mes'elede Nisbet Yolu
- 13- AVLIYYE
- Mîras Meselelerinde Kullanılan Mahreçler (= Paydalar)
- 14- REDDİYYE MESELELERİ
- 15- MÜNASEHA
- 16- TEREKE NASIL TAKSİM EDİLİR?
- 17- FERÂİZDE MÜTEŞÂBİHIİK RE FERÂİZ EHLİNDEN SORULAN İLGİNÇ SORULAR VE BU SORULARIN CEVABI
- 18- BAZI FERÂİZ MESELELERİNE VERİLEN İSİMLER
- 1-) El-Müşriket
- 2-) El-Harkâ
- 3-) El-Mervâniyye
- 4) El-Hamziyye
- 5-) Ed-Dînâriyye
- 6) İmtihan
- 7) El-Me'mûniyye
Son eklenen ruyalar
- rüya tabiri
- Rüyada beyaz kıyafetli olarak hz. Ali'yi görmek
- Dağdan inerken kurbağadan korkup bağırdım
- Altın yüzük, kar, ölü hayvanlar ve bal ikram ettim
- Rüyamda bulaşık makinası almam ne demek
- devamlı dişlerim elime dökülüyor agrısız
- rüyam da başka kimse nı namaz kıldı nı gormek
- rüyada kar görmek
- rüyamda sigara paketini eşime verdim
- ruyamda sag elımın sarktıgını gordum